Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Quảng Trị 30/03/2024 Danh sách tạp chí Hotline: 02333 852 458 Đặt báo Giới thiệu tạp chí

Tìm kiếm trên website chúng tôi

X

"Chuyện Lính Tây Nam" nỗi đau và lòng kiêu hãnh

TCCV Online - Những cuộc chiến tranh vệ quốc của Nga hay giành độc lập dân tộc của Việt Nam, đều đã sinh ra những thế hệ nhà văn, mà bên cạnh cái tên cha sinh mẹ đẻ, còn có một cái tên chung khác, khi gọi Cấp Bậc để “thuộc về Một Thế hệ“. Thế hệ của lứa các nhà văn tham gia chiến tranh sống sót trở về, từng gọi Nhà văn chuẩn úy hay thiếu úy. Chính họ, những sĩ quan giầu kinh nghiệm trận mạc, yêu tận cùng đất nước, đã tạo nên nhiều tác phẩm có giá trị, làm nên một thương hiệu vừa cá nhân và vừa dung nhan có tính thế hệ. Trong khoảng 10 năm gần đây, tiếp nối dòng văn học Chuẩn úy xưa, cũng sinh ra một thế hệ mới. Họ là những binh sĩ cấp bậc khiêm tốn, Binh Nhất hay Trung Sỹ. Nhiều cuốn sách của lớp lứa binh lính này đã ra đời, tựa như “thứ quân sử“ Quân đội Cách mạng, được viết một cách trung thực nhất.

Như những mảnh rời vỡ ra từ bình pha lê của cả lịch sử giành và giữ nước, nay được chắp lại. Nếu đặt chúng bên các nhà văn thành danh, họ đâu yếu kém gì, khi xét về giá trị "Dựng lại cuộc chiến ở độ cận sự thật". Có thể nhặt ra vài ví dụ, dăm tác phẩm mà tôi biết, bạn biết. Chiến tranh chống Mỹ có cuốn truyện kí “Trận chiến trên cánh sóng“ của Binh Nhất Hoàng Tiến Thắng (nay là giảng viên Đại học Sân khấu điện ảnh). Cuốn hồi ức lính của Vũ Công Chiến tựa đề "Quảng Trị 1972“ (Giải nhà văn Hà Nội 2017). Và, gần đây, điển hình cho giọng nói lứa binh sĩ trực tiếp can dự vào cuộc chiến, một cuộc chiến hoàn toàn chúng ta không muốn, dai dẳng, nhiều hy sinh, để đập tan bè lũ diệt chủng Pônpot, để nhân dân Campuchia xây dựng nên một Nhà nước Campuchia thân thiện hôm nay. Đó là cuốn thể hồi kí Chuyện Lính Tây Nam của tác giả Trung Sỹ(1).

Có lẽ nên có một cái tên nữa sau lứa nhà văn Chuẩn úy của lớp đánh Pháp và chống Mỹ. Những binh sĩ sau chiến tranh hiện đang xây dựng đất nước, có cựu binh cũng hết nhiệm vụ Hợp tác lao động, vẫn đang lang bạt xứ người, ở tận châu Âu xa xôi. Bây giờ dù trong nước hay hải ngoại, trong yên hàn, giầu có hay còn đạm bạc, họ đã thức dậy, nói về cuộc chiến với bao trang viết nguyên mùi thuốc súng. Lứa nhà văn binh sĩ này tên gọi là Trung Sỹ.

