Bút ký

12/01/2023 lúc 14:50

 





Đ





ầu tháng 7 -2011, đoàn nhà báo già của Huế rủ nhau đi thăm Lao Bảo và Nghĩa trang Trường Sơn nhân ngày Thương binh Liệt sĩ (27/7). Tôi lại được đến Lao Bảo, và lần này tôi rất ngỡ ngàng, ấn tượng khi phát hiện ra tầm vóc và chiều sâu của đô thị mới ở miền Tây Quảng Trị này. Mùa nóng, gió lào tràn qua Lao Bảo xoáy cuộn hừng hực trước khi đổ về đường 9 Đông Hà. Nhưng Lao Bảo từ xa xưa đã là con đường buôn bán huyết mạch của nước ta với Lào và nhiều nước  Đông Nam Á.      
...........

12/01/2023 lúc 14:50

 Ngày xưa thật tuyệt, dù vui buồn sướng khổ đều nhớ về ngày xưa. Hai từ ngày xưa ai đó thốt lên dễ làm người ta bùi ngùi, xúc động. Đã bao năm trôi qua, cuộc sống đổi thay từng ngày, hễ đến mùa Xuân cây cối đâm chồi, nẫy lộc mình lại gặm nhấm về ngày xưa.

12/01/2023 lúc 14:50

none

12/01/2023 lúc 14:50

none

12/01/2023 lúc 14:50

none

12/01/2023 lúc 14:50

C





ần mần chắt chiu trong lòng sỏi đá của núi rừng Trường Sơn từng giọt phù sa lắng đọng, mỡ màu, sông Sê Pôn đã kịp trao gửi lại cho biền bãi mọc lên xanh mướt nương ngô, sắn, chuối nằm cạnh những ngôi nhà sàn, nhà ngói đỏ tươi tựa lưng vào bóng núi, đẹp như bức tranh sơn thủy bên này đất Việt trên hành trình tìm về sông mẹ Mê Kông trên đất Lào. Trước khi chảy hẳn vào đất Lào, sông Sê Pôn tự thực hiện nghĩa cử cao đẹp cuối cùng của đời sông là uốn mình chảy qua tám xã, thị trấn của huyện Hướng Hóa để tạo nên ranh giới Việt - Lào bằng đường sông mà góp phần trấn giữa miền biên ải của Tổ quốc yêu thương. Từ nghĩa cử cao đẹp đó, mà bao năm qua sông phải nhọc nhằn chảy trong nổi hàm oan là dòng sông nhức nhối nạn buôn lậu, gian lận thương mại…

12/01/2023 lúc 14:50

'Quân bất kiến Hoàng Hà chi thủy.
Thiên thượng lai bôn lưu đáo hải bất phục hồi'
Lời người xưa mãi vang vọng, dòng chảy những con sông cũng như dòng đời mỗi con người ở chốn nhân gian này có bao giờ trở lại? Có còn chăng những âm vang lưu dấu ngọt bùi. Dòng sông nào cũng từ nguồn ra biển cũng như đời người phải có gốc gác cội nguồn. Có ai đó đã nói quê hương không phải là nơi ta sống lâu nhất nhưng ký ức về quê hương thì cứ mãi sâu đậm trong mỗi tâm hồn của người vọng cố hương. Buồn thay cho ai không có một dòng sông quê hương, một dòng sông thơ ấu để ngày sau đan nỗi nhớ và ước mơ một thuở quay về...
 

12/01/2023 lúc 14:50

Cả đoàn thăm quan Thành Cổ Quảng Trị của chúng tôi ngày hôm ấy lặng đi vì xúc động khi nghe anh thuyết minh đọc lá thư mới tìm được trong lòng đất của liệt sĩ Lê Văn Huỳnh. Chị Hoàng Điệp, phóng viên báo “Người Hà Nội” không nén nổi xúc động dúi máy ghi âm và tay tôi chạy ra ngoài lau nước mắt. Anh thuyết minh còn cho chúng tôi biết sau khi tìm được lá thư, ban quản lý di tích đã phô-tô một bản tìm về địa chỉ quê nhà của anh Huỳnh trao cho gia đình.Cũng tại nơi đây các anh đã gặp lại chị Nguyễn Thị Xơ, người vợ mới cưới được bảy ngày của anh Huỳnh. Bây giờ người thiếu phụ ấy đã bước sang bên kia con dốc cuộc đời. Ba mươi năm đã trôi qua, mai tóc chị điểm nhiều sợi bạc, chị vẫn ở vậy thờ chồng dù không có được hạnh phúc làm mẹ.
....
 

