Bút ký

02/10/2023 lúc 08:55

none

02/10/2023 lúc 08:55

Cách đây ba sáu năm (năm 1972) trên đường tiến quân vào giải phóng miền Nam, Tiểu đoàn 18 (thuộc Trung đoàn 275, Sư đoàn 367) đóng quân gần hai năm (năm 1972-1973) tại làng Hà Tây (xã Triệu An, Triệu Phong). Chính trong quảng thời gian đó, ông Nguyễn Quốc Phái (là chiến sĩ của Tiểu đoàn 18) làm quen rồi yêu bà Nguyễn Thị Luyến. Kết quả của mối tình đẹp ấy, bà Luyến mang thai và âm thầm chờ đợi tin tức người yêu cho đến ngày bà lâm trọng bệnh qua đời tại quê nhà. Ba ba năm sau (năm 2006), người con có tên là Nguyễn Thanh Tâm nhờ người ra Bắc tìm cha. Biết con mình còn sống ở miền quê ông từng đóng quân, ông Phái vội vã cùng vợ vào nhận mặt con mình. Ngày gặp lại, cha, con chỉ biết nhìn nhau trong ngẹn ngào nước mắt...
��ch'� ax
^� � , Quảng Trị, Đông Hà giải phóng. Một ngày đầu năm 1972, nhà thơ Tố Hữu đến trường. Lần ấy, ông không nói chuyện về thơ, mà nói về chiến tranh. Ông nói về sinh viên các trường đại học đã tình nguyện lên đường vào mặt trận phía Nam. Họ đi để cầm súng, chiến đấu giải phóng Miền Nam...

02/10/2023 lúc 08:55

Vượt đèo Sa Mù cheo leo quanh năm mây phủ, tôi đến thung lũng Cù Bai khi mặt trời bắt đầu khuất dần sau dãy núi xa xanh hình cánh cung như vòng tay khổng lồ vững chãi ôm lấy những bản làng hiền hoà bình yên náu mình dưới tán rừng của đại ngàn Trường Sơn. Nhấp nhô trên quãng đồi mượt xanh rừng trồng, từng đàn trâu đủng đỉnh trở về bản trong tiếng mõ khua lốc cốc cõng trên mình chú bé đen nhẻm đầu trần, tóc vàng hoe vì sém nắng ngồi vắt vẻo như bước ra từ bức tranh “Mục đồng” của làng tranh Đông Hồ chỉ thiếu chiếc lá sen cùng cây sáo. Thung lũng Cù Bai bắt đầu vào đêm. Sau bữa cơm đón khách, tôi có phút thư thái chuyện trò cùng các chiến sĩ của Đồn Biên phòng 605. Khi biết tôi có ý định viết về mảnh đất, con người ở nơi đây, các anh bảo rằng muốn viết thật hay, thật sinh động phải lội bộ vào đến bản Cuôi, Tri, Xa Lỳ, A Xóc, Xê Pu, Tà Păng là bản xa nhất xã Hướng Lập hay đến bản Xà Là, Trăng, Xa Đưng, Cà Tiêng, Tà Rùng của xã Hướng Việt (huyện Hướng Hoá) để tận mắt nhìn thấy người dân ngăn suối làm thủy điện nhỏ. Không vào rừng chặt phá mà lên đồi trồng cây bời lời, xoan đỏ, trầm gió cho núi rừng thêm non tơ màu xanh. Bước qua lời nguyền của Giàng làm lúa nước để có được hạt cơm dẻo thơm hương lúa mới mà thoát cảnh thiếu đói quanh năm. Sáng sớm khi núi rừng còn ngái ngủ trong làn sương mờ ảo chưa kịp tan bởi ánh nắng bình mình vàng nhạt cùng cơn gió an lành khoáng đạt thổi về từ rừng xa, tôi đã đánh thức anh bạn đồng nghiệp trở dậy lên xe vào bản Cù Bai gửi xe lại bản rồi sau đó lội bộ qua ba ngọn đồi, bốn con suối vào bản Tà Păng. Đón tôi ở chân cầu thang ngôi nhà sàn vững chãi nằm ở đầu bản là Đại uý Phạm Văn Nhiên (Đồn Biên phòng 605) cùng già làng Hồ Văn Khai. Già làng Hồ Văn Khai không vồn vã bắt tay tôi như anh Nhiên mà cứ cười cười nhả làn khói xanh lam từ chiếc tẩu thuốc ngậm chệch bên miệng rồi nhìn tôi từ đầu đến chân sau đó mới chậm rãi.
...
 

