Tháng 2 năm 1968, bộ đội Tăng thiết giáp sau gần 10 năm thành lập (5-10-1959) lần đầu tiên xuất trận tham gia chiến dịch tại chiến trường miền Nam Việt Nam. Tiểu đoàn 198 Trung đoàn xe tăng 203 được cấp trên sử dụng tham gia chiến đấu trong đội hình binh chủng hợp thành giành thắng lợi giòn giã tại trận then chốt, tiến công địch phòng ngự ở cụm cứ điểm Làng Vây, trong đợt 1 chiến dịch Đường 9 - Khe Sanh, huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị.
Thắng lợi trận đầu của bộ đội xe tăng là một sự kiện lịch sử làm nức lòng quân dân cả nước, kẻ thù bàng hoàng khiếp sợ.
Cứ điểm Làng Vây thuộc “Vùng 1 chiến thuật” của địch nằm ở Tây bắc tỉnh Quảng Trị trên địa hình rừng núi hiểm trở, cách khu phi quân sự phía Nam khoảng 35km, cách sông Sê Pôn khoảng 1,5km và nằm trên trục Đường 9 từ Đông Hà đi Lao Bảo sang đất bạn Lào.
Làng Vây là cụm cứ điểm phòng ngự của một tiểu đoàn biệt kích thám báo quân đội Sài Gòn có cố vấn Mỹ chỉ huy. Căn cứ Làng Vây được bảo vệ bằng sáu lớp rào kẽm gai kiên cố. Vào thời điểm bắt đầu trận đánh, nếu kể cả bọn tàn quân ở Tà Mây bỏ chạy về trong trận đánh trước thì tổng số lực lượng địch lên tới khoảng 1.000 tên.
Lực lượng ta đánh Làng Vây có bộ binh, đặc công, xe tăng, pháo binh đặt dưới sự chỉ huy trực tiếp của Bộ tư lệnh Sư đoàn 304, gồm: Tiểu đoàn 3, Trung đoàn 101D được tăng cường đại đội đặc công Quân khu 4, đại đội đặc công Sư đoàn 325C... Lực lượng xe tăng tham gia gồm hai đại đội 3 và 9 của Tiểu đoàn xe tăng 198 (Trung đoàn 203 Thiết giáp), tất cả có 16 xe tăng lội nước PT-76.
Việc lần đầu tiên đưa xe tăng vào tác chiến trên địa hình rừng núi là một kỳ công của Binh chủng. Tiểu đoàn 198 (thiếu một đại đội) xuất phát từ huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình ngày 15 tháng 10 năm 1967, hành quân vào Nam theo đường Hồ Chí Minh. Qua 50 ngày đêm hành quân, chủ yếu là di chuyển ban đêm, tiểu đoàn đã đi vòng vèo qua hơn 1.000km, qua 5 con sông lớn, lội 250 ngầm, từng bị không quân Mỹ đánh vào đội hình 15 lần. Đến cuối tháng 11, toàn bộ đội hình của tiểu đoàn đã vào đến vị trí tập kết ở Nậm Khang, phía Nam đèo Văng Mu, nằm trên trục đường 128, cách cứ điểm Huội San của quân ngụy Lào khoảng 70km về phía Tây.
Trước khi đánh trận Làng Vây, ngày 23 tháng 1 năm 1968, bộ đội xe tăng từng sử dụng 11 chiếc yểm trợ cho Trung đoàn bộ binh 24 (thuộc Sư đoàn 304) tấn công Huội San, mà mục tiêu chủ yếu là cứ điểm Tà Mây, nhưng do điều kiện địa hình phức tạp và tình trạng kỹ thuật của xe, chỉ có 2 trong số 11 xe của Đại đội 3 đột phá được vào trung tâm cứ điểm Tà Mây.
Đúng 17 giờ ngày 6 tháng 2 năm 1968, trận tiến công cứ điểm Làng Vây bắt đầu.
Trong tiếng súng nổ của pháo binh Trung đoàn 45 bắn chế áp địch, xe tăng ta vượt sông Sê Pôn và vượt ngầm Bi Hiên tiến vào tuyến triển khai, dùng hỏa lực tiêu diệt các lô cốt tiền duyên, yểm hộ cho bộ binh mở cửa.
Pháo binh Mỹ ở Tà Cơn và bọn địch trong căn cứ Làng Vây bắn mạnh ra cả hai hướng Tây và Nam. Máy bay địch cũng ào tới đánh phá và thả đèn sáng rực cả một vùng.
Lúc 23 giờ 15 phút, pháo ta bắn dồn dập đợt 2. Trên hướng Nam, phân đội mở đường dưới sự chỉ huy trực tiếp của Tham mưu trưởng Tiểu đoàn 3, tiến lên dùng bộc phá phá rào mở đường vào căn cứ địch.
Lúc 23 giờ 25 phút, cửa được mở thông, hiệu lệnh xung phong phát ra, đại đội 9 bộ binh phối hợp với xe tăng 573 và 565 tiến vào đánh khu vực đầu cầu.
Địch phản ứng quyết liệt. Đại đội 9 bị thương vong một số, hai xe tăng 573 và 565 đều bị trúng đạn, song chiến sĩ ta vẫn anh dũng tiếp tục nổ súng diệt lô cốt hỏa điểm địch, yểm hộ đắc lực cho bộ binh phát triển.
