LTG: Người già thường sống với quá khứ. Có những việc qua đi đã lâu bỗng hiện về một cách bất ngờ. Tôi năm nay đã 83 tuổi, hàng ngày vẫn nhớ chuyện xưa. Gần đây nghe tin nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ lâm bệnh trầm cảm trong hoàn cảnh chồng chị - nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường sức khỏe vẫn chưa được hồi phục hoàn toàn. Nên tự nhiên những kỷ niệm lan man với nhà văn mà tôi yêu quý lại hiện về.
Chiếc mũ tai bèo tặng nhà văn đi nhận chức Trưởng ty
Một năm sau khi đọc tác phẩm “Ngôi sao trên đỉnh Phu Văn Lâu” tôi mới được gặp tác giả.
Đó là vào buổi sáng năm 1971 tại kho gạo của Ban Tuyên huấn Khu ủy Trị Thiên Huế ở xã A Ngo. Một đoàn cán bộ của Ban Tuyên huấn Khu ủy đến nhận gạo về ăn. Trong dòng người đi cùi gạo đó có Nguyễn Khoa Điềm, Hoàng Phủ Ngọc Tường, Trần Nguyên Vấn... Lúc ấy tôi là trưởng kho nên chủ động tự giới thiệu và làm quen với ba anh. Kể từ đó chúng tôi trở nên bạn bè. Về sau khi Nguyễn Khoa Điềm tham gia vào Tỉnh ủy Bình Trị Thiên, trong một lần gặp tôi tại Văn phòng Tỉnh ủy còn nhắc đến buổi gùi gạo và gặp gỡ ấy. Điềm nói: “Rất ấn tượng, rất tình cảm”.
Ngày 05/6/1972 Ủy ban nhân dân cách mạng tỉnh Quảng Trị được thành lập, Ủy ban có 14 vị gồm: 1 Chủ tịch, 2 Phó chủ tịch và 11 ủy viên.
Ông Hùng Sơn (tức là Võ Văn Ấp) - Phó trưởng Ban Kinh tế Khu ủy Trị Thiên Huế và nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường - Ban Tuyên huấn Khu ủy được cử tham gia vào Ủy ban với chức vụ ủy viên. Nhưng sau đó ông Hùng Sơn xin không tham gia. Tôi là cán bộ dưới quyền của ông đến gặp ông và nói: “Thưa anh cách đây mấy hôm tôi gặp nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường đi đầu trần. Hỏi ra thì mới biết anh ta bị mất cái mũ. Đề nghị anh cấp cho Tường cái mũ để ngày mai đi nhận nhiệm vụ Trưởng ty Văn hóa Thông tin Quảng Trị anh ta có cái để đội”.
Ông Sơn đồng ý. Ngày hôm sau tôi đã cầm chiếc mũ ấy ra trạm giao liên Cao Bồi để trao cho Hoàng Phủ Ngọc Tường, quà của Ban kinh tế Khu ủy Trị Thiên Huế trước khi anh rời Ban Tuyên huấn Khu ủy để về quê.
Anh mừng lắm, anh không nhận ra tôi, nhưng có hỏi:
- Sao biết mình mất mũ mà cho!
Hai chiếc nhẫn cưới - quà của Tỉnh ủy dành tặng nhà văn
Vào năm 1974, 1975 gì đó chúng tôi được tin Hoàng Phủ Ngọc Tường chuẩn bị cưới vợ. Vợ anh là nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ, đang công tác tại Hội Văn nghệ tỉnh Quảng Bình. Là những người quen biết anh chúng tôi mừng lắm. Tôi hơn Tường 1 tuổi mà đã có 3 đứa con, còn Tường bây giờ mới lấy vợ làm sao mà không mừng cho được. Lúc này tôi đang công tác tại Văn phòng Tỉnh ủy. Tôi gặp anh Nguyễn Văn Lương, lúc ấy là Thường vụ Tỉnh ủy, nhưng anh làm Chánh Văn phòng. Tôi trình bày với anh Lương về câu chuyện và đề xuất nên có món quà cho hai vợ chồng trí thức này. (Lúc bấy giờ Tường chưa là đảng viên).
Nghe xong anh Lương đồng ý ngay và còn biểu dương tôi là có sáng kiến hay. Anh Lương thảo luận với chúng tôi nên trao món quà gì, tiền mặt hay hiện vật? Cuối cùng thống nhất là ra chợ Đông Hà mua hai chiếc nhẫn, loại 1 chỉ bằng vàng mười để đeo tay.
Đến trước ngày anh Tường đi Quảng Bình để cưới vợ, tôi cùng Phan Thế Thụ, Ngô Minh Tranh đến chỗ Ty Văn hóa Thông tin sơ tán gần cầu sắt - xã Cam Thanh, huyện Cam Lộ để trao cho anh.
Khi chúng tôi đến, dưới ngọn đèn dầu anh đang nằm trên chiếc chõng tre đọc Tư Bản Luận của Các Mác bản Pháp văn.
Hoàng Phủ Ngọc Tường bất ngờ lắm và nói: Chao ôi, vui hè.
Đó là lần đầu tiên và cũng là lần duy nhất, Tỉnh ủy tặng quà cho một đám cưới của ông Trưởng ty.
Ăn ốc, uống rượu, nghe Tường nói
Tạp chí Cửa Việt thời Hoàng Phủ Ngọc Tường làm Tổng biên tập trụ sở đặt tại Thành Cổ Quảng Trị. Tôi thỉnh thoảng có đi về với họ. Vui lắm.
Ở đó tôi gặp Hoàng Phủ Ngọc Tường, Nguyễn Quang Lập, Nguyễn Trọng Tạo, Sỹ Sô, Kim Quý, Y Thi, Phan Văn Quang, Lâm Chí Công... Đôi khi còn có Xuân Đàm, Xuân Đức, Lê Anh, Trương Bé...
Vào thời điểm đó tôi đã từng nghe dàn hợp xướng gồm Tường, Lập, Trọng Tạo, Y Thi... hát nhại bài “Lời người ra đi” của Trần Hoàn theo lời mới họ đặt ra. Sau này những lúc nhớ lại tôi nghĩ đó là cái điềm xấu được dự báo.
Những buổi gặp nhau như thế thường là uống trà nhạt. Về sau, chị Hồng vợ nhà văn Nguyễn Quang Lập có mở cái quán xép bán ốc luộc với rượu gạo. Và cũng nhờ cái quán ấy mà các buổi gặp thêm vui, thêm dài.
Ấn tượng nhất với tôi trong những lần gặp vui vẻ này là được nghe Tường nói chuyện. Anh kể nhiều chuyện vui buồn của trong nước, của thế giới, của thế kỷ này và của các thế kỷ trước. Anh có trí nhớ tuyệt vời. Anh kể chuyện rất có duyên và chuyện nào cũng mang một thông điệp đầy nhân sinh. Điều đặc biệt là tôi cũng được nghe anh nhiều lần mà chưa lần nào bắt gặp anh lặp lại lần trước.
Tôi luôn tìm mọi cách để được đến với anh và nghe anh nói. Tôi học ở đó nhiều điều.
Nhớ một hôm, nhờ có chút men gạo mà tôi trở thành kẻ điếc không sợ súng. Tôi đọc hùng hồn mấy câu sau:
Ốc tròn không giống hến ngao
Nghe Tường đàm đạo xưa nay mỗi chiều
Rượu thì ít, chuyện thì nhiều
Đông, Tây, kim, cổ trăm điều quá hay
Nghe xong Tường phán: Cũng được nhưng chưa thành thơ ông chủ nhà băng ạ.
L.B.T