02/10/2023 lúc 08:55

Trong dân gian, từ lâu đã truyền tụng câu ca dao mà thoạt tiên khi đọc lên, thường không để lại ấn tượng gì đặc biệt, nhưng càng đọc, càng ngẫm ngợi, càng thấy tầm khái quát đầy chất minh triết của cha ông về cái nghề muôn năm cũ nhưng luôn tươi mới cho đến tận ngày hôm nay, nghề trồng lúa nước.
Cố công sống mấy nghìn năm
Để xem thửa ruộng mấy trăm người cày
...
 

02/10/2023 lúc 08:55

Quá khứ của mỗi người đến một lúc sẽ hóa thành nội dung sống của đời người đó. Với tôi thì sao, với tôi là những tháng năm tôi đã sống như mỗi người Việt Nam đã sống. Giờ đây tôi thấy một ngày sống của mình rất dài và thực không dễ dàng chút nào. Con người ta có thể lang thang tứ xứ, nhưng lang thang mãi rồi cũng phải quay về nhà mình, nghĩ ngợi những chuyện viển vông đẩu đâu rồi cũng chẳng trốn khỏi những chuyện nhà mình.
...
 

02/10/2023 lúc 08:55

Thị xã ôm vào lòng một Thành Cổ Quảng Trị, thị xã hôn lên dòng mồ hôi đá Thạch Hãn, thị xã liếc mắt đưa tình sang cầu Ái Tử; tôi muốn dành những động từ âu yếm nhất để nói về thị xã nhỏ bé này, giản dị hiền lành đến nỗi cái tên cũng phó mặc cho quê hương - người ta gọi là Thị xã Quảng Trị.
Ba giờ sáng, từ Khánh Hoà chị Mắt chat và nói với tôi rằng chị ước được về Quảng Trị một lần. Để mần chi? Để đi vào thăm Thành Cổ, chị thích bài hát Cỏ non Thành Cổ của nhạc sĩ Tân Huyền. Tôi lặng người đi sau câu nói của chị, và cảm thấy như cái khoảng cách vô hình mà internet tạo ra được xoá trắng để kéo con người ta lại gần nhau hơn. Trong rất nhiều những bài hát về quê hương Quảng Trị thì Cỏ non Thành Cổ là bài tôi ít khi hát nhất, bởi nó có một đoạn nhạc lên rất cao; hơn nữa, mỗi lần hát tôi lại chạm vào nỗi buồn của thế hệ đi trước, lại thấy mình như có lỗi với đất cỏ quê nhà. Nhưng hôm nay tôi sẽ mượn lời cỏ để hát về thị xã của mình, hát bằng vĩ thanh của tiếng đàn mà ngọn gió phơn qua lá để lại từ những năm về trước.
....
 

02/10/2023 lúc 08:55

Tôi đã có nhiều buổi chiều men theo tận cùng những con đường dẫn vào thăm thẳm cánh rừng phía Tây- Nam thị xã Đông Hà. Rời khỏi phố xá ồn ả, bỗng thấy rừng Đông Hà dường như trở nên bất tận với miên man màu xanh kéo một vệt từ ven sông Vĩnh Phước lên Khe Lấp, phường Ba, giáp đến miệt Tân Trúc, Thiết Tràng, Nghĩa Hy, Cam Lộ...
....
 