Khi như chưa phải là Nhà văn chuyên nghiệp, các cuốn hồi ức hay truyện ký, mức độ trồi sụt khác nhau. Từ cựu binh sĩ bắt tay vào sự viết lạ lẫm, nên thiếu kĩ năng thành thục, để chặt chẽ về cấu trúc, để nhấn nhá và đào sâu những chi tiết qua trải nghiệm mà tạo ra hiệu ứng mạnh, hiệu quả hơn, gây cảm xúc hơn cho bạn đọc. Điều ấy dễ dàng nhận ra từ kinh nghiệm đong đếm các giá trị, việc chọn lựa kĩ càng chi tiết cho mỗi thể loại văn học đòi hỏi khác nhau.Nhất là khi tính sử liệu quá được chú trọng, quá đề cao, mà chưa thật vững về nghề ở thể kí. Đa số các cuốn sách ấy giá trị văn học chưa cao, song thật sự là chúng vẫn sống động bởi họ "Như anh nông dân vui vẻ cầy xong thửa ruộng, nhẩn nha thuốc lào kể về các xoáy trâu của mình". Văn học chiến tranh nhờ họ đầy đặn và cận sự thật hơn do nhiều chiều chiếu của những người thực sự đã can dự vào chiến tranh.

Chuyện Lính Tây Nam (CLTN) của cựu Trung Sỹ là một tác phẩm cần đề cập tới, cũng làm minh chứng cho luận điểm trên của tôi. Không phải thiên vị mà tự thân tác phẩm CLTN đã lấp gần đầy những khe nhỏ hổng trên cái phông văn học của lứa binh sĩ đã nói trên. Nó - Chuyện Lính Tây Nam - tạo nên sự hoàn chỉnh cần có của một tác phẩm kí, vừa có tính sử liệu vừa có tính sử thi, làm đầy hai tiêu chí, hình thức thể hiện và nội hàm tư tưởng thực sự văn chương cần có ở tất cả các thể loại.

Ở CLTN là thể Hồi kí. Những câu chuyện có tiêu đề, cực ngắn, được gối kế nhau, làm thành một bộ mặt chiến tranh, về Một sự thật đã xảy ra ở cận sự chính xác và chân thực, không hư cấu, bịa tạc, đạt yêu cầu quan trọng nhất trong thể thức Hồi kí (tác giả đề Hồi ức). Tôi quan niệm, khi đã đọc nhiều nhà văn nhận ra rằng, ngay ở các nhà văn chuyên nghiệp Việt Nam hiện nay, khi chạm tới hiện thực, lịch sử (điều hôm nay qua một ngày, hôm sau cũng là lịch sử) đều là dị bản của lịch sử-hiện thực. Khi quan sát để tạo ra một văn bản giầu tính văn học, lại mang nhãn quan cá thể, thì mọi góc chiếu đều mang dấu ấn của nhà văn, và tạo ra một văn bản khác, sẽ đều là dị bản. Chỗ đứng của nhà văn là ở đâu, càng xa rời chỗ đứng “Quyền lợi của dân tộc“, thì dù có nhân danh Nhân loại đến mấy, cũng khó đến nhân loại. Cố nhà văn Nguyễn Minh Châu từng bàn về vấn đề này, khi ông nói nôm na, hãy đi hết dân tộc là đến nhân loại (chứ không phải ngược lại).

1. Chỗ đứng của nhà văn.

Trung Sỹ tên thật là Xuân Tùng. Anh sinh 1960 ở Hà Nội. Rời Hà Nội ra đi vào ngay trận mạc khi vừa 18 tuổi xuân. Năm năm là quãng thời gian để anh nếm trải dày đặc các trận chạm súng, phục kích, bắn lén, càn quét và đạn “nhọn“ đạn tày (2) v.v...Trung Sỹ hy hữu may mắn thoát chết, kể cả hút chết chậm khi sa xuống hố chông dày đặc lại được trát lem nhem phân người, cho nhiễm vi trùng tetanot. Kẻ thù hiểm ác đã dùng cái cách của thế giới man rợ nhất, muốn người lính Việt và binh sĩ nước Campuchia cách mạng không chết tươi ngay với đạn bom hiện đại... Rồi Trung sĩ mãn hạn phục vụ, theo chế độ anh giải ngũ với cấp bậc Trung Sỹ. Trung sỹ là cấp bậc hạ sĩ quan mức trung bình, trên ấy còn thượng sỹ và dưới là lính Hạ sỹ, binh nhất và binh nhì.

