Bút ký

12/04/2023 lúc 08:20

 






B





ây giờ, chuyện về hai người đàn ông của bản Pring thuộc xã A Dơi, huyện Hướng Hóa – Quảng Trị tự đứng ra làm hai con đường cho ô tô chạy liên xã, liên thôn có thể không còn là “tin trang nhất” nữa rồi – Cường – một “giáo viên cắm bản” rất rành… đọc báo lấp lửng với tôi như thế. Rồi anh kể về người thương binh một chân ấy đã vác đá làm đường suốt từ sáng sớm cho đến đêm khuya, rằng có lúc ông đã ngã lăn tròn cùng với đá…
Mơ… mặt trời đừng lặn
Trước mắt tôi là người thương binh chỉ còn lại một chân Hồ Mơ đang cuốc đất làm mương nước thủy lợi cho ruộng lúa bậc thang, nếu ông không tự nói tuổi 71 của mình thì thật khó mà tin. Ông khỏe khoắn, trẻ trung, tràn đầy ham muốn sống, ham muốn làm việc hơn nhiều lần so với những thanh niên ngồi quán cà phê từ sáng đến 12 giờ trưa ở thị xã tôi sống. Ông thả cuốc vào nhà đón khách với câu nói: “Bác mơ ước làm sao đừng có ban đêm, mặt trời cứ sáng hoài ri thì làm được biết bao nhiêu là việc”. Ông kể: Hồi trẻ, bác khỏe nhất vùng này, năm 1956 thì đi bộ đội, năm 1969 bị thương được đưa ra Bắc điều trị.
Đất nước thống nhất, bác nhất mực đòi về quê. Bác có nhiều chuyện lắm, chuyện tình, chuyện người… nhưng chừ chỉ nói chuyện con đường phải không? Năm 1999 bác bắt đầu khởi sự làm con đường nối từ đường 135 vào vùng rừng Re Lau, ngày nào cũng dậy từ lúc trời chưa sáng, cuốc đất vá đá san đường, cho đến khi trời tối không còn thấy đường làm nữa thì về. Suốt ba năm trời như thế. Lúc đầu chỉ một mình, về sau bà con trong bản hiểu ra cũng tham gia. Con đường dài hơn ba cây số, xe ô tô chạy được đã giúp bà con trong việc làm ăn rất nhiều, chở sắn bán cho nhà máy, phân tro, giống má để trồng cao su… tất cả đều được vận chuyển bằng ô tô hết. Nhưng mà đường tôi làm có là gì so với đường của Hồ Phúc Yên đã làm…

 

12/04/2023 lúc 08:20

Đ





êm thiếu trăng, sân chùa vắng lặng, tịnh không một bóng người. Chỉ có cái bóng đèn móc ở trên mái hiên hắt sáng một vùng như chiếc màn phủ chụp lấy khoảnh sân. Từ đầu hôm, sư thầy đi thăm nhà một đạo hữu trong vùng đến giờ vẫn chưa về.
Điệu Sanh bước xuống thềm hiên giỡn bóng, trò nghịch này có lần sư thầy đã khuyên điệu bỏ đi, đừng có đeo đẳng cái ám ảnh con người ta như thế. Nhưng hình như Sanh quên mất, lại vốn tính tò mò nên điệu luôn tìm cách khám phá những điều bí ẩn mà đôi khi người khác cho là vớ vẩn.
Từ trong cái quầng sáng ở sân, điệu Sanh cố đưa mắt nhìn ra vườn cây, song chẳng thấy một thân cây nào, chỉ tuyền một màn đen. Sanh đi thẳng ra vườn, khi đã chìm trong bóng tối thì điệu nhìn rõ cả những chiếc lá đang đung đưa trên cành, vài nhánh khô gẫy rơi dưới đất nữa. Lạ quá, đứng trong chỗ sáng thì không thấy gì, ra chỗ tối lại thấy được?
Điệu đem thắc thỏm này hỏi ngay khi sư thầy vừa vào đến cửa chùa. Sư thầy là một người thông tuệ, ngoài kinh kệ văn chương thầy còn giỏi cả kiến thức của các lĩnh vực khoa học tự nhiên. Rõ ràng đây là chuyện của ngành vật lý, hiện tượng đồng môi trường quang học, thầy biết căn cớ của nó. Nhưng nói chuyện vật lý với điệu Sanh chẳng khác nào bắt trẻ con mang đá vào đầu, nặng lắm! Hơn nữa, nếu như nhà thơ thi vị hóa cuộc sống, nhà văn tô vẽ cuộc đời, thì bậc tu hành có thể cảm nhận mọi hiện tượng tự nhiên thông qua một thứ lăng kính gọi là nhân sinh quan. Thầy sẽ giải thích điều đó với điệu sanh bằng cách vừa dễ hiểu mà lại thấm nhuần đạo pháp, trước nay vẫn vậy...

