TCCV Online - Trong ký ức của nhiều người thì hình ảnh vỏ bom, đạn là sự tượng trưng cho chết chốc, đau thương và cả lòng thù hận. Thế nhưng ở Trung tâm trưng bày khắc phục hậu quả bom mìn Quảng Trị thì những thứ phế liệu chiến tranh ấy đã trở thành bình, chậu trồng hoa, cây cảnh và cả những chiếc thuyền hoa chở khát vọng hòa bình. Và dẫu rằng những loài hoa ấy còn dân dã, kém sắc nhưng điều tuyệt vời là nó đã nở trên miền không thù hận...
Chiến tranh đã qua đi nhưng hậu quả mà nó để lại trên mảnh đất Quảng Trị anh hùng quá nhiều đau thương, mất mát. Theo số liệu điều tra, Quảng Trị hiện có 391.500 héc ta đất đai trên tổng số 461.297 héc ta diện tích toàn tỉnh bị ô nhiễm bom mìn và vật liệu nổ, tương đương 83% bị ô nhiễm. Với tốc độ rà phá như hiện nay thì phải mất 165 năm nữa mới rà phá hết bom mìn trên địa bàn. Tính từ năm 1975 đến nay, đã có trên 8.000 người Quảng Trị trở thành nạn nhân của bom mìn, vật liệu nổ do chiến tranh để lại. Đáng buồn hơn trong số đó có tới 31% là trẻ em. Nói vậy để thấy rằng dù đau thương là thế nhưng người dân Quảng Trị vẫn vị tha và luôn khát khao về một thế giới hòa bình. Đại sứ Mỹ đầu tiên tại Việt Nam Peter Peterson đã từng nói: “Chúng ta không thể thay đổi quá khứ, những gì chúng ta có thể thay đổi là tương lai’’. Chính vì thế, người Quảng Trị cũng muốn góp một phần để thay đổi cái nhìn về quá khứ. Điều đó thể hiện rõ trong cách trưng bày bom mìn và dùng vỏ đạn, bom để trồng hoa.
Trong quá trình thu gom và xử lý vật liệu nổ còn sót lại sau chiến tranh, nhân viên trong đội rà phá bom mìn cùng cán bộ Trung tâm trưng bày khắc phục hậu quả bom mìn Quảng Trị đã nảy sinh ra ý tưởng dùng vỏ đạn, pháo, bom để làm vật dụng trồng hoa. Ý tưởng đó cũng là mong muốn của nhiều người dân Quảng Trị. “Chúng tôi nghĩ rằng Trung tâm trưng bày khắc phục hậu quả bom mìn không đơn thuần chỉ là nơi trưng bày, lưu trữ vật chứng trong chiến tranh mà còn phải hướng đến những điều tốt đẹp hơn, tươi sáng hơn. Vì thế đã nghĩ đến việc trồng hoa trên vỏ bom, đạn để chuyển tải thông điệp ấy bởi hoa luôn tượng trưng cho cái đẹp, sức sống nội tại, sự thanh bình và lòng vị tha. Qua đó muốn nói rằng người Quảng Trị luôn có cái nhìn thân thiện với quá khứ đau thương, sẵn sàng vị tha để hướng đến hòa bình”, anh Nguyễn Thanh Phú, cán bộ Trung tâm trưng bày khắc phục hậu quả bom mìn Quảng Trị (thuộc dự án Renew) chia sẻ.
Xuất phát từ ý tưởng đó, các cán bộ ở trung tâm đã lựa chọn khu đất rộng trên 800 m2 ở khuôn viên trung tâm để lập nên “khu trưng bày ngoài trời”. Những vỏ đạn, bom, mìn được tạo thành dụng cụ trồng hoa trông rất lạ lẫm, độc đáo và đẹp mắt. Từ tạo thế chậu nghiêng, chậu nằm và đến ý tưởng thuyền hoa chở khát vọng hòa bình đều được thiết kế rất thẩm mỹ. “Trong quá trình xử lý bom, mìn còn sót lại sau chiến tranh, tôi cùng đội xử lý bom mìn lưu động đã tiến hành cho nổ theo chủ đích cần dùng để tạo hình vỏ thép bên ngoài thích hợp theo ý tưởng trồng hoa”, anh Bùi Trọng Hồng, cán bộ quản lý kỹ thuật nổ, thuộc đội rà phá bom mìn lưu động cho biết. Anh Hồng kể, khi đội bắt đầu xử lý nổ bom mìn thì anh em trong đội thường hội ý chọn giải pháp nổ để tạo ra hình dáng vỏ thẩm mỹ thích hợp từng loại hoa. “Mỗi loại hoa đều có bộ rễ và hình dáng riêng biệt nên nó cần chỗ trống để phát triển khác nhau, vì vậy mà khi nổ chúng tôi luôn chú ý đến điều này để đảm bảo cây có thể sinh trưởng, phát triển tốt về lâu dài”, anh Hồng cho biết thêm.
Sau khi lựa chọn vị trí, lên kế hoạch sắp đặt, các cán bộ ở đây đưa vỏ bom, đạn về bố trí vào khung cảnh dựng sẵn rồi tiến hành trồng hoa. Hoa ở đây rất đa dạng như: Hoa giấy đỏ, hồng, vàng gạch; hoa lan, hoa mười giờ, xương rồng, sống đời... Mỗi loài hoa mang một sắc màu riêng, làn hương riêng nhưng đã biết hòa quyện vào nhau tạo nên một khung cảnh yên bình, kiêu sa như trong tranh phong cảnh vậy...
