Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Quảng Trị 29/03/2024 Danh sách tạp chí Hotline: 02333 852 458 Đặt báo Giới thiệu tạp chí

Tìm kiếm trên website chúng tôi

X

Còn đây tiếng trống trận năm nào

Nói tới vùng quê Gio An, một xã phía tây huyện Gio Linh là người ta nhớ ngay tới một ca khúc nổi tiếng của nhạc sĩ Huy Thục, trong đó có câu: “Tiếng trống trận từ Gio An vọng tới. Rừng núi ta ơi! Hãy hát vui chung cùng bản làng, mừng thắng trận Gio An…”. Tôi từng đến Gio An đôi lần. Và lần nào âm hưởng của bài hát cũng vang lên, lay động trong tôi một nỗi niềm rưng rưng khó tả. Dù chiến tranh đã trôi qua, một trang mới của cuộc sống đang được mở ra từng ngày, nhưng mỗi khi nghe bài hát ấy, tôi thấy mình như được trở về với những năm tháng hào hùng của quân và dân ta nơi vùng quê một thời từng khói lửa, đạn bom này. Còn đây trong bốn bề không gian tĩnh lặng của núi đồi, làng mạc… tôi như vẫn còn nghe vang lên tiếng trống trận năm nào.

Ai chưa đến Gio An thì thôi, chứ đã đến là chỉ muốn đi cho hết những quả đồi hình bát úp, mục sở thị cho bằng được những cái giếng cổ ở đây. Không biết từ bao giờ, nơi này đã hình thành nên những cái giếng cổ có sức hấp dẫn lạ lùng. Giếng không sâu, không rộng, nhưng nguồn nước lênh láng, tràn trề quanh năm. Những năm hạn hán khủng khiếp nhất, ruộng đồng nơi này chỗ kia có thể bị khô cạn, nứt nẻ, thì ở đây trong lòng những cái giếng cổ, nước vẫn ăm ắp, trong xanh tận đáy. Những ghềnh đá án ngữ xung quanh như những bức tường, để rồi từ trong những ghềnh đá này nước cứ rỉ rả chảy ra quanh năm không lúc nào ngưng nghỉ. Nước ở giếng cổ Gio An vì thế mà rất trong, rất sạch.

Từ giếng cổ, nước theo những con máng, con mương đổ ra cánh đồng rau liệt. Nói đến Gio An là nói đến rau liệt. Rau liệt còn có tên gọi khác là xà lách xoong. Ở Quảng Trị, duy nhất xã Gio An là trồng được rau liệt. Người ta kể rằng, vào thời nhà Nguyễn, rau liệt Gio An được đưa vào Huế chế biến thành món ẩm thực dâng vua và thết đãi các vị quần thần quan lại coi như là đặc sản quý hiếm, dung dị của miền sơn cước do người nông dân lam lũ làm nên. Ngọn rau liệt đã được nhà vua và hoàng hậu hết lòng ngợi khen và khuyến khích nông dân phát triển. Ngày nay, rau liệt ở Gio An đã mang lại cho người trồng rau trong xã nguồn lợi không nhỏ.

Người Quảng Trị có câu “Gan Mai Xá, đá Hảo Sơn” là để nói đến cốt cách, tinh thần của người dân làng Mai Xá Chánh, xã Gio Mai trước cái xấu, cái ác và giặc ngoại xâm; cũng để nói về làng Hảo Sơn, một trong tám làng của xã Gio An, đi đâu cũng thấy đá là... đá! Cũng như các xã lân cận như Gio Hòa, Gio Bình… đá ở đây được chất thành đóng, thành lũy; được xếp thành bè, thành khối, thành bờ ruộng, thành lối đi... Điều thú vị là hàng chục năm nay nhờ vào nguồn đá dồi dào mà thiên nhiên ban tặng, người dân xã Gio An đã tạo thêm cho mình một nghề đặc biệt, ấy là nghề chẻ đá. Từ những khối đá lầm lì, ương ngạnh, đủ hình đủ dạng, qua bàn tay siêng năng của những người thợ chẻ đá, đã cho ra đời những sản phẩm đá có giá trị, giúp thêm cuộc sống cho người dân vùng quê một thời nghèo khó này. 