12/04/2023 lúc 08:20

V





ừa ra trường, đang trong khí thế hừng hực của sức trẻ muốn được cống hiến và thử sức nhưng thực tại lại không giống những gì tôi từng mơ mộng thời sinh viên. Việc làm là một vấn đề không chỉ khiến mình tôi mà cả người lớn cũng phải đau đầu. Tạm gác lại mọi chuyện, tôi dành thời gian cho những chuyến đi xa để thử trải nghiệm và tích góp cho mình chút kinh nghiệm thực tế mà biết đâu sẽ giúp ích cho công việc của tôi sau này.
Theo chân Câu lạc bộ Nhà báo Nữ Quảng Trị, tôi đã có một chuyến đi cực kỳ lý thú lên vùng cao, nơi biên cương của Tổ quốc giáp biên giới Việt – Lào.
Một giờ ba mươi phút một buổi chiều thứ bảy, dưới cái nóng gay gắt của nắng và gió Lào tháng sáu, chiếc xe ôtô của Báo Quảng Trị không ngần ngại vẫn ung dung chuyển bánh lên vùng cao Hướng Hóa. Xe lên đến địa phận của Đakrông, khung cảnh hai bên đường khiến ai ngang qua cũng phải đi chậm lại để ngắm nhìn. Có thể thiên nhiên ở đó vẫn vậy, hoang sơ mà hùng vĩ, nhưng đối với một người lần đầu đến đó như tôi lại cảm thấy mình thật nhỏ bé trước thiên nhiên rộng lớn. Dòng sông Đakrông chảy dài phía dưới suốt quãng đường đi với nhiều bãi đá đẹp khiến cho dòng nước uốn lượn đầy màu sắc. Cảnh thiên nhiên thật nhưng lại cứ ngỡ như những bức tranh mà tôi từng xem trong cuốn catalogue chọn lịch Tết. Nhìn dòng sông tuy không sâu nhưng nước chảy rất xiết, chợt một ý nghĩ thoáng qua rằng không biết đến mùa lũ bức tranh thiên nhiên này có trở nên dữ tợn như hung thần hay không?! Ý nghĩ đó khiến tôi thoáng rùng mình. Nhưng nghĩ đến những giai điệu rộn ràng của ca khúc “Sông Đakrông mùa xuân về” tôi bỗng thấy vui tươi trở lại...

12/04/2023 lúc 08:20

G





ià Xa Rê đeo a-chói nhỏ vào hông, mở rương gỗ lấy điện thoại rồi rủ tôi đi “lấy sóng”. Leo qua ngọn núi Tớc bở hơi tai, ngoái nhìn xuống bản Trỉa như một ốc đảo nhỏ phía dưới xa, với con suối Cam Lộ uốn lượn quanh, và những thửa ruộng nước mới cuốc bẫm chuẩn bị vào vụ. Già cẩn thận lấy điện thoại dò dẫm: “Đây rồi, đã lấy được sóng, đợi chủ trương của Đảng, Nhà nước vào đây rồi mang về cho bà con”. Đều đặn một tuần hai lần, già Xa Rê lại leo núi cập nhật tin tức, hoặc nhận “giấy mời” bằng tin nhắn để ra xã họp. Địa hình phức tạp nằm giữa núi rừng nên nơi đây vẫn chưa có đường, điện. Nhưng “văn minh” ở đây lại có thừa...
Lúa nước “leo” lên non
Qua con dốc dựng đứng mà người dân quen gọi là núi Tớc, bản Trỉa dường như tách biệt với thế giới bên ngoài. Trước đây, Trỉa thuộc xã Cam Sơn, huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị; do giao thông cách trở và xa trung tâm xã, nên năm 1956 bản Trỉa sáp nhập vào xã Hướng Sơn, huyện Hướng Hoá. Muốn vào được bản thuận lợi phải đi vào mùa khô. Khi những con suối băng qua chặng đường gần 10km trong rừng khô cạn, là có thể men theo đường mòn để đến Trỉa...