Các chiến sĩ Tiểu đoàn 3 cùng bộ đội đặc công, xe tăng dồn dập vượt sông qua cửa mở đánh sâu vào căn cứ. Các mũi tiến công của ta nhịp nhàng ăn khớp. Tiếng nổ của bộc phá, lựu đạn, đạn pháo, tiếng gầm rú của xe tăng rung chuyển cả một vùng núi Tây nam thung lũng Khe Sanh làm cho địch hoang mang lo sợ, hết sức bất ngờ. Sự xuất hiện của xe tăng ta trên chiến trường càng làm cho địch hoảng hốt.
Trận đánh kéo dài từ 23 giờ 30 phút ngày 6 tháng 2 đến 3 giờ ngày 7 tháng 2 năm 1968, được xe tăng trực tiếp chi viện, các chiến sĩ Tiểu đoàn 3, Trung đoàn 101D và bộ đội đặc công liên tục đột phá thắng lợi, tiêu diệt gọn các đại đội biệt kích 101 và 104; đánh vào trung tâm diệt sở chỉ huy địch.
Cũng thời gian đó, trên hướng Tây, Tiểu đoàn 5 (Trung đoàn 24, Sư đoàn 304) cùng xe tăng đã mở cửa thắng lợi đánh vào các điểm cao 230, 320, diệt gọn các đại đội biệt kích 102, 103, sau đó tiến vào hiệp đồng với Tiểu đoàn 3, Trung đoàn 101 tiêu diệt sở chỉ huy địch ở trung tâm căn cứ.
Đến 3 giờ sáng ngày 7 tháng 2 năm 1968, căn cứ Làng Vây về cơ bản bị tiêu diệt, còn khoảng 30 tên địch rút xuống hầm ngầm, đến 10 giờ sáng cùng ngày, ta phá sập hầm và bắt gọn.
Trận tiến công căn cứ Làng Vây bằng sức mạnh hiệp đồng binh chủng thắng lợi giòn giã. Đây là trận hiệp đồng binh chủng đầu tiên có xe tăng, mở đầu cho truyền thống vinh quang của bộ đội tăng - thiết giáp: “Đã ra quân là đánh thắng”.
Ngay sau chiến thắng, Bộ Tổng Tư lệnh đã gửi điện khen. Trong bức điện có đoạn viết:
... Bộ Tổng Tư lệnh nhiệt liệt biểu dương các đồng chí đã đánh thắng trận đầu oanh liệt, góp phần xây dựng truyền thống vẻ vang của bộ đội thiết giáp nhân dân Việt Nam nói riêng và lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam nói chung: “Hễ ra quân là đánh thắng, đã nổ súng là tiêu diệt địch giòn giã”.
Trận đầu đánh thắng của bộ đội xe tăng trong Chiến dịch Đường 9 - Khe Sanh năm 1968 đã rút ra một số bài học kinh nghiệm quý:
Một là, chủ trương đưa xe tăng vào chiến trường đánh Mỹ của Bộ Tổng Tư lệnh là chính xác. Cấp trên đã căn cứ vào nhiều yếu tố để sử dụng xe tăng đúng thời cơ chiến lược, chiến dịch.
Hai là, sử dụng tập trung lực lượng xe tăng vào hướng, nhiệm vụ chủ yếu, đánh trận then chốt của chiến dịch. Trong tác chiến, cách đánh của xe tăng vận dụng phù hợp với cách đánh chung của binh chủng hợp thành và xác định đúng hướng tiến công.
Ba là, để sử dụng xe tăng đạt hiệu suất chiến đấu cao, cần phải triệt để phát huy yếu tố bí mật, bất ngờ. Bí mật, bất ngờ là một trong những yếu tố quan trọng tạo nên thế và lực, có tác động rất lớn đến khả năng giành thắng lợi.
Bốn là, tổ chức chỉ huy thống nhất, liên tục, mưu trí, sáng tạo. Hiệp đồng chặt chẽ giữa xe tăng với các lực lượng khác binh chủng hợp thành nhất là với bộ binh, pháo binh, công binh và lực lượng địa phương tại chỗ.
Năm là, sử dụng xe tăng trong tác chiến phải chuẩn bị chu đáo, bảo đảm các mặt đầy đủ, kịp thời.
Lần đầu tiên được tham gia chiến dịch tiến công Đường 9 - Khe Sanh, bộ đội xe tăng đã hoàn thành nhiệm vụ tác chiến cấp trên giao, góp phần cùng binh chủng hợp thành hoàn thành thắng lợi mục tiêu đề ra là: Tiêu diệt một bộ phận lực lượng, buộc địch ở tuyến phòng thủ đường 9 phải điều lực lượng cơ động ra tăng viện, ứng cứu, tạo điều kiện cho hoạt động tiến công, nổi dậy đồng loạt trên toàn chiến trường miền Nam Việt Nam.
Đ.V.T
___________________
Tài liệu tham khảo
1. Bộ Quốc phòng - Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế, “Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968”, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội - 2008.
2. “Những điều ít biết về Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước” (Hỏi và đáp), Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội - 2010.
3. Bộ Quốc phòng - Viện Lịch sử quân sự Việt Nam, “Tổng kết những trận then chốt chiến dịch trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước”, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội - 2011.