02/10/2023 lúc 08:55

Tháng 12 - 1959 tôi lên Ngân Sơn một huyện vùng cao tỉnh Bắc Cạn. Đến nay 2009 - vừa đúng năm mươi năm. Trước năm 1945 Bắc Cạn nằm trong chiến khu  Việt Bắc gồm các tỉnh Cao Bằng, Bắc Cạn, Lạng Sơn, Hà Giang, Tuyên Quang, Thái Nguyên gọi tắt là Cao, Bắc, Lạng, Hà, Tuyên, Thái, và Ngân Sơn là một huyện trong tỉnh Bắc Cạn dĩ nhiên cũng là một cái nôi của cách mạng. Về sau chiến khu thành khu tự trị Việt Bắc. Nơi tôi đến đầu tiên là gia đình ông Gia Việt Tiến có hai người con là Gia Việt Toản và Gia Việt Tấn, cả nhà đều tham gia cách mạng. Người con thứ hai Gia Việt Tấn về sau làm Trưởng ty Văn Hóa Bắc Cạn. Ông già Gia Việt Tiến biết tôi đi tìm hiểu con đường của Bác và Đại tướng Võ Nguyên Giáp Từ Pá Bó - Cao Bằng xuống đề sau đó về Tân Trào ông kể:
....
 

02/10/2023 lúc 08:55

Làm báo cho tôi cái nhìn đầy đủ và toàn diện hơn về cuộc sống. Nhờ nghề báo, tôi đã mang niềm vui đến cho nhiều số phận. Đó chính là hai trong nhiều thứ mà tôi có được nhờ nghề báo.
Vâng! Tôi vốn là một sinh viên đại học sư phạm. Ra trường với tấm bằng Cử nhân khoa Ngữ văn, tôi cùng với một số bạn học đồng niên may mắn có thêm cái chứng chỉ về nghề báo mà Trường Đại học sư phạm Huế đã nhanh nhạy và tháo vát lắm mới đầu tư được cho chúng tôi - những sinh viên ra trường vào thời buổi tìm việc cực kỳ khó khăn lúc bấy giờ.
...
 

02/10/2023 lúc 08:55

Những ngày đầu Quảng Trị giải phóng (tháng 5/1972), cả Vĩnh Linh nói chung và vùng núi phía Tây của Vĩnh Linh nói riêng xơ xác, dấu vết đạn bom huỷ diệt nhức nhối mắt người. Không ai có thể ngờ rằng: “những vùng đất bị chiến tranh cày xới ấy lại hồi sinh qua năm tháng theo ý chí mãnh liệt của con người. Nông trường Quyết Thắng là một địa danh nối vùng đồng bằng với với các xã miềm núi của huyện Vĩnh Linh đã từng bị bom, đạn chà xát dần dần hồi sinh như những cánh rừng cao su bật mầm xanh từ gốc bị bom cứa ngang vẫn nuôi sự sống từ lòng đất để vươn lên từng ngày”.
...
 