12/04/2023 lúc 08:20

C





ó một trang ký sự chiến trường viết như thế này: Đúng 17 giờ ngày 6 tháng 2 năm 1968, trận tiến công cứ điểm Làng Vây bắt đầu. Pháo các cỡ của ta bắn áp chế đợt một vào căn cứ. 18 giờ, hai đại đội tăng xuất kích, Đại đội tăng lội nước PT-76 số 9 từ khu tập kết Pêsai bơi bốn kilômét theo dòng Sêpôn, 22 giờ đến tuyến điều chỉnh cuối cùng ở làng Troài cách địch 1800 mét. Ở đây có con đường địch dùng lấy cát về xây dựng cứ điểm Làng Vây nên rất tiện cho xe tăng tiếp cận và xung phong. 23 giờ 15 phút, pháo ta bắn đợt hai. Xe tăng trên cả hai hướng triển khai chiến đấu. Ở hướng chính, một xe sa xuống hố bom không kéo lên được. Vì địa hình hẹp, trung đội một triển khai lên trước dùng pháo bắn mạnh vào vị trí địch, sau năm phút đã diệt hai lô cốt. Hỏa lực chính xác của xe tăng đã yểm trợ cho bộ binh và công binh đột phá nhanh cửa mở. Xe tăng 573 trúng đạn DKZ của địch vẫn dũng cảm chiến đấu diệt thêm một số mục tiêu. Trung đội tăng hai và tăng ba tràn qua cửa mở phát triển vào bên trong đánh chiếm khu vực đại đội biệt kích 101 và 104. Hỏa lực địch ở sườn phải bất ngờ bắn mạnh vào đội hình. Trưởng xe Nguyễn Văn Thành bị thương nặng. Lái xe Phạm Văn Hương bị thương vào chân và tay phải. Hương nhờ pháo thủ số hai giúp mình kéo cần lái và đạp chân dầu tiếp tục cho xe xông lên. Ở hướng tây, xe tăng ta dùng hỏa lực chi viện cho bộ binh đánh chiếm cao điểm 320. Xe của trung đội trưởng Nguyễn Văn Tân đang vận động thì trúng đạn. Nguyễn Văn Tân bị thương nặng nhưng vẫn động viên các chiến sĩ tiếp tục bắn yểm hộ cho bộ binh xung phong. Chiếc xe dừng lâu tại chỗ trở thành mục tiêu cố định. Pháo địch dồn dập bắn tới, Tân và cả kíp xe hy sinh…

12/04/2023 lúc 08:20

B





ất kể nắng mưa, khó khổ, những người lính biên phòng vẫn ngày đêm âm thầm làm nhiệm vụ. Với họ, hạnh phúc lớn nhất là được góp sức giúp biên giới bình yên, cuộc sống nhân dân no ấm.
Đâu khó có... lính biên phòng
Vừa nếm cái nóng như rang ở TP. Đông Hà, qua những vòng cua tay áo, chúng tôi đã ngấm không khí lạnh vùng cao. Ấy vậy mà mất tầm nửa giờ cuốc bộ cùng Trung tá Nguyễn Đình Hoài, Chính trị viên Đồn Biên phòng Tam Thanh về cơ sở, chiếc áo anh em đều ướt nhẹp. Bản yên bình. Đến đâu, chúng tôi cũng được tiếp đón bằng những lời chào hỏi cùng nụ cười hồn hậu. Ân cần mời khách ghé nhà, ông Hồ Văn Thương (trú tại bản A Xói, xã A Túc, huyện Hướng Hóa) bảo: “Ở đây, hễ có khách lạ ghé chơi, bà con rất thận trọng. Hôm nay, nhà báo đi cùng bộ đội biên phòng nên ai cũng cởi mở thế đấy. Dân bản xem lính biên phòng như người nhà”.
Xưa nay, người Vân Kiều, Pa kô thường chỉ tin tưởng họ hàng, thân tộc. Từ ngày lính biên phòng về bản, giúp dân bao việc nhỏ to, bà con dần thay đổi quan niệm. Thậm chí, nhiều người còn kết nghĩa, ăn thề với cán bộ, chiến sĩ áo xanh. Ngay ông Hồ Văn Thương cũng tự nhận gia đình mình “nợ ân tình” với lính biên phòng. Ông Thương kể, mới đây, ngôi nhà sàn của gia đình bị “bà hỏa” thiêu rụi. Trong khi ông ngước mắt lên trời mà than, bộ đội biên phòng Đồn Tam Thanh đã đến, ủng hộ 50kg gạo. Sau đó, họ còn giúp ông dựng lại nhà, hướng dẫn cách làm ăn. Nhờ thế, gia đình ông Thương đã qua cơn hoạn nạn. “Chắc bộ đội biên phòng thấy gia đình tôi nghiêm túc thực hiện chủ trương, chính sách nên mới tận tình giúp đỡ” – Ông Thương phân trần. Nghe vậy, Trung tá Nguyễn Đình Hoài liền giải thích: “Thực ra gia đình nào thuộc địa bàn Đồn quản lý gặp hoạn nạn, chúng tôi cũng tìm cách hỗ trợ. Riêng số gạo thì trích từ “Hũ gạo tiết kiệm của đơn vị”. Được biết, mỗi ngày, chiến sĩ nuôi quân Đồn biên phòng Tam Thanh lại để dành một phần gạo cho vào hũ. Đến nay, Đồn đã tiết kiệm được hơn 1.000 kg gạo và xuất khoảng 800 kg để cứu trợ cho nhiều gia đình ở xã Thanh, A Túc, Xy, A Xing... Cứ thế, sau mỗi đợt thiên tai, câu chuyện về “Hũ gạo tiết kiệm” của cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Tam Thanh lại được lưu truyền...