12/01/2023 lúc 14:50

“Phải cố gắng mà lưu giữ truyền thống văn hoá bản làng chứ. Không mai này, người già các bản lần lượt về với Giàng hết thì không khéo người PaKô không còn là người PaKô nữa”. Câu nói cửa miệng của Kray Sức (hiện là Trưởng Ban Văn hoá UBND xã Tà Rụt, huyện Đakrông) mà tôi được nghe khi vừa đặt chân đến mảnh đất Tà Rụt thật hồn nhiên, mộc mạc nhưng cũng hàm chứa cả sự quyết tâm của người PaKô “thương nguồn, nhớ cội” trước sự lãng quên của lớp trẻ đối với văn hoá dân tộc mình. “Muốn hiểu được phong tục, tập quán cũng như văn hoá nguồn cội của người PaKô thì phải mất cả tháng trời tìm hiểu chưa chắc đã hiểu hết. Thôi cứ đến nhà miềng uống rượu rồi miềng nói sơ qua cho nhà báo biết vậy”.
...
 

12/01/2023 lúc 14:50

none

12/01/2023 lúc 14:50

none

12/01/2023 lúc 14:50

none

12/01/2023 lúc 14:50

Cách đây ba sáu năm (năm 1972) trên đường tiến quân vào giải phóng miền Nam, Tiểu đoàn 18 (thuộc Trung đoàn 275, Sư đoàn 367) đóng quân gần hai năm (năm 1972-1973) tại làng Hà Tây (xã Triệu An, Triệu Phong). Chính trong quảng thời gian đó, ông Nguyễn Quốc Phái (là chiến sĩ của Tiểu đoàn 18) làm quen rồi yêu bà Nguyễn Thị Luyến. Kết quả của mối tình đẹp ấy, bà Luyến mang thai và âm thầm chờ đợi tin tức người yêu cho đến ngày bà lâm trọng bệnh qua đời tại quê nhà. Ba ba năm sau (năm 2006), người con có tên là Nguyễn Thanh Tâm nhờ người ra Bắc tìm cha. Biết con mình còn sống ở miền quê ông từng đóng quân, ông Phái vội vã cùng vợ vào nhận mặt con mình. Ngày gặp lại, cha, con chỉ biết nhìn nhau trong ngẹn ngào nước mắt...
��ch'� ax
^� � , Quảng Trị, Đông Hà giải phóng. Một ngày đầu năm 1972, nhà thơ Tố Hữu đến trường. Lần ấy, ông không nói chuyện về thơ, mà nói về chiến tranh. Ông nói về sinh viên các trường đại học đã tình nguyện lên đường vào mặt trận phía Nam. Họ đi để cầm súng, chiến đấu giải phóng Miền Nam...

12/01/2023 lúc 14:50

Vượt đèo Sa Mù cheo leo quanh năm mây phủ, tôi đến thung lũng Cù Bai khi mặt trời bắt đầu khuất dần sau dãy núi xa xanh hình cánh cung như vòng tay khổng lồ vững chãi ôm lấy những bản làng hiền hoà bình yên náu mình dưới tán rừng của đại ngàn Trường Sơn. Nhấp nhô trên quãng đồi mượt xanh rừng trồng, từng đàn trâu đủng đỉnh trở về bản trong tiếng mõ khua lốc cốc cõng trên mình chú bé đen nhẻm đầu trần, tóc vàng hoe vì sém nắng ngồi vắt vẻo như bước ra từ bức tranh “Mục đồng” của làng tranh Đông Hồ chỉ thiếu chiếc lá sen cùng cây sáo. Thung lũng Cù Bai bắt đầu vào đêm. Sau bữa cơm đón khách, tôi có phút thư thái chuyện trò cùng các chiến sĩ của Đồn Biên phòng 605. Khi biết tôi có ý định viết về mảnh đất, con người ở nơi đây, các anh bảo rằng muốn viết thật hay, thật sinh động phải lội bộ vào đến bản Cuôi, Tri, Xa Lỳ, A Xóc, Xê Pu, Tà Păng là bản xa nhất xã Hướng Lập hay đến bản Xà Là, Trăng, Xa Đưng, Cà Tiêng, Tà Rùng của xã Hướng Việt (huyện Hướng Hoá) để tận mắt nhìn thấy người dân ngăn suối làm thủy điện nhỏ. Không vào rừng chặt phá mà lên đồi trồng cây bời lời, xoan đỏ, trầm gió cho núi rừng thêm non tơ màu xanh. Bước qua lời nguyền của Giàng làm lúa nước để có được hạt cơm dẻo thơm hương lúa mới mà thoát cảnh thiếu đói quanh năm. Sáng sớm khi núi rừng còn ngái ngủ trong làn sương mờ ảo chưa kịp tan bởi ánh nắng bình mình vàng nhạt cùng cơn gió an lành khoáng đạt thổi về từ rừng xa, tôi đã đánh thức anh bạn đồng nghiệp trở dậy lên xe vào bản Cù Bai gửi xe lại bản rồi sau đó lội bộ qua ba ngọn đồi, bốn con suối vào bản Tà Păng. Đón tôi ở chân cầu thang ngôi nhà sàn vững chãi nằm ở đầu bản là Đại uý Phạm Văn Nhiên (Đồn Biên phòng 605) cùng già làng Hồ Văn Khai. Già làng Hồ Văn Khai không vồn vã bắt tay tôi như anh Nhiên mà cứ cười cười nhả làn khói xanh lam từ chiếc tẩu thuốc ngậm chệch bên miệng rồi nhìn tôi từ đầu đến chân sau đó mới chậm rãi.
...
 