02/10/2023 lúc 08:55

Sau mấy ngày lưu lại Praha hàn huyên thù tạc, tôi theo Trần Phong về Trécké Budovítse thủ phủ của Nam Tiệp. Ngồi trong xe Phong vừa cầm lái vừa hào hứng chuyện trò, với anh đã nói là phải hào hứng, không hào hứng thì nói làm gì. Cho nên anh mới có tên là Phong gió, là nói thao thao như gió vậy. Cũng có người gọi anh là Phong Hà vì cô vợ yêu của anh tên là Hà. Phong Hà và Hà Phong gặp nhau ở thành phố này khi hai người còn cùng làm thợ trong một nhà máy. Bây giờ họ đã có hai cháu, Thu Huyền là sinh viên luật năm thứ ba, còn Hoàng Nam vừa vào lớp một niên học này. Họ cũng đã mua được một ngôi nhà hai tầng khiêm tốn nằm ở đầu phố, nấp dưới bóng một cây óc chó đại thụ, cây óc chó là một cây lành mang lại nhiều may mắn cho những ai sống gần nó.
Lâu ngày mới gặp lại nhau tôi thấy Phong như già dặn lên nhiều, thời gian làm cho gương mặt trẻ trung điển trai ngày nào không còn, giờ đã sang tuổi năm mươi thì nó bắt buộc phải nhào nặn anh thành người đàn ông ở độ tuổi ấy, cho dù vẫn còn đang rất phong độ. Vầng trán giô cao hơn, tóc thưa hơn, đuôi mắt đã thấy xuất hiện nhiều nếp nhăn, một bộ ria mép với những sợi cứng như thép tua tủa trên gương mặt đen thó, mới gặp dễ tưởng anh là người Nam đảo. Nhưng anh đích thị lại là người Việt, một người Việt gốc Nam Định lớn lên ở phố thợ Yên Viên giáp sông Đuống.
Phong nói, nước Tiệp có sức hấp dẫn riêng của mình, nó là điểm đến của du lịch quốc tế, rất nhiều người về rồi còn quay lại, có người mang theo cả vợ con xin được định cư.
Có lẽ ngày mai mình sẽ lên thăm một lâu đài được liệt vào hạng lớn nhất, kề ngay đây thôi, rồi chiều về ta tạt vào buffet của hãng bia Búdva làm một vài vại đã được ủ dưới hầm sâu, đây là thứ bia thượng hạng có thương hiệu. Ai đến đây mà chẳng ao ước được ngồi trong quán đó chụp một tấm ảnh mang về khoe với vợ con bè bạn.
Tôi kêu lên, mấy hôm nay đến đâu cũng bia rượu, sợ lắm rồi. Anh muốn chú bố trí cho anh đến chỗ nào yên ắng để còn kịp nghĩ ngợi. Phong gật đầu dễ dàng, có thiếu gì chỗ yên ắng, chiều em sẽ gọi điện cho kỹ sư Trần Bình lên đón anh về dưới gia đình hắn, anh cũng nên hiểu thêm về đời sống thị trấn. Chiều hôm ấy Trần Bình phóng xe đem theo cả bà vợ trẻ và hai đứa con lên nhà Phong ăn cơm rồi kéo tôi cùng về sống ít ngày ở Visibrốt.

...
 

02/10/2023 lúc 08:55

Khi còn là học sinh cấp ba Vĩnh Linh Quảng Trị, tôi đã được biết về truyền thuyết Sakura:
....
 

02/10/2023 lúc 08:55

“Một cửa hai nhà”
Cửa khẩu quốc tế Lao Bảo- Đen sa vẳn nằm trên đỉnh Trường Sơn, nhìn về mái đông là đất Việt, ngoảnh sang bên tây là nước Lào. Nơi đây từng thấm máu bao người con yêu Lào - Việt và ghi dấu những chiến công oai hùng của quân dân hai nước trên chiến trường đường Chín - Nam Lào.
Ngày nay, Lao Bảo - Đen-sa-vẳn trở thành một cánh cửa lớn trên hành lang kinh tế Đông Tây, là niềm tự hào và là biểu tượng của tình hữu nghị đặc biệt giữa nhân dân Việt - Lào mà trước tiên là mối tình keo sơn giữa đồng bào hai tỉnh kết nghĩa Quảng Trị - Sa-vẳn-na-khệt. Cán bộ, chiến sĩ Biên phòng, Hải quan thường ví nơi này là “một cửa, hai nhà”.
Mỗi bận đưa tiễn liệt sĩ quân tình nguyện Việt Nam tại Lào về nước, nhiều bà mẹ Lào lại ra tận cột mốc biên giới, nghẹn ngào khóc: “Tà hán (bộ đội) Việt ơi, con về nhé!” Dù đã nằm xuống, những người con Việt ấy từ lâu đã trở thành ruột thịt của bà con các bộ tộc Lào. Tình cảm từ những năm kháng chiến mãi mãi in đậm trong ký ức nhân dân ở hai mái Trường Sơn, để rồi hôm nay trong công cuộc dựng xây đất nước, người Việt, người Lào vẫn không quên sẻ chia những đắng cay, ngọt bùi...
Hiếm có nghĩa tình nào như nghĩa tình Lào Việt, “sâu hơn nước Hồng Hà, Cửu Long”. Không chỉ là hữu nghị giữa hai Đảng, hai nhà nước từ Trung ương xuống tỉnh, huyện đến tận cơ sở mà trong từng cảnh đời đều có mối thâm giao. Có nghĩa tình nào hơn khi nửa đêm bên bản Lào có người ốm nặng, đèn bản Việt lại chong lên, rồi những ngày giáp hạt, những kỳ thiên tai người Lào thiếu ăn, thiếu mặc, người Việt sẻ áo, nhường cơm?...
Quảng Trị là tỉnh nghèo, nhưng với bạn Lào ở Sa-vẳn-na-khệt kết nghĩa Đảng bộ và chính quyền địa phương xác định rõ trách nhiệm của người anh em tốt. Chủ trương của tỉnh là tất các các ngành ở địa phương đều tổ chức kết nghĩa với đồng ngành phía bạn, từ các cơ quan quản lý nhà nước, các doanh nghiệp đến các tổ chức đoàn thể quần chúng... với những nội dung thiết thực nhất. Bắt đầu là cuộc chiến chống đói nghèo.
       Cũng như nhiều vùng đồng bào dân tộc bên Việt, bà con Lào dọc biên giới vẫn tồn tại tập quán lạc hậu trong sản xuất và sinh hoạt. Với kinh nghiệm của mình, tỉnh Quảng Trị đã giúp áp dụng những mô hình sản xuất phù hợp với từng vùng đất và trình độ, tập quán canh tác phía bạn. Bởi vậy những vườn sắn nguyên liệu cho nhà máy chế biến ở Sê Pôn đã mọc lên nhờ nỗ lực của ngành nông nghiệp và Công ty Thương mại Quảng Trị. Rồi đột phá mở ra vùng chuyên canh cao su trên năm ngàn ha cũng bắt đầu hình thành ở Savẳnnakhệt bằng nguồn lực của Công ty Cao su Quảng Trị. Nhân dân các huyện Hướng Hoá, Đakrông đã quyên góp hàng ngàn con lợn giống, hàng vạn cây giống để tặng bà con ở các huyện Sê Pôn, Tù Muồi, Mường Noòng để phát triển kinh tế gia đình, góp phần xoá đói, giảm nghèo cho hàng ngàn hộ. Điện lưới quốc gia Việt cũng đã toả sáng các trung tâm dân cư biên giới của Lào với mỗi tháng trên 600 ngàn KWh.
      ...
 