12/04/2023 lúc 08:20

T





ừ bao đời nay, đồng bào dân tộc Vân Kiều và Pa Cô (một dân tộc anh em có phong tục tập quán và cả ngôn ngữ nhiều nét tương đồng với dân tộc Vân Kiều, cùng sống trên vùng cao miền tây Quảng Trị) vốn chỉ có tên mà không có họ, mượn nhan đề một cuốn tiểu thuyết của nhà văn Xuân Đức thì dân Vân Kiều, Pa Cô là những "Người không mang họ". Rồi một ngày kia đồng bào miền núi nơi đây hết thảy đều có thêm họ, đáng nói nhất là cả muôn người đều chung một họ. Đó cũng là chuyện lạ đã xảy ra với dân tộc Vân Kiều.
VÙNG CAO MANG HỌ BÁC HỒ.
Năm 1946 từ chiến khu Bác Hồ đã cử cán bộ vào Nam thay mặt Người thăm hỏi đồng bào vùng cao Quảng Trị và gởi tặng bà con Vân Kiều, Pa Cô những tấm hình của Bác. Không những thế,Bác còn tặng áo lụa đẹp cho những người già đã sống trên chín mươi tuổi. Đồng bào Vân Kiều, Pa Cô cảm động vô vàn.
Cách mạng Tháng Tám 1945 thành công ít lâu thì diễn ra sự kiện trọng đại: cuộc tổng tuyển cử đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa năm 1946. Cán bộ làm công tác bầu cử khi ghi danh cử tri đã  hỏi đồng bào vùng cao Quảng Trị họ gì? Nhiều người ngơ ngác. Từ thưở khai thiên lập địa, cha sinh mẹ đẻ ai nào có biết họ là gì, nay nghe hỏi vậy không khỏi bất ngờ và lúng túng. Bỗng có người đề nghị: đồng bào vùng cao không có họ, nay mọi người xin lấy họ của Bác Hồ làm họ của mình. Tất cả mọi người đồng thanh hưởng ứng. Từ đó, ai cũng tự hào là mình là người thân, là con cháu Bác Hồ...

12/04/2023 lúc 08:20

M





ột chiều cuối năm 1972, cô giáo Đoàn Thị Nga và Ngô Thị Nhụ đang cùng học trò say sưa với bài toán trên bục giảng, thì nhận được quyết định của Ty Giáo dục Thái Bình điều động vào Nam công tác. Sau vài ngày chuẩn bị hành trang, các cô lên đường ngay.
Sáng ấy, bên vườn hoa thị xã Thái Bình, đã có gần năm chục bạn đồng nghiệp, ngót sáu mươi giáo sinh vừa tốt nghiệp và khoảng bốn chục giáo viên Miền Nam K7 học tại Thái Bình  mãn khóa, đang chờ các cô ở đó. Đoàn xe nổ máy, theo hướng phà Tân Đệ vút đi trong tiếng đài vang ngân:
"Có những ngày vui sao, cả nước lên đường xao xuyến bờ tre từng hồi trống giục. Có những ngày vui sao, cả nước lên đường xao xuyến bờ tre từng hồi vang tiếng trống…"
- Quả là rộn ràng, xao xuyến. Tiếng hát thật đúng với tiếng lòng tuổi trẻ chúng em lúc bấy giờ. - Cô giáo Nga bảo vậy. - Tuy có lúc bịn rịn chia tay với gia đình, bầu bạn lúc lên đường, nhưng tất cả đều cảm thấy náo nức, xốn xang kỳ lạ, bởi giữa thời khắc lịch sử lớn lao ngày ấy, ai cũng muốn chính mình góp được chút gì đó cho công cuộc giải phóng Miền Nam, thống nhất Tổ quốc.
Xe vượt phà Tân Đệ, rồi bỏ lại phía sau thành phố Nam Định một cách yên bình, nhưng vừa tới thị xã Phủ Lý, thì một quả bom từ trường nổ tung lên. Đất cát rào rào bắn vào thành xe. Rất may, không ai việc gì. Nhìn mấy em giáo sinh trẻ măng, chúi vào nhau tránh tiếng nổ, chị trưởng đoàn mỉm cười...
 