Từ Campot với lệnh giải ngũ, cậu trai Xuân Tùng trở lại về phố Phùng Hưng, một trong phố cổ nhất Hà Nội, đi học Trung cấp xây dựng và làm việc tại công ty Vinaconex. Lấy vợ 1994, khi chàng đã 34 cái xuân chả còn non. Nay chàng có hai cháu trai đều đã trưởng thành. Như vậy, anh đã đủ trải thời bình, gắng tạo ra một gia đình riêng hạnh phúc. Chính khi này, sau hạnh phúc đơn giản của con người được sống những "ngày sống tháng năm bình thường", song rất quý giá của hòa bình, chiến tranh lại hiện ra như từng xảy ra, để anh bình tĩnh nhiều đêm viết nên thiên chuyện kí Chuyện Lính Tây Nam nhiều kì kiên nhẫn từng đêm công bố trên một mạng do anh em cựu binh trở về lập ra, (người đọc và người viết đa phần là anh em binh sĩ từ chiến trường K và phía Bắc trở về).

Nghiên cứu tác phẩm này của Trung sỹ - người lính được may mắn trở về, viết cả một cuốn sách hơn 300 trang, không hề có ý định trở thành nhà văn. Anh nhớ về phần máu thịt của đồng đội mình, gói trong hai từ Thân Yêu: “Đã từ lâu tôi có ý định viết về trung đoàn 2, sư đoàn 9 thân yêu của tôi...“(dòng tựa khởi đầu trên trang mạng ngay ngày đầu tiên công bố hồi ức). Những câu chuyện chân thực đã lan nhanh trong bạn đọc mạng, mạng WIN WIN nhanh nhậy thu băng Clip, Nhà xuất bản Thanh Niên phát hiện, giúp Trung Sỹ in sách (nay đã tái bản 5000 bản). Khi thành sách, Trung sỹ lại lần nữa trung thực viết: “Tôi là một người lính bộ binh, tham gia cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam, đánh đổ chính phủ diệt chủng Kh´mer Đỏ...Như một người lính được lệnh bước lên dưới quân kỳ, tự giới thiệu mình trước hàng quân“ Lời lẽ khiêm cung đơn giản, song tự hào như thế thật là tin cậy. Dù thế nào, trước sau vẫn vẫn tỏ ra: Một tuyên ngôn rất rõ ràng ở Hà Nội, trong một một chiều hè 2017. Tôi trích mấy dòng trên, ở thoạt kì thủy trong tự do mạng và, ngay cả khi in thành sách chính thống, để làm rõ hơn, sáng tỏ hơn Thái độ tác giả với tính chính nghĩa của cuộc chiến, mà từng người lính ra trận xác lập, họ chiến đấu để giúp bạn tiêu diệt bè lũ diệt chủng lập nên Nhà nước Campuchia dân chủ hôm nay. Không muốn một cuộc chiến dài lê thê, tốn biết bao xương máu người Việt để cho sự an bình lâu dài hơn, không để tái diễn cuộc tàn sát, hãm hiếp: 500 người trên đảo Thổ Chu, hàng ngàn dân thường ở các làng dọc biên giới...(Tôi nhớ lại ngay từ năm 1975, chúng tôi bị bắn lén, cấp trên vẫn giải thích đấy là tàn quân Lonnon)

2- Địa Ngục có tên là Chiến Tranh viết hay đến nghẹn ngào...