 

02/10/2023 lúc 08:55

Vào bộ đội tôi được biên chế vào C2 D4 E336 F308b. Đây là đơn vị tăng cường, hầu hết tân binh tuyển ở đồng bằng Bắc bộ và một số tỉnh lân cận. Sau ba tháng luyện tập khẩn trương, ngày càng tăng nặng, vòng vèo hành quân từ Thái Bình ra Thuỷ Nguyên, Hải Phòng, sư đoàn hạ trại. Chính  trị viên đại đội nói với chúng tôi: Toàn đơn vị được nghỉ phép 7 ngày, phải tập trung đúng ngày giờ để hành quân làm nhiệm vụ mới. Chúng tôi hiểu rằng sau đợt nghỉ phép này toàn đơn vị sẽ vào Nam chiến đấu.
...
 

02/10/2023 lúc 08:55

Quốc lộ 1 đi từ Bắc vô, qua hết Lệ Thuỷ là vào đất Vĩnh Linh. Từ đó chạy ô tô chừng hơn chục cây số nữa là đến chân cầu Hiền Lương. Đó, Vĩnh Linh có chừng đó đường đất. Bên tay trái là các xã đất cát, đất đỏ Ba zan, thứ chất đất làm miền quê phía bên này trù phú cây trái, chạy ra sát biển. Còn bên tay phải Quốc lộ 1 là các xã đất đồng và đồi, chạy dài lên các xã miền núi cho tới sát biên giới Việt Lào. Vĩnh Linh giới hạn ở phía Nam là con sông Bến Hải, phía Tây là dãy Trường Sơn, phía Đông là biển. Một vùng đất có diện tích vẻn vẹn có 620 cây số vuông. Từ biển lên biên giới trên dưới n¨m chục cây số. Con đường sắt Thống nhất đi qua Vĩnh Linh, chỉ qua bốn xã từ bắc vô là: Vĩnh Chấp - Vĩnh Thuỷ - Vĩnh Lâm - Vĩnh Sơn. Đã có một thời ba chú bé thiếu niên người Vĩnh Thuỷ được cả nước biết đến nhờ hành động dũng cảm chạy dọc đường tàu để báo hiệu cho một chuyến tàu khỏi bị nguy hiểm khi các em phát hiện ra đường ray bị hỏng.
Vĩnh Thuỷ là một xã vùng bán sơn địa: đất đồng, đồi và rừng. Cánh đồng Lâm -Sơn- Thuỷ rộng lớn là vựa cơm của ba xã Vĩnh Lâm (phía Đông cánh đồng), Vĩnh Sơn (phía Nam) và Vĩnh Thuỷ (phía Bắc và phía Tây). Đất Vĩnh Thuỷ bắt đầu từ bến đò Phúc Lâm, chạy dọc theo con sông Sa Lung chừng n¨m cây số là các thôn Lại Xá, Lại Đức, Xóm Thọ, Bến Tranh, sau lên thôn Linh Hải - một thôn ở điểm phía tây bắc của xã. Từ Lại Đức rẽ theo hướng nam, đi qua con đồi có tên là Bảy Tư, là các thôn Thuỷ Ba Đông (còn gọi là xóm Đông), Xóm Ga, Thuỷ Ba Tây, Xóm Cồn, Thuỷ Ba Hạ, cũng chừng năm cây số. Từ các thôn nói trên ®ất Vĩnh Thuỷ kéo dài về hướng tây là đất đồi, phủ đầy bây giờ là rừng cao su và các cây lấy gỗ. Trước đây nổi tiếng với cái tên chiến khu Thuỷ Ba, với câu chuyện truyền miệng về bắt cọp lừng danh một thời.
Điểm cao nhất của vùng đất này là đồi Bảy Tư, có độ cao so với mặt nước biển là 74 mét. Trong lúc đó vùng đất đỏ Bazan, có độ cao là 90 mét. Vì thế đứng trên đỉnh 74 không thể nhìn thấy biển. Nhưng đứng ở đỉnh 74 có thể nhìn thấy Cồn Tiên, Dốc Miếu ở bên kia bờ sông Bến Hải, và dãy cây cối tre dừa um tùm dọc con sông này.