 

12/04/2023 lúc 08:20

T





rong đời làm báo, viết văn của tôi, chỉ biết lên rừng, xuống biển, thầm lặng đi và viết, đâu dám nghĩ chi về nghề hay phát ngôn điều chi tương tự thế. Ấy vậy mà nay lại gặp  sự cố, nói chính xác ra là bị ám ảnh bởi một chuỗi giấc mơ, khó nói đến lạ. Nhưng khó cũng phải nói ra; không nói ra không cầm được bút để viết tiếp và cũng khó để trở thành người.
Câu chuyện như một kỷ niệm nghề, cho phép tôi được kể ra không theo một trình tự nào hết.

Nguyên do có lẽ bắt đầu từ cuốn hồi ký.
Mùa hạ năm một chín chín sáu, tôi có người bạn ở Tp. Hồ Chí Minh gửi tặng cuốn sách (chẳng là nhóm bạn bè chúng tôi duy trì một thói quen từ thời sinh viên như thế) lại là cuốn hồi ký của một nhạc sĩ tài hoa có tựa đề “Phạm Duy- Thời cách mạng, kháng chiến" in ở hải ngoại. ...........
 

12/04/2023 lúc 08:20

C





âu ca thì thế mà ngay từ sau hai bảy Tết, thầy vừa cho nghỉ học xong, đám trẻ học sách “Tam tự kinh” đã lần lượt nối nhau lễ mễ đội cỗ đến lễ nhà thầy.
Năm ấy tôi chưa bén sáu tuổi. Để khỏi quần cụt, phơi rốn, tím môi lêu đêu rong theo lũ trẻ chăn bò với đủ trò khăng, đáo… giữa cái rét đông, đầu tháng chạp ta, ông nội tôi xỏ mũi lôi tôi đến giao gửi cho thầy đồ. Tôi bắt đầu xếp bằng tròn, chăm chú vào mấy nét mực tàu, ngúc nga ngúc ngắc: Nhất là một, nhị là hai, tam là ba, tứ là bốn… Thằng bé ngồi cạnh to đầu hơn, phải nhai mấy chữ: Bất là chẳng, chi là chưng, nhân là người… màu tối, lẫn lộn mãi, mấy buổi cũng chẳng thuộc cứ bị roi song đét vào mông. Tôi sợ chiếc roi song còn hơn sợ cả ông “Ba bị chin quai”. Hai chín Tết rồi mà sao mẹ tôi vẫn cứ mải lo chợ búa, sắm sanh đủ thứ đâu đâu, chưa lo gì đến cái lễ thầy cho tôi cả, tôi bắt đầu mếu lên mếu xuống. Thì, ngày ba mươi Tết, ông nội tôi giao việc dọn dẹp nhà cửa, lau chùi bàn ghế, ấm chén cho các chú, rửa ráy mặt mũi chân tay sạch sẽ cho tôi, thắng cho tôi chiếc áo thâm dài mới mua còn thơm mùi hồ, chiếc quần vải thô trắng, rồi bắt tôi đội lên đầu một lưng thúng nhỏ gạo nếp chừng ba cân, một khổ thịt lợn to, một be rượu, dắt tôi đến lễ thầy. Khoan khoái và thú vị biết chừng nào khi đang được thực hành cái việc đạo lí trọng đại!
........
 