Đến tận bây giờ, các cán bộ nhân viên ở trung tâm vẫn nhớ như in cảm xúc ngày “khu trưng bày ngoài trời” đi vào hoạt động. “Đó là vào đầu tháng 1 năm 2012, thời gian cận kề với tết cổ truyền dân tộc. Anh em chúng tôi, người mang giống hoa, người mang cuốc, xẻng, phân bón rồi cùng chung tay lập nên vườn hoa. Công việc xong xuôi, áo ai cũng ướt đẫm mồ hôi và thấm mệt nhưng trên môi luôn nở nụ cười thật hạnh phúc. Chúng tôi đã làm được một điều thật ý nghĩa”, anh Phú nhớ lại. “Khu trưng bày ngoài trời” như một bảo tàng nhỏ về chứng tích chiến tranh hòa quyện với khát vọng yêu chuộng cái đẹp, hòa bình đã sớm trở thành một không gian độc đáo. Du khách khi đến đây sẽ đi qua “khu trưng bày” đặc biệt này, tạo nên một cảm giác thú vị, nhẹ nhàng như thể được xoa dịu nỗi đau, xua tan lòng thù hận. Bên trong khu trưng bày là các loại vũ khí, trang bị phục vụ chiến tranh còn bên ngoài là khu trưng bày bom, đạn “nở hoa”, tạo ra sự đối lập nhưng lại liên kết được chiều sâu suy tưởng. Vừa có chút lên án chiến tranh nhưng lại dễ dàng chấp nhận bỏ qua lòng thù hận để đến với cái đẹp, đến với khát vọng hòa bình cháy bỏng.
Du khách đến đây không chỉ là người trong nước mà còn có cả những cựu chiến binh Mỹ từng tham gia ở chiến trường Việt Nam và du khách nhiều nước trên thế giới. Tất cả họ đều không giấu được sự bất ngờ và xúc động khi đến với không gian của “khu trưng bày ngoài trời” này. “Tôi đến Việt Nam và được trải nghiệm một vẻ đẹp rất đặc biệt, nơi mà bố tôi đến đây như là một phần của quân dịch trong chiến tranh. Có mặt tại nơi đây đã mang lại một ý nghĩa to lớn đối với tôi, chỉ cách đây một thế hệ đất nước chúng tôi đã gây ra một lỗi lầm mà chúng tôi lấy làm tiếc. Cảm ơn về sự giúp đỡ, hỗ trợ và đón tiếp một cách thân thiện của các bạn”, Holly, con của một CCB Mỹ đã ghi lại trong cuốn sổ nhật ký ở trung tâm như vậy.
Ngắm nhìn “khu trưng bày đặc biệt” này, cô gái trẻ Alice đến từ Amsterdam (Hà Lan) đã thốt lên rằng: “Chứng kiến và hiểu được những gì đã xảy ra trong chiến tranh giúp thế hệ trẻ trên toàn thế giới nhận ra và chung tay hành động vì một thế giới không có chiến tranh. Tôi đã gặp được những ý tưởng độc đáo, những con người rất tử tế, nồng hậu, vị tha. Tôi sẽ cầu nguyện để chiến tranh không còn xảy ra ở bất cứ nơi đâu nữa”. Còn với du khách trong nước, những kỷ vật và hình ảnh đẹp này giúp họ hiểu rõ hơn về lịch sử, quá khứ hào hùng và cả khát vọng hòa bình của dân tộc ta, từ đó biết trân trọng những giá trị tốt đẹp của cuộc sống hôm nay.
Ở “khu trưng bày ngoài trời” nổi bật lên là tác phẩm “Thuyền hoa chở khát vọng hòa bình”. “Thuyền” được làm từ một nửa vỏ bom chùm (vỏ lớn bên ngoài), sau đó trồng hoa xương rồng, hoa lan mang ý tưởng hướng đến khát vọng hòa bình cùng với sức sống bền bĩ. Nó gián tiếp nói lên khát vọng hòa bình và sự vươn lên mạnh mẻ của người Quảng Trị sau chiến tranh. Bên cạnh đó, hoa sống đời, hoa mười giờ trồng trên vỏ đạn pháo 105 mm, bom 250 Bảng (LB GPLD MK 81) đều mang ý nghĩa nhân văn về sự bao dung, vị tha, yêu đời, cầu chúc tốt đẹp đến với mọi người.
Từ ngày lập nên trung tâm trưng bày khắc phục hậu quả bom mìn (tháng 8/2011), mỗi năm trung tâm đón rất nhiều đoàn học sinh các trường về thăm quan, học tập. Trong số đó có rất nhiều học sinh ở các trung tâm khiếm thín, khiếm thị. Và dẫu các học sinh khiếm thị mất khả năng quan sát, ngắm nhìn hoa nhưng vẫn rất thích thú khi nghe kể về tác phẩm thuyền hoa chở khát vọng hòa bình. “Cháu cùng các bạn ở đây đều mất khả năng nhìn vì di chứng chiến tranh để lại nhưng nghe thầy giáo miêu tả, diễn giải nên đã nhận ra được nhiều điều. Tuy chẳng nhìn thấy nhưng chúng cháu đều cảm nhận được bằng trái tim về khát vọng hòa bình và lòng vị tha để hướng đến cuộc sống tươi đẹp. Chiến tranh đã kết thúc từ lâu rồi và chắc sẽ không bao giờ xảy ra nữa chú nhỉ?”, cháu Hồ Thị Lành, lớp khiếm thị 2A (thuộc trung tâm này) bày tỏ.
Và rồi những hận thù trong chiến tranh sẽ dần phôi phai, tan biến đi bởi lòng vị tha, nhân ái. Trên những vỏ đạn đồng kia, hoa sẽ mãi khoe sắc, mang khát vọng về một thế giới hòa bình...
T.N.B
Nguồn TCCV