Vĩnh Thuỷ cũng như các xã khác trên đất Vĩnh Linh đã nếm trải cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân của Mỹ từ ngày 17 tháng 2 năm 1965. Cuối 1965, máy bay Mỹ không chỉ bắn phá về ban ngày mà bắt đầu bắn phá vào cả ban đêm. Đầu và giữa năm 1966, chiến tranh bắt đầu ác liệt. Người dân Vĩnh Linh đã dỡ nhà để xây hầm chữ A kiên cố dưới lòng đất. Mọi sinh hoạt ăn, ở của người dân, học hành của học trò đều đưa dần xuống dưới mặt đất, để tồn tại. Thị trấn Hồ Xá lúc đó hầu như ngày nào cũng có bom. Đảo Cồn Cỏ, một hòn đảo gần 4 cây số vuông, nằm giữa biển khơi, chịu sóng chịu gió, chịu bom đạn hết sức ác liệt. Hễ máy bay đánh phá trong đất liền trªn kh¾p miÒn B¾c, vì nhiều lý do nào đó còn bom đạn chưa kịp trút hết là chúng bay qua Cồn Cỏ ghé vào trút nốt. Vĩnh Linh có cái tên đất lửa từ đó. Lửa đã cháy, đạn bom đã cày xới mảnh đất này không chỉ ngày một ngày hai mà là t¸m năm trời, suốt ngày suốt đêm chịu đạn pháo, chịu các loại bom, chịu cả chất độc màu da cam.
Bom có “bom bổ nhào”: tức là máy bay đến vần về trên mục tiêu, bổ nhào xuống và dội bom. Bom “toạ độ” là loại bom được máy bay bay ở tầm cao hàng ngàn mét, xác định toạ độ của mục tiêu ở dưới đất rồi thả xuống. Máy bay Mỹ bay thành tốp có khi hai hay ba chiếc. Chỉ nghe ù ù của tiếng máy bay trên tầng không, và nghe tiếng bom rơi rít. Nếu nghe được thế, thì có nghĩa là bom rơi một nơi nào đó, không phải xuống đầu mình. Còn nếu chỗ mình đứng là toạ độ đánh bom, thì không nghe gì trước đó cả. Đã nghe nổ, thì bom đã nổ bên mình, xung quanh sát mình rồi. Nguy hiểm của loại hình thả bom này là ở chỗ đó. Không lường trước được, và vì thế khó mà tránh kịp.
Bom rải thảm do pháo đài bay B-52 rải xuống. Một cái thảm được trải xuống đất thường là do một tốp hai hay ba chiếc B-52 gây tội ác. Tuỳ theo diện rộng hẹp của mục tiêu mà Mỹ rải 2, 3 hay nhiều hơn số thảm. Hôm nào trời trong không mây, khi bom từ bụng máy bay rơi xuống, đứng dưới đất nhìn lên có thể thấy một dàn lấp loáng các hạt nhỏ li ti sa xuống và lớn dần lên khi hạ thấp độ cao. Và bùng bục nổ kế nhau liên tục, không có khoảng cách giữa các tiếng nổ. Bầu trời trên vùng đất được chiếc thảm thần chết ấy trải ra là đen như đêm tối, vì khói của bom che lấp mất ánh sáng mặt trời, kể cả vào lúc giữa trưa trời quang mây tạnh. Ngồi dưới hầm ta có cảm giác như ngồi trong một chiếc xuồng hẹp nhỏ, nổi trên biển. Tai ù không có gì ngoài ùng ục. Ngực như bị nén lại. Khi cuộc ném bom kết thúc, chui ra khỏi hầm thì một quang cảnh làm ta bàng hoàng: hố bom kề hố bom, mà hố nào cũng to, sâu. Đất tung lên trời khi rơi xuống cũng tạo ra những hố đủ cho một người chui nấp ở dưới nó! Cây cối không còn gì sót lại. Lá bay xao xác trong không trung. Khói thuốc bom khét lẹt. Năm 1967, B52 đã rải thảm xuống Vĩnh Thủy.