12/04/2023 lúc 08:20

C





ách đây không lâu tôi còn đứng nói chuyện với chị ở sân nhà 51 đường Trần Hưng Đạo, sắp lên xe thì chị thoáng thấy tôi đang từ cổng bước vào. Một ngày đầu hạ mấy cây dã hương đua nhau thả lá vàng, loài cây thay lá trái mùa.
Làm sao mặt thì sáng, miệng thì tươi mà đôi mắt lại lừ lừ thế kia nhỉ, đôi mắt của người giàu nội lực nhưng sâu thẳm là buồn.
Trong phần đầu tập tranh chị tặng tôi thấy có in mấy dòng tiểu sử: Họa sĩ Vũ Giáng Hương sinh năm 1930 tại Hà Nội. Quê gốc Đông Cảo, Gia Lương, Bắc Ninh. Cha là nhà văn Vũ Ngọc Phan. Mẹ là nhà thơ Hằng Phương. Chồng là giáo sư bác sĩ Lê Cao Đài.
Ghi thì cứ ghi chứ đời con người ta khó gói nổi vào mấy dòng đơn giản vậy. Đời người đâu chỉ là hữu hạn, và càng muốn giản hóa nó thì lại càng xa nó. Hình như nó phải là tiếng vang của hòn cuội lăn lanh canh trong đáy thời gian. Muôn vật ở đời đều có giữ trong nó một mật mã mà ta gọi là lịch sử. Mỗi con người cũng thế, có mang mật mã lịch sử của mình. Tôi có một anh bạn là chuyên viên cao cấp ngành tổ chức, một hôm đang ngồi với nhau, không ai hỏi tự dưng kêu thất thanh, các ông không hiểu đâu, đời tôi tưởng thế chứ cực lắm, ngồi vào bàn là trông thấy những đống lý lịch. Tôi cũng kêu lên, sao chúng tôi lại không hiểu, đời anh nhàn thế nào được, nhưng nếu anh không ngồi đấy thì lại phải có người khác, nó là một công việc thời nào cũng phải có. ....
 

12/04/2023 lúc 08:20

1





Ở cái rẻo đất nhỏ nhoi sát sông Bến Hải có tên là Xuân Mỵ của huyện Gio Linh này  nhiều lần tôi đã đi tắt về ngang mà chưa dừng lại. Một phần máu mủ ruột rà bên nội  của tôi ở đây. Thủa nhỏ, lũ trẻ chúng tôi ở bờ Bắc vẫn thường nhìn qua bên  Xuân  Mỵ để đồng thanh hát bài đồng dao mà chưa hiểu hết nghĩa của nó: Văn chương Xuân Mỵ, lý sự Thuỷ Khê, làm thuê Cẩm Phổ, ở lỗ làng Tùng, rùng rùng làng Cửa...và để lúc xa cứ như thấy mình mắc nợ với  Xuân Mỵ, mắc nợ với bài đồng dao vì nhiều điều chưa khám phá. Khắc khoải, vấn vương da diết về ký ức tuổi thơ, về miền quê thân thuộc...Để rồi tự mình lần tìm trong ký ức, tìm trong hoài niệm về vùng quê ấy để hiểu, để nhớ, để yêu thêm một miền đất Gio Linh dày trầm tích.       
Xuân Mỵ quê tôi Bắc giáp sông Bến Hải, Nam giáp làng Thuỵ Khê và Thuỷ Bạn, Tây giáp sông Cánh Hòm và phía Đông giáp làng Cát Sơn. Tên làng Xuân Mỵ từ khi xưa đến nay giữ nguyên không thay đổi. Chữ “Mỹ” hay chữ “Mỵ” đều có nghĩa như nhau - tức là đẹp – khác chăng là do cách phát âm của địa phương mà thôi. Văn bản chữ Hán ghi là “Mỹ”, địa phương phát âm thành “Mỵ”nên về sau chữ Quốc ngữ cũng ghi tên làng là Xuân Mỵ. Hai  vị thuỷ tổ họ Ngô và Đỗ đã có công lao trong quá trình khai khẩn, rồi đến họ Mai, Trần Cảnh, Trần Quang, Nguyễn Xuân, Nguyễn Đức,Trần Văn, Nguyễn Hữu. ..........
 

12/04/2023 lúc 08:20

K





hi hàng cây xoài xanh ngát bên con đường Quang Trung, thị xã Quảng Trị ra hoa kết trái cũng là thời khắc đại đội chúng tôi được lệnh của chỉ huy rời doanh trại ở Thành Cổ để hành quân về mảnh đất Gio Linh. Chuyến đi của chúng tôi, những học viên khóa bồi dưỡng quốc phòng đối tượng hai nhằm khảo sát con đường quốc phòng chiến lược ven biển và việc xây dựng khu vực phòng thủ cấp huyện trong thời bình. Buổi chiều mùa hè nắng như đổ lửa vẫn không ngăn được cuộc hành quân với bao háo hức của chúng tôi khi tìm về với đất anh hùng.
Dừng chân trên đỉnh đồi Dốc Miếu, Bí thư Huyện ủy Gio Linh Phan Văn Phụng có ý để cho đoàn được thăm lại địa danh lịch sử năm xưa. Nơi đây, năm 1947 người Pháp đóng chốt quân sự để án ngữ Quốc lộ 1A và được gọi là Ba Dốc. Dốc Miếu cũng là căn cứ đầu tiên của Mỹ, gần vùng phi quân sự nhất, được xem là "con mắt thần" của hàng rào điện tử McNamara. Sau năm 1954, đế quốc Mỹ và chính quyền Sài Gòn xây dựng Dốc Miếu thành một cứ điểm quân sự lớn nhất nam Vĩ tuyến 17 với kinh phí lên đến 800 triệu USD, nhằm ngăn chặn và là căn cứ pháo binh đánh vào các mục tiêu của miền Bắc. Giờ đây, đứng ở Dốc Miếu nhìn lên, trải dài trước tầm mắt là cánh rừng cao su xanh tốt nối tiếp nhau dọc theo hàng rào điện tử McNamara năm xưa, như chưa hề có cuộc chiến tàn khốc đi qua trên mảnh đất này.
 