“Chuyện Lính Tây Nam“ của một binh sĩ sau ba mươi năm im lặng, được kể lại vẫn hừng hực mùi thuốc súng, mùi máu và có vị mặn của nước mắt đàn ông. Trần trụi và khốc liệt đến tàn nhẫn,bốn từ Hiện Thực Chiến Tranh gói tất cả các mặt trong đời sống con người phải chịu đựng. Nó đầy đủ cung bậc tình cảm:vì nhau, yêu và căm thù mà chiến thắng lẫn chiến bại. Câu chuyện bắt đầu từ lúc anh lính ra đi, xa Hà Nội, nơi anh sinh ra, đến tận khi trở về đất mẹ Việt Nam: “Dường như hạnh phúc đang phủ xuống chúng tôi một giấc ngủ lành“. Chỉ một câu ngắn cuối sách sau bao nhiêu hiểm nguy trải nếm trong 120 thiên chuyện làm tôi, một người đọc là nhà văn và từng người lính đã kinh qua 12 năm trực tiếp chiến đấu nhiều phen thoát chết trong li tấc, đã giật mình òa khóc.

Tôi nhớ ngày nào từ chiến trường trở về, cha tôi đánh rơi cái cốc, lúc chợt nom thấy đứa con biền biệt xa nhà bất ngờ hiện ra ở bậc cửa, khi cánh cửa lim cũ kĩ bật mở. “Thọ kìa, kìa con ơi!“- Nghẹn ngào! Tôi lao vào ông, ôm chặt, không nói lên lời, để nước mắt của cha, của tôi cứ rơi lã chã, sau gần 12 năm li biệt.

Sự chuyện ngồn ngộn không thiếu bất cứ "thứ gì" mà người lính phải trải qua trong bất kì một cuộc chiến tranh nào, mà vẫn làm rõ cái riêng Cuộc chiến biên giới Tây Nam. 120 đoản chuyện dựng lên mọi hành vi của con người, bản năng và bản ngã, để sợ hãi, để dũng cảm, để ước mơ và có lúc đầy buồn tủi, để tưởng như hèn đớn mà vẫn vượt qua tất cả, dù có lúc muốn phát nôn...Nhưng cao hơn cả là trong đau khổ hy sinh, cái tinh thần của người lính Việt, trước là vì tính mạng mình, sau là vì đồng đội, có lòng căm hờn sự ác diệt chủng làm nên hai chữ "Thương yêu" tận cuối cùng của trang sách.

Ở đây cần nhấn mạnh, đụng tới thi pháp văn xuôi, có thể ẩn tàng trong chàng trai Hà Thành phố cũ - lời kể chân thực, giữ nguyên ngôn ngữ lính, gây hiệu ứng tin cậy cho độc giả ở sự thật lôi cuốn, hấp dẫn. Thủ pháp điện ảnh ở nhiều đoạn kể, tả làm nên sự hình dung sinh động, cho người đọc có thể mường tượng ngay trước mắt cuộc chiến đang xảy ra, như những thước phim quay chậm. Cuốn sách là mạch chảy triền miên không nghỉ. Mỗi cá thể nhà văn tạo ra một cách tái dựng quá khứ. Tô Hoài nhẩn nha hơn, lắt léo hơn trong Cát bụi chân ai  Chiều chiều là một cách dẫn dụ người đọc vào ma lộ của một cây bút vạm vỡ ngồn ngộn già kinh nghiệm. Trung Sỹ bất cần sự quành quéo của nghệ thuật dẫn chuyện, anh cứ lia từng loạt ngắn Ak 47, mạch lạc, dung dị bắn thẳng vào từng sự chuyện,như vệt đạn lửa điểm xạ hai viên của một xạ thủ đã dày dạn.