Bom thả ban ngày, ban đêm, lúc chập choạng tối, vào giờ ăn cơm, bất cứ lúc nào. Ban đêm nếu là máy bay bổ nhào thì trước đó, máy bay thả pháo sáng ra. Nghe “bụp” một cái trên trời, biết ngay là pháo sáng đã phóng ra. Pháo sáng được một chiếc dù nhỏ nâng đỡ, lơ lững treo trên không trung của mục tiêu. Thông thường mỗi máy bay thả chừng hai cái pháo sáng. Pháo cháy sáng loá, soi rõ cả từng ngọn cỏ, lá cây trên mặt đất. Có thể nhìn rõ cả con kiến bò trên gân lá cây.
Bom thì có đủ loại. Theo trọng lượng, người Vĩnh Linh phân biệt nôm na là bom tạ, bom tấn. Về loại bom Mỹ thả ở Việt Nam thì có nhiều như: bom bi, bom sáng, bom chỉ thị mục tiêu, bom chống hầm, bom nổ chậm, bom sát thương, bom phá...Trong hơn t¸m năm đánh phá, Mỹ đã ném xuống miền Bắc Việt Nam hơn 9 triệu tấn bom (gấp hơn 1,5 lần số bom Mỹ ném xuống Triều Tiên, gấp 5,7 lần số bom Mỹ ném xuống Nhật Bản trong thế chiến thứ hai. Trung bình là 6 tấn bom/km2 và 45,5 kg/đầu người). Ở Vĩnh Linh, không biết có ai thống kê các con số tương tự hay không. Nhưng khi chiến tranh qua rồi, người ta thử tìm một mảnh vỡ của một viên gạch nung từ đất sét, cũng không tìm thấy. Gạch đã vỡ vụn vì bom, đạn cày đi cày lại không biết bao lần!.
Một quả bom sát thương sau khi nổ, nó để lại một cái hố không sâu, không to. Một cái hố khét lẹt mùi thuốc bom đã cháy, ám khói lẫn cả vào đất. Chung quanh cây cối hoặc cháy sém, hoặc bị xé nát tả tơi. Xa hơn một chút là cái cảnh cây tạt rạp ra tứ phía. Những cây xa hơn thì găm chi chít các mảnh to nhỏ, răng cưa có, nhọn sắc có. Cành, gốc bị băm bị chặt, ứa nhựa.
Những quả bom tấn thường được thả từ những máy bay ném bom hạng nặng ném theo toạ độ, hoặc rải thảm. Chúng để lại những cái hố vừa to vừa sâu. Có nơi nước ngầm trào ra nước xanh ng¾t. Trẻ con chăn trâu, có thể bơi lặn trong đó như một cái hồ bơi!
Bom khoan, hay bom chống ngầm thì không để lại hố to. Ở những bãi cỏ bò, có bộ rễ rộng, bom khoan không để lại gì trên mặt đất. Đi qua chỗ có bom nhiều khi bị thọt thỏm xuống hố, mất tích, mà người trên mặt đất không biết đâu mà tìm!
Bom napalm - là loại bom sát thương tệ hại nhất. Napalm là tên lấy theo các chữ đầu của muối nhôm Naphthelic và axit Palmitic. Đấy là  loại chất lỏng bắt cháy được sử dụng trong chiến tranh. Thực ra, napalm là chất làm đặc trong các loại chất lỏng này, loại chất mà khi trộn với xăng sẽ thu được một dạng keo cháy. Chúng được cho thêm vào chất dễ bắt cháy để làm cho nó thành dạng keo. Napalm được sử dụng  là loại napalm-B, có thành phần chính là benzen và polysterene. Napalm được trộn với xăng theo các tỷ lệ nhất định để đạt được độ bắt dính. Khi được dùng trong bom, napalm nhanh chóng hút hết ôxy không khí, đồng thời tạo ra một lượng lớn chất CO gây ngạt thở. Bom Napalm sử dụng ở Việt nam còn trộn thêm photpho trắng để làm nó cháy tốt hơn, cháy ngay cả ở dưới nước. Và chỉ một giọt là đủ, nó sẽ làm bỏng vào tận xương và gây tử vong bëi nhiễm độc phốt pho.
....