 

12/04/2023 lúc 08:20

T





rong khuôn viên những ngôi trường mà tôi đã học, thật may mắn là luôn có những gốc phượng. Tuy chỉ độ dăm ba gốc thôi, nhưng cứ sang hạ chúng đồng loạt khai thị những bông hoa đầu tiên chấm đỏ giữa nền trời xanh. Khi tiếng trống vãn hồi niên học, phượng mới bung nở hết sức như để nhắc khéo rằng, những ai vội bỏ quên tuổi học trò của mình thì có nghĩa sẽ phải nuối tiếc một sắc màu đượm thắm kỷ niệm.
Từ độ mùa xuân chín, ở quê có rất nhiều loài hoa dại nở rặc khắp những miền cỏ. Suốt quãng đường đi học, lũ trẻ chúng tôi mải mê cúi xuống ngắm hoa một cách hồn nhiên. Tất cả loài hoa ấy đều được phủ cánh bằng gam màu lạnh, như xuyến chi thì trắng, hoa me lại tím… Cho đến một ngày, khi ngẩng đầu ngước lên mới bắt gặp một màu hoa nổi bật hơn, đỏ đến nao lòng. ....
 
 

12/04/2023 lúc 08:20

N





ung nấu ý tưởng gần 2 năm trời, cũng chừng ấy khoảng thời gian đi tham quan mô hình, tích luỹ kinh nghiệm và tiền bạc, 4 nông dân ở xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Linh đã quyết định thực hiện ước mơ bắc chiếc cầu phao đầu tiên băng sông Bến Hải. Sau một thời gian ngắn thi công, ngày 30/4 vừa qua, chiếc cầu phao vững chãi đã được hoàn thành trong niềm vui sướng của những người nông dân táo bạo và bà con nơi đây.
 
NHỮNG LÃO NÔNG TÁO BẠO
          Các xã Vĩnh Sơn, Vĩnh Lâm, Vĩnh Thuỷ tuy nằm không xa QL 1A nhưng từ xưa đến nay lại dường như bị cô lập với bên ngoài bởi các nhánh sông Bến Tắt và Sa Lung. Người dân muốn ra QL 1A để đi vào TP Đông Hà đều phải đi vòng rất xa hoặc đi đò ngang rất nguy hiểm. Chính bởi vì địa thế cách trở như vậy nên vấn đề đi lại của bà con hết sức khó khăn, việc giao thương buôn bán cũng kém phát triển so với các địa phương lân cận. Vì thế, ước mơ về một cây cầu bắc qua sông Bến Hải để rút ngắn quảng đường đi của bà con vẫn khắc khoải từ bao đời nay. Và rồi vào một ngày, có bốn nông dân nơi đây đã quyết định bắc chiếc cầu phao đầu tiên băng qua dòng sông Bến Hải huyền thoại để phục vụ dân sinh... Chủ nhân của chiếc cầu ấy là bốn anh nông dân: Trần Công Chức, Trần Văn Trường, Trần Duy Bôn và anh Phạm Dũng.
          .....
 

12/04/2023 lúc 08:20

S





áu mươi tuổi tôi mới trở lại Cửa Tùng. Với tôi, Cửa Tùng là kỉ niệm một đêm. Một đêm ở bến đò Tùng Luật. Một đêm sang sông, một đêm qua đạn bom dưới tay chèo của người dân Vĩnh Linh, rồi chiến tranh kéo đi biền biệt. Cái bến đò xưa, những cô dân quân ngày xưa, các cụ  già chèo đò đưa chúng tôi sang sông đánh vào Cửa Việt đêm ấy cũng chỉ gặp một lần rồi  biền biệt xa            
Từ lối rẽ trên đường Hồ Chí Minh xuống Hồ Xá lòng đã thấy rưng rưng. Hồ Xá xanh thế này ư? Cái đêm hành quân qua đây chỉ thấy một vùng  gạch vụn và đất đỏ khét lẹt mùi bom, mùi pháo từ bên kia giới tuyến bắn sang. Đội hình hành quân nhấp nhổm trên đoạn đường lúc chập choạng tối. Giao liên dẫn đường là cô gái Vĩnh Linh đi nhanh hơn chạy. Lần đầu tiên tôi nghe “mấy eng vui tính hỉ” “Bộ đội sông Dinh hờ” . ..........
 