Trong kháng chiến chống Mỹ, Gio An là chiến trường ác liệt, là nơi các đơn vị chủ lực của ta như Trung đoàn 24, Trung đoàn 27, thuộc Sư đoàn 325, từng có mặt trực tiếp chiến đấu. Người dân Gio An đã cùng bộ đội anh dũng chiến đấu để giữ gìn từng tấc đất quê hương. Nhiều trận đánh ác liệt đã diễn ra. Nhiều đồng chí, đồng bào của ta đã anh dũng hy sinh. Sau chiến tranh, nhiều cựu chiến binh đã tìm về Gio An thăm lại chiến trường xưa, tìm lại những đồng đội du kích đã cùng họ “vào sinh ra tử”, những người dân từng nuôi nấng, giúp đỡ họ. Và cũng có những người lần đầu đến Gio An để tìm lại người thân của họ đã hy sinh tại đây. Năm 1998, Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu, nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng đã đến Gio An và tự tay trồng một cây đa ở thôn Gia Bình để tưởng niệm các đồng đội đã hy sinh. Trong cuộc đời trận mạc của vị tướng tài danh, có nhiều năm ông từng “nếm mật nằm gai” ở chiến trường Quảng Trị, trong đó có Gio An mảnh đất nặng tình nặng nghĩa.

Bước ra khỏi chiến tranh, Gio An như một vùng đất chết, mặt đất chồng chất hố bom, hố pháo, lau sậy um tùm. Người dân tứ tán khắp nơi trở về dựng nhà ở trong cảnh hoang tàn đổ nát để sinh sống và sản xuất. Ngày ấy Gio An thưa thớt, vắng vẻ, đi hàng cây số mới thấy một vài nhà dân. Mấy chục năm trôi qua, cuộc sống của người dân Gio An giờ đây đã thay đổi rất nhiều. Đi qua các thôn An Nha, An Hướng, hay Gia Bình, Tân Văn, đâu đâu cũng thấy nhà xây mái ngói, đường bê tông; những vườn hồ tiêu, cao su xanh mướt. Nhờ lợi thế từ đất đỏ bazan thuận lợi trong phát triển cây công nghiệp dài ngày, đến nay toàn xã đã có 465,5 hécta cao su, 81,5 hécta hồ tiêu. Tiêu ở Gio An không thua kém bất cứ xã nào trong vùng từ diện tích đến năng suất sản lượng. Nhà nào cũng có vườn hồ tiêu. Cao su cũng đã được phát triển mạnh từ hàng chục năm trước, đến nay phần lớn diện tích đã cho khai thác mủ. Ở Gio An vào những thời điểm hạt tiêu và mủ cao su được giá, nhiều gia đình nông dân đã giàu lên nhanh chóng, làm được nhà, mua sắm được các loại tiện nghi sinh hoạt, phương tiện sản xuất. Ai đến Gio An cũng cảm nhận được sức vươn của một vùng quê từng là trận địa khốc liệt của chiến tranh, từng bị cái khổ cái nghèo đeo bám trong suốt những năm dài sau ngày đất nước thống nhất. Người dân nơi vùng quê bán sơn địa này đã biết đoàn kết, chung lưng đấu cật trên mỗi chặng đường đi tới.

Trong sự đổi thay của Gio An hôm nay, có sự đóng góp không nhỏ của những người lính trở về sau chiến tranh. Ông Hồ Văn Kha là một trong những người lính từng tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, sau giải phóng xuất ngũ trở về địa phương công tác ở Nông trường Cao su Trường Sơn, khi nghỉ hưu làm việc thôn, việc xã, và giờ là Chủ tịch Hội Cựu chiến binh xã Gio An. Gặp ông, chuyện đầu tiên ông kể với chúng tôi là chuyện tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ trên địa bàn xã.

Năm 2014, thực hiện kế hoạch của Hội Cựu chiến binh tỉnh Quảng Trị về thông tin tìm kiếm mộ liệt sĩ trên địa bàn, Hội Cựu chiến binh xã Gio An đã triển khai kế hoạch đến toàn thể hội viên và nhân dân trong xã. Đây là việc làm thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn” nên ai cũng tích cực tham gia. Sau đó không lâu, Hội Cựu chiến binh xã đã nhận được khá nhiều thông tin cung cấp nơi chôn cất liệt sĩ hy sinh trong kháng chiến chống Mỹ ở nhiều vị trí khác nhau trên địa bàn xã. Hội CCB xã tập hợp danh sách báo cáo lên cấp trên. Và công việc tìm kiếm theo những thông tin cung cấp bắt đầu được tiến hành một cách tích cực và khẩn trương.