Trong chiến cuộc từ thời chống Pháp chúng ta có nhiều nhà văn từ Hà Nội ra đi. Đấy là Nguyễn Huy Tưởng với những trang văn tài hoa về cuộc chiến đấu trong lòng Hà Nội, tuy ông là người Bắc Ninh.Còn trong thi ca, có Tây Tiến của Quang Dũng, đầy chất hào sảng và lãn mạn lớp thanh niên Hà Thành khoác áo lính, dầu ông là kẻ chợ Phượng Trì-Đan Phượng xưa là Hà Tây cũ, để mà: Mắt trừng gửi mộng qua biên giới / Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm.  Chuyện lính Tây Nam khí văn, hơi văn cũng có âm hưởng lãn mạn hào hoa  ấy, cái lãng tử của lứa sau "Chu Lai phố Nhà Binh".Và có lẽ, chính sự gốc gác mang Tâm hồn Hà Nội ấy đã góp phần làm những câu chuyện trở nên giầu chất lãng tử, dầu có khi Trung Sỹ trần trụi hơn cả thế hệ trước, khi đụng tớimiền địa ngục có tên là Chiến Tranh.

Sự trung  thực ở thể kí thường được bạn đọc nhận ra rất rõ trong những trường đoạn tác giả nói về chính mình. Trong CLTN, tác giả  Trung Sỹ không tạo ra hình ảnh anh hùng Rambo. Những người lính K cực kì thiện chiến,nhưng cũng có  khi sai lầm về tác xạ. Thay vì bắn vào kẻ thù trong đêm đen chập chờn, anh Trung Sỹ đã bắn vào những tảng đá rất gần trong đêm tối. Tác giả thêm một lần trung thực nhìn rõ vào chính mình!

3- Đời sống chiến tranh

120 câu chuyện trong CLTN được gói vào đó rất nhiều chi tiết của đời sống chiến tranh. Từ câu chuyện mang tính Hồi ức, tác giả sử dụng chọn lọc khá nhiều chi tiết rất chung ở chiến tranh nhưng lại riêng của đặc thù Chiến trường K. Một mặt nó tạo ra sự hấp dẫn, bởi những điều tác giả kể toàn là các câu chuyện lạ hóa so với đời sống bình thường. Không phải người trực tiếp tham chiến không sao hư cấu, bịa tạc “dựng“ được. Tác giả Trung Sỹ vốn là người Nhà Nội có gốc gác văn hóa lớn lên trên mảnh đất hào hoa, sự quan sát để ghi nhận sự kiện, hoàn cảnh đều tinh tế và tạo nên hồn sống, cái chất lính ở ngôn ngữ ấy, ở tâm hồn tác giả Người Lính Hà Nội quyện lại đặc sánh, tạo ra nhiều cung bậc của tầng chữ. 120 câu chuyện của Đời sống chiến tranh không chỉ giầu chất sử thi về một cuộc chiến mà trong đó phản ánh rất rõ bộ mặt của kẻ thù, quân diệt chúng Ponpot, cả chiến thuật mà địch quân sử dụng đến chiến lược phát triển chiến tranh. Đây là một trong nội hàm rất quan trọng của cuốn sách, bởi nó khẳng định tính tất  yếu,  chính nghĩa mà cuộc chiến chúng ta phải tiến hành để tiêu diệt đội quân diệt chủng mà toàn thế giới ghê tởm.

Mặt nữa, khi kể hết “đời sống“ của tác giả và đồng đội, CLTNnhư một cuốn bàn về Kĩ năngsống, tồn tại, chiến thắng của đội quân cách mạng Việt Nam.

Nhưng tất cả những điều ấy không quan trọng bằng cuốn CLTN phơi bầy được rất sinh động Tâm lí binh sĩ tham chiến. Đó là điều đáng kể ờ các cuốn sách của chính binh sĩ trực tiếp tham chiến viêt. Ở đây, những nghĩ suy, tình cảm, tinh thần của người lính tình nguyện, thông qua chính tác giả và, rõ ra qua những diễn biến, cảnh huống trận mạc, để người ta “Phải chiến thắng”. Chiến thắng cái yếu hèn trong mỗi con người, trước gian khổ, thiếu thốn và nhất là trước cái chết.