12/01/2023 lúc 14:50

Trong dân gian, từ lâu đã truyền tụng câu ca dao mà thoạt tiên khi đọc lên, thường không để lại ấn tượng gì đặc biệt, nhưng càng đọc, càng ngẫm ngợi, càng thấy tầm khái quát đầy chất minh triết của cha ông về cái nghề muôn năm cũ nhưng luôn tươi mới cho đến tận ngày hôm nay, nghề trồng lúa nước.
Cố công sống mấy nghìn năm
Để xem thửa ruộng mấy trăm người cày
...
 

12/01/2023 lúc 14:50

Quá khứ của mỗi người đến một lúc sẽ hóa thành nội dung sống của đời người đó. Với tôi thì sao, với tôi là những tháng năm tôi đã sống như mỗi người Việt Nam đã sống. Giờ đây tôi thấy một ngày sống của mình rất dài và thực không dễ dàng chút nào. Con người ta có thể lang thang tứ xứ, nhưng lang thang mãi rồi cũng phải quay về nhà mình, nghĩ ngợi những chuyện viển vông đẩu đâu rồi cũng chẳng trốn khỏi những chuyện nhà mình.
...
 

12/01/2023 lúc 14:50

Thị xã ôm vào lòng một Thành Cổ Quảng Trị, thị xã hôn lên dòng mồ hôi đá Thạch Hãn, thị xã liếc mắt đưa tình sang cầu Ái Tử; tôi muốn dành những động từ âu yếm nhất để nói về thị xã nhỏ bé này, giản dị hiền lành đến nỗi cái tên cũng phó mặc cho quê hương - người ta gọi là Thị xã Quảng Trị.
Ba giờ sáng, từ Khánh Hoà chị Mắt chat và nói với tôi rằng chị ước được về Quảng Trị một lần. Để mần chi? Để đi vào thăm Thành Cổ, chị thích bài hát Cỏ non Thành Cổ của nhạc sĩ Tân Huyền. Tôi lặng người đi sau câu nói của chị, và cảm thấy như cái khoảng cách vô hình mà internet tạo ra được xoá trắng để kéo con người ta lại gần nhau hơn. Trong rất nhiều những bài hát về quê hương Quảng Trị thì Cỏ non Thành Cổ là bài tôi ít khi hát nhất, bởi nó có một đoạn nhạc lên rất cao; hơn nữa, mỗi lần hát tôi lại chạm vào nỗi buồn của thế hệ đi trước, lại thấy mình như có lỗi với đất cỏ quê nhà. Nhưng hôm nay tôi sẽ mượn lời cỏ để hát về thị xã của mình, hát bằng vĩ thanh của tiếng đàn mà ngọn gió phơn qua lá để lại từ những năm về trước.
....
 

12/01/2023 lúc 14:50

Tôi đã có nhiều buổi chiều men theo tận cùng những con đường dẫn vào thăm thẳm cánh rừng phía Tây- Nam thị xã Đông Hà. Rời khỏi phố xá ồn ả, bỗng thấy rừng Đông Hà dường như trở nên bất tận với miên man màu xanh kéo một vệt từ ven sông Vĩnh Phước lên Khe Lấp, phường Ba, giáp đến miệt Tân Trúc, Thiết Tràng, Nghĩa Hy, Cam Lộ...
....