Có thể nói không có công việc nào khó khăn, gian khổ, đòi hỏi phải bỏ nhiều công sức và sự kiên trì, nhẫn nại như công việc thiêng liêng tìm hài cốt liệt sỹ. Dẫu rằng đã có những thông tin cung cấp vị trí nơi các liệt sĩ an nghỉ, bên cạnh những thông tin tuyệt đối chính xác, vẫn có những thông tin chỉ là tương đối, thậm chí sai lệch, thiếu chính xác. Một phần do thời gian hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ đã trôi qua trên dưới nửa thế kỷ, cảnh vật, địa hình đã thay đổi rất nhiều so với thời chiến tranh. Một phần do trí nhớ của người trong cuộc còn khá mơ hồ về nơi mai táng liệt sĩ. Vậy nên trong quá trình tìm kiếm không tránh khỏi những khó khăn, tốn nhiều công sức, thời gian. Được cái, công việc tìm kiếm hài cốt liệt sĩ, từ đội quy tập, các cựu chiến binh, cho đến người dân trong xã, ai cũng nhiệt tình. Nhờ làm tốt công tác tuyên truyền từ trước, nên khi vào cuộc, sự phối hợp giữa các đơn vị khá suôn sẻ, nhịp nhàng, được nhân dân trong xã tạo mọi điều kiện về nơi ăn chốn ở, thăm hỏi, động viên về mặt tinh thần. Những bát nước uống giữa ngày hè nóng nực hay chiếc bánh lúc giữa ca làm đều được người dân Gio An lo lắng chu đáo. Nhân dân cũng sẵn sàng để đơn vị đào xới tìm kiếm ngay trong khu vườn, nương rẫy nhà mình, sẵn sàng chịu hư hỏng, mất mát về hoa màu, cây cối, mà không cần phải đền bù thiệt hại. Ông Lê Văn Ngư ở thôn An Nha đã chấp nhận để đơn vị tìm kiếm xới tung cả vườn sắn rộng 2,5 hécta của gia đình vẫn vui vẻ, không chút tiếc nuối. Hay như Nông trường Cao su Trường Sơn cũng tạo điều kiện cho đơn vị tìm kiếm trong vườn cao su của nông trường. Ai cũng mong sao tìm cho bằng được hài cốt các liệt sĩ còn nằm lại đất này, trả lại tên tuổi, quê hương bản quán cho các anh, đưa các anh về an nghỉ cạnh gia đình, người thân, trong nghĩa trang, để sớm hôm được hương khói như bao anh hùng, liệt sĩ đã ngã xuống vì Tổ quốc.

Tính từ năm 2014 đến năm 2017, Hội Cựu chiến binh xã Gio An đã phối hợp với Đội quy tập 584 của Bộ chỉ huy Quân sự tỉnh Quảng Trị đã tổ chức hàng chục đợt thăm dò, tìm kiếm, và đã cất bốc được 71 bộ hài cốt đưa về an táng tại Nghĩa trang Liệt sĩ huyện Gio Linh. Theo cán bộ địa phương, thì số hài cốt này chủ yếu là chiến sỹ thuộc các Trung đoàn 24 và 27 của Sư đoàn 325 hy sinh trong các trận đánh xuân Mậu Thân 1968. Nhiều tấm gương cựu chiến binh xã Gio An đã hết mình với công việc trong suốt các đợt tìm kiếm hài cốt liệt sĩ như các ông Nguyễn Trường Cẩm, Hồ Văn Phúc, Lê Văn Ngư ở thôn An Nha, ông Nguyễn Thành Luân, bà Hồ Thị Cháu ở thôn An Bình.

Những người lính trở về sau chiến tranh bây giờ lại được cống hiến sức lực trong phát triển kinh tế, xây dựng quê hương làng, xã. Mặt trận nào cũng có những thử thách, cam go, đòi hỏi các anh phải vượt lên. Trong chiến đấu thì phải chịu mất mát, hy sinh, trong sản xuất thì phải “đổ mồ hôi, sôi nước mắt”, hơn thế còn phải có trình độ, năng lực. Đến nay toàn Hội CCB xã đã trồng được 99 hécta cao su tiểu điền, trong đó có 60 hécta đã cho khai thác mủ; hơn 50 hécta hồ tiêu, ngoài ra còn chăn nuôi gia súc gia cầm, nuôi cá và trồng rau liệt… Nguồn lợi mang lại cho hội viên hàng năm khá cao. Hàng trăm hộ mỗi năm thu hoạch từ 3 đến 5 tạ tiêu khô, hàng chục hộ thu được từ 6 tạ đến 1 tấn mỗi năm. Chỉ riêng hồ tiêu mỗi năm toàn Hội thu về trên 15 tỷ đồng. Có khoảng 150 hộ mỗi năm có thu nhập từ 50 đến 100 triệu đồng. Đặc biệt có 15 hộ thu nhập từ 120 đến 250 triệu đồng. Ông Hoàng Văn Vinh ở thôn Hảo Sơn, vừa trồng cao su, hồ tiêu, rau liệt, nuôi lợn nái, nuôi cá, mỗi năm trừ các khoản chi phí có lãi trên dưới 100 triệu đồng. Ông Lê Văn Lưỡng ở thôn Tân Văn cũng nuôi lợn, trồng tiêu, cao su, thu nhập khoảng 150 triệu đồng/năm. Ông Lê Phước Hoạch ở thôn An Nha là sĩ quan bộ đội Biên phòng nghỉ hưu có vườn hồ tiêu cho sản lượng vào năm cao nhất đạt 1,4 tấn, thu về gần 300 triệu đồng. Ông Phạm Hồng Thanh ở thôn Xuân Hòa mỗi năm có thu nhập bình quân 200 triệu đồng từ trang trại nuôi lợn rừng, kết hợp với nuôi cá và trồng cây công nghiệp…