Tham gia chiến tranh chống Mỹ, chúng tôi ở Mặt trận Tây Nguyên. Đó là nơi xa nhất miền Bắc hậu phương, không như chiến trường Nam bộ được ở trong lòng dân, giữa vựa lúa gạo, binh sĩ Binh đoàn Tây Nguyên rất thiếu đói và trang bị có mùa mưa thực đáng ngại. Ăn đói và mặc rách. Những người lính đánh nhau ở Căm puchia trong giai đoạn đất nước ta khó khăn nhất, thiếu sự ủng hộ của phe XHCN. Mỹ còn cấm vận. Chúng ta vừa trải qua một cuộc chiến chúng Mỹ hơn 20 năm khi mà nền kinh tế chưa đổi mới để phát triển như ngày nay, nên anh em binh sĩ ở chiến trường K coi quân trang quân dụng bộ đội thời đánh Mỹ là mơ ước. Tâm sự với binh sĩ từ K trở về như Trung Sỹ, họ nói, chúng em mặc thứ quần áo mà chưa vò đã nhàu đã rách. Họ ước ao được một bộ quân phục Tô Châu của chúng tôi vốn rất bền. Nhưng khó khăn tương tự như thế đòi hỏi binh sĩ ở K một nỗ lực rất lớn, vượt qua đói nghèo rách rưới, bệnh tật, bom đạn mà hoàn thành nhiệm vụ trở về.

Ở đây trong cuốn sách CLTN này đã được phơi bày rất rõ, đó là điều chính nhất mang tính tư tưởng của cuốn sách, điển hình và phổ quát rõ “Tinh thần người lính“ trong “Đời sống chiến tranh“. Đó là sự thành công đáng nói nhất trong tập sách này về Giá trị nội dung khi đặt nó , cuốn sách đã được sinh ra trong Một Cuộc Chiến mà: Tác giả Không Muốn, nhân dân và Nhà nước ta không muốn, khi nghiên cứu lịch sử cuộc chiến Biên giới Tây Nam và Chiến tranh tiêu diệt bè lũ diệt chủng để có Nước Campuchia hòa bình thân thiện ngày hôm nay.

Vĩ thanh, góc nhìn của phê bình.

Đánh giá một cuốn sách cũng cần một góc nhìn cần của người viết. Tôi đã nghe đi nghe lại 6 lần (băng ghi trên mạng Win Win) toàn bộ cuốn Hồi ức CLTN cùng dăm cuốn sách khác viết về cuộc chiến Campuchia để so sánh và tham chiếu. Lại đọc thêm một lần trên mạng do anh em binh sĩ lập ra khi tác giả Trung Sỹ từng đêm viết và lại đọc thật kĩ khi nó thành sách. Với tư cách một nhà văn viết kha khá ở thể truyện ngắn, bút kí, tản văn về chiến tranh, cũng như với tư cách một cựu binh đã trực tiếp chiến đấu, tham chiến hơn 11 năm, tôi hoàn toàn chia sẻ Chuyện lính Tây Nam. Đó là một “Hồi ức buồn” của một người Việt đến miền địa ngục có tên là Chiến Tranh. Và chiến tranh thì làm gì có vui, kể cả khi sau một trận chiến thắng? Hãy để những người lính Việt giàu nhân văn đầy tính Người, nói về cảm giác nhìn những xác chết của kẻ thù, những kẻ bị xô ẩy vào cuộc chiến, dù trước đó kẻ thù hung ác, nham hiểm và man rợ. Nhưng rất ràng, xuyên suốt cuốn sách là “Buồn nhưng không nản”, đau thương mất mát căng thẳng quá đỗi, nhưng họ vẫn cố sao hoàn thành nhiệm vụ mà đất nước, quân đội giao cho họ trong một nhiệm kì phục vụ.