12/04/2023 lúc 08:20

 LTS - Từ lúc lọt lòng đôi chân của cô bé đã không có xương bánh chè như bao đứa trẻ bình thường khác. Đôi chân ngắn cũn, thẳng đuột không thể co duỗi và thân thể chỉ cao chưa đầy 90cm, nhưng với nghị lực phi thường, cô bé đã 5 năm liền đạt danh hiệu học sinh giỏi. Thành tích ấy đã khiến nhiều người không khỏi kinh ngạc. Nhiều người gọi bé là “cô bé hạt tiêu” xuất sắc, “cô bé 90 cm” giàu nghị lực. Đó là em Trương Thị Nhỏ Lệ, học sinh lớp 5A, Trường Tiểu học số 1 Triệu Trạch, huyện Triệu Phong (Quảng Trị). 

CÔ BÉ HẠT TIÊU





B





ăng quãng đồng khá xa chúng tôi mới tìm được nhà Nhỏ Lệ ở cuối thôn Tường Vân, xã Triệu Trạch. Căn nhà khá đơn sơ cuối xóm ấy rộn tiếng cười của lũ trẻ cùng xóm đang chơi đùa với Nhỏ Lệ. Tuy chưa gặp em trước đó nhưng khi đến chúng tôi vẫn nhận ra Nhỏ Lệ với dáng người nhỏ bé, ánh mắt đen láy lọt thỏm giữa đám bạn cùng trang lứa.
Thấy có khách, Nhỏ Lệ lễ phép vòng tay chào rồi vào nhà rót nước mời khách. Chúng tôi thắc mắc, sao lại đặt cháu cái tên buồn thế? Chị Nguyễn Thị Thương, mẹ cháu, giải thích: “Lúc sinh cháu, tôi đã khóc ngất vì thấy con mình chỉ nặng chưa tới 1,5kg, đôi chân lại mềm oặt vì không có xương bánh chè như người ta. Nhìn con thoi thóp trong lồng kính, có lúc tôi nghĩ nó không qua khỏi nhưng trời thương thế nào mà cháu vẫn vượt qua, chỉ có điều cháu không thể phát triển bình thường như bạn bè cùng tuổi, nhất là về chiều cao. Dù đã gần 12 tuổi nhưng cháu chỉ cao chưa tới 90cm.
Chúng tôi đặt tên cháu là Nhỏ Lệ xuất phát từ nỗi bất hạnh, sự không may mắn ấy của con. Nhưng với nghị lực và thành tích học tập của cháu bây giờ, vợ chồng tôi thật sự tự hào và tin tưởng tương lai của cháu sẽ tươi sáng hơn, sẽ không còn buồn nữa. Vợ chồng tôi bảo nhau, dù có khó khăn, vất vả thế nào đi nữa thì cũng sẽ cố gắng nuôi cháu ăn học đến nơi đến chốn”. 
Nhỏ Lệ là con thứ hai của vợ chồng anh Trương Xuân Khánh và chị Nguyễn Thị Thương. ..........
 

12/04/2023 lúc 08:20

Đ





ầu xuân, trong cuộc gặp mặt những người anh em thân thiết, anh Trương Kim Quy, chuyên viên Phòng Văn hóa- Thông tin huyện Triệu Phong (Quảng Trị) đã đọc cho tôi nghe bài thơ “Bến hẹn” anh viết tặng Bà mẹ VNAH Dương Thị Yến, thôn Hà La, xã Triệu Phước, huyện Triệu Phong. Bài thơ với những dòng kết làm xao động lòng người: 
Ngàn thu chờ đợi yêu thương mãi
Trong trắng thủy chung mấy mới vừa... 
Bài thơ anh Quy viết ra dường như chưa nói hết những nỗi niềm tự sự của anh gửi gắm về mảnh đất anh gắn bó, yêu thương bậc nhất, nơi anh đã để lại cả một thời tuổi trẻ đáng nhớ và sôi nổi. Bị những câu thơ anh Quy dẫn dụ, tôi lần theo những câu chữ đầy ắp hoài niệm của anh mà tìm về Triệu Phước......