Làm nông nghiệp như các cựu chiến binh Gio An là làm giàu ngay chính trên đồng đất quê hương mình. Chưa bao giờ không khí thi đua lao động sản xuất lại được mọi người hưởng ứng tích cực như bây giờ. Ở đâu cũng nghe bàn bạc phải chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi như thế nào để mang lại hiệu quả cao nhất trong sản xuất. Có làm, có đúc rút kinh nghiệm, rồi phải có phương hướng cho từng mùa vụ thì nhất định hiệu quả sản xuất của năm sau sẽ cao hơn năm trước.

Gio An giờ đây không còn là vùng quê bán sơn địa nghèo khó, tất cả đã đổi thay và vẫn đang đổi thay mạnh mẽ từng ngày. Đứng ở trung tâm xã, nơi ngã tư của tỉnh lộ 75 và tỉnh lộ 76 giao nhau, có cảm tưởng Gio An như là đầu mối giao thương giữa các vùng lân cận. Những con đường nhựa phẳng lì, êm ái như những cánh tay vươn ra kết nối các miền quê gần lại với nhau hơn. Cảm nhận được điều này ta càng thấy yêu hơn mảnh đất và con người nơi đây. Những thửa ruộng bậc thang trồng rau liệt, nước lững lờ, chầm chậm, chảy như không chảy. Những ghềnh đá như những toa tàu, toa xe. Những cái giếng cổ nước trong xanh tận đáy. Và đâu đó trong không gian tĩnh lặng, vẫn như còn vang lên tiếng trống trận năm nào.

N.N.C

Nguyễn Ngọc Chiến
Bài viết đăng trên Tạp chí Cửa Việt số 289 tháng 10/2018

Mới nhất

Chiều không tắt nắng

27/03/2024 lúc 16:33

Truyện ngắn của THỦY VI

Hội VHNT tỉnh trao tặng sách và tác phẩm ảnh triển lãm “Trường Sa - Quảng Trị: Sắc màu biên cương”

23/03/2024 lúc 16:22

TCCVO - Chiều 22/3, Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Quảng Trị tổ chức trao tặng sách và tác phẩm ảnh triển lãm

Khu kinh tế thương mại xuyên biên giới chung Lao Bảo - Densavan: Từ ý tưởng đến hiện thực

18/03/2024 lúc 00:07

TCCVO - Chiều 15/3, tại thị trấn Lao Bảo, huyện Hướng Hóa, UBND tỉnh Quảng Trị và Ủy ban chính quyền tỉnh Savannakhet (Lào) phối hợp tổ chức Hội thảo “Khu kinh tế thương mại xuyên biên giới chung Lao Bảo - Densavan: Từ ý tưởng đến hiện thực”.

Liên hoan dân vũ chủ đề: "Nữ công Công đoàn viên chức tỉnh Quảng Trị tự tin, tỏa sáng"

16/03/2024 lúc 06:02

Chào mừng kỷ niệm 114 năm ngày Quốc tế phụ nữ (08/3/1910 - 08/3/2024), 1984 năm Khởi nghĩa Hai Bà Trưng; Hướng đến kỷ niệm những sự kiện lớn của quê hương đất nước; kỷ niệm 95 năm ngày thành lập Công đoàn Việt Nam (28/7/1929-28/7-2024), Sáng ngày 07/3/2024, Công đoàn viên chức tỉnh tổ chức Liên hoan dân vũ trong nữ Công chức, viên chức, người lao động (CCVCLĐ) năm 2024 với chủ đề “Nữ công Công đoàn viên chức tỉnh Quảng Trị tự tin, tỏa sáng”.

Phát huy vai trò “báo chí kiến tạo, báo chí giải pháp”

15/03/2024 lúc 07:05

TCCVO - Sáng ngày 13/3/2024, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy chủ trì phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông, Hội Nhà báo tỉnh tổ chức hội nghị giao ban công tác báo chí tháng 1 và 2 năm 2024 và định hướng một số nhiệm vụ trọng tâm tuyên truyền trong thời gian tới. Đồng chí Hồ Đại Nam, UVBTVTU, Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy chủ trì hội nghị.

Tạp chí số cũ
Câu chuyện du lịch
tư tưởng Hồ Chí Minh

Thời tiết

Quảng Trị

Hiện tại

26°

Mưa

30/03

25° - 27°

Mưa

31/03

24° - 26°

Mưa

01/04

23° - 26°

Mưa

Nguồn: Weathers Underground