Gần đây trên mạng FB có tác giả nhìn vào chi tiết đời sống chiến tranh đã vin nặng vào một ít chi tiết mang tính hiện thực của người lính, để đánh giá cuốn CLTN sang mặt tiêu cực, hòng phủ nhận tính  tất  yếu  phải chiến đấu bảo vệ biên giới Tây Nam, hơn nữa là tính chính nghĩa khi tiêu diệt quân đội  diệt  chủng  Ponpot.  Họ chỉ nhìn thấy lúc người lính mặt trắng bạc - “những gương mặt trắng bệch” nằm yên trong những chiếc võng nhuộm máu và bùn non – (Hết trích). Thẩm định một cuốn sách khi thiếu cái nhìn  bao quát,  bởi vì bên cạnh sự thật về Cái bản năng, sự phản xạ ham sống  của người lính, họ đã không nhìn thấy những trang viết thể hiện rõ cái tinh thần người lính Việt,mặc dù đã chịu đựng, đòi hỏi có khi cả mạng sống, vẫn không muốn một nỗi buồn chiến tranh. Người lính là anh Trung Sỹ ở đây vẫn tự hào vì khoác áo lính khi đã từng cùng đồng đội xông lên. Họ không bao giờ quên đi cái thời kiêu hùng ấy, cả khi được trở về: “Từ ngày giải ngũ tôi không dám mặc áo lính, bởi nhớ những tấm áo bết máu bạn bè, bởi tấm áo trận dù rách rưới ngày xưa đã trót khoác vào hồn tôi rồi thì không sao cởi ra được nữa“. Không sao cởi ra được nữa! Tất cả những ai từng trực tiếp bao lần vào trận, bao lần dám hy sinh vì bè bạn đồng ngũ biết rằng có thể sẽ chết nếu lao về phía chi chít đạn của kẻ thù thì hẳn đều quan niệm và tâm niệm suốt đời như thế trong thẳm sâu tâm hồn mình. Tác giả Trung Sỹ có nhiều trang viết, đoạn viết mang tinh thần người lính chính nghĩa. Có chính nghĩa thì mới có thể mô tả cả cái hy sinh mất mất của đồng  đội bằng những đoạn viết về sự hy sinh của người lính K, giàu tính anh hùng  ca, cái chết bi tráng, mang ý nghĩa lớn lao như sau: “Khuôn mặt anh Quang lấm tấm máu. Cái nốt ruồi lớn nơi khóe cằm hơi nhạt đi. Mấy sợi râu dài đen nhánh tuôn ra từ đấy vẫn bình thản phất phơ theo nhịp võng. Anh ấy đến chết vẫn có gương mặt rất tươi. Tự nhiên nhớ nụ cười nửa mơ hồ nửa độ lượng buổi chiều hôm nào, khi anh Quang kéo tôi xuống nhường hầm ở ngã ba Amleang. Đó dường như nụ cười thấu thị nơi đức Phật trong các ngôi chùa mà chúng tôi hằng thấy dọc những nẻo đường hành quân“ (Trang 168-CLTN-)

Lại còn những đoạn phản ánh con người Việt thực chất nhất: “...Một sàng khôn khốn khó đời người, đầy dần lên bằng những bước chân lầm lụi, những cái cáng đẫm máu, những đôi mắt dại vô biên nhìn trời không khép. Một sàng khôn gian lao hiểm họa, dạy con người cách tồn tại, cách vượt qua, cách buộc phải chiến thắng bản thân mình...“( CLTN-trang 158) Có lẽ đây là một trong nhiều câu văn mang lắm ý nghĩa về vai trò người lính khi phải khám phá mình mà Tự Chiến Thắng bản thân mình, trong một cuộc chiến dằng dai, mà anh ta hay bất kì người Việt nào không muốn, và tất nhiên Nhân dân- các bà mẹ càng muốn nó nổ ra. Những chiến binh đã chiến đấu ở cuốn CLTN để trở về, dầu với thương tích, tất nhiên không thể không xác lập được Chỗ đứng rõ ràng của mình mà viết. Viết một vấn đề ở một cuốn sách cũng luôn rõ một chỗ đứng và nhìn rõ một cuốn sách cũng cần một chồ đứng. Anh đứng ở đâu trong nhân dân hay dân tộc. Anh đứng ở đâu trong một góc nhìn toàn diện ở một bối cảnh lịch cần biết và hiểu nó cội căn. Có lẽ, nếu khách quan và tôn trọng máu của những vị tướng cùng binh sĩ Việt Nam cũng như máu nhân dân Việt và nhân dân Campuchia suốt thời gian bọn diệt chủng đã hoành hoành và, hiểu vì sao Nhà nước Campuchia hòa bình cùng quốc tế lập được tòa án xét sử chúng. Như thế, có cái nhìn xuyên suốt vào chiến cuộc và cũng là cách nhìn một văn bản một cách toàn diện và đúng bản chất!

 

***

Tôi không giấu giếm bạn đọc và các nhà phê bình văn học rằng, tôi đã chùi nước mắt nhiều lần khi đọc lại Đời Sống Chiến Tranh, một đời sống mà tôi không muốn trải qua lần nữa cũng cố rũ bỏ để quên đi sau những trang viết của chính tôi. Nhưng chính Trung sỹ lại cho tôi hồi tưởng lại chúng tôi. Đau khổ và kiêu hãnh những con người Hà Nội nói riêng và nói chung là binh sĩ cánh mạng Việt. Điều cực quan trọng hơn thế là, dẫu chiến tranh đã từng như thế vẫn không làm tôi thiếu tin cậy ở dân tộc, ở bản anh hùng ca viết bằng máu, xương, cả nỗi đau khổ... dấu trong nhiều thế hệ, nối nhau mà sẵn sàng bảo vệ đất nước...

 

-----------------

1- Nhà xuất bản Thanh Niên. Tháng 8-2018

2- Đạn nhọn. Đây là danh từ thế hệ chiến trường K hay dùng, nói về loại đầu đạn không nổ như súng CKC, AK 47 hay AR 15, Các bin... để so sánh với các loại súng đạn tày, hình quả trứng, điển hình như phóng lựu cá nhân như M79 và các loại đạn súng cối... Cũng là cách nói tương đối, chứ “đạn nhọn“ như pháo 37 cũng nhọn đầu mà nổ, đạn xuyên giáp 37 loại không nổ thì chế tạo bằng thép đặc biệt, dùng tiêu diệt xe bọc thép và xe tăng.

N.V.T

Nguồn Văn nghệ số 17+18/2018

Nguyễn Văn Thọ
Bài viết đăng trên Tạp chí Cửa Việt số 284 tháng 05/2018

Mới nhất

Bộ từ điển bỏ lại giữa rừng sâu

8 Giờ trước

Sau hiệp định Pari, 27/1/1973, chiến tranh tạm dừng, đại đội tôi đóng quân giữa bãi cát Lệ Xuyên, huyện

Đi tìm cỏ

8 Giờ trước

Nhiều lúc ngồi thẫn thờ nhìn đàn trâu bò gặm cỏ dọc triền đê chợt giật mình: Cỏ quê

Chị ấy…

8 Giờ trước

Chi hội Nhà văn Việt Nam tại Huế tổ chức một chuyến đi thực tế dài ngày tại Tổng Công

Pa Ling mùa mưa

8 Giờ trước

Tháng 11, dưới cơn mưa rừng tầm tã, chúng tôi tìm về thôn Pa Ling, xã A Vao, huyện Đakrông,

Chiều không tắt nắng

27/03/2024 lúc 16:33

Truyện ngắn của THỦY VI

Tạp chí số cũ
Câu chuyện du lịch
tư tưởng Hồ Chí Minh

Thời tiết

Quảng Trị

Hiện tại

26°

Mưa

31/03

25° - 27°

Mưa

01/04

24° - 26°

Mưa

02/04

23° - 26°

Mưa

Nguồn: Weathers Underground