02/10/2023 lúc 08:55

Sêbănghiêng được sinh thành giữa đại ngàn Trường sơn hùng vĩ. Trước khi mang nước ngược sang đất Lào để nhập vào dòng sông mẹ Mê Kông, Sêbănghiêng đã kịp trao gửi dòng nước ngọt lành cho đầu nguồn Bến Hải, Rào Quán...rồi chia tay đất Việt. Giữa lòng Trường Sơn trên đất Việt, Sêbănghiêng như cô gái Vân Kiều sống đời sống phóng khoáng mà mãnh liệt cuộn chảy qua bao thác ghềnh được kiến tạo từ triệu năm đứt gãy địa chất. Chảy qua thung lũng Cù Bai để tưới tắm cho bao đời người đã trở thành huyền sử trong chiến tranh. Và bằng giọt phù sa được chắt chiu từ đá núi, Sêbănghiêng thay áo mới cho thung lũng Cù Bai bằng sắc non xanh của rừng cây, ruộng lúa. Dưới rừng cây, bên ruộng lúa, thanh âm cuộc sống yên bình no ấm được gọi về từ mái nhà sàn của đồng bào dân tộc Vân Kiều nằm tựa lưng vào bóng núi đang tỏa khói lam chiều.
....
 

02/10/2023 lúc 08:55

Tôi nói đến một người mà suốt cuộc đời âm thầm với việc làm ăn để tạo dựng cuộc sống gia đình giàu có, góp phần đắc lực giúp nông dân có thêm năng lực vươn lên trong kinh tế. Nhiều người gọi anh là một tỷ phú suốt đời duyên nợ với nhà nông. Anh sinh ra trên miền quê sỏi đá Mỹ Lộc, xã Vĩnh Chấp, thuộc huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị. Mảnh đất khó nghèo khắc nghiệt từ bao đời đã bồi đắp cho anh một ý chí vững vàng, rèn luyện cho anh một suy nghĩ mạnh dạn, cương quyết và táo bạo. Cuộc đời anh cũng như bao bạn bè trang lứa cùng thời, đã từng làm ở cơ quan nhà nước, vì ốm đau nên phải ra về theo chế độ 176. Anh không đầu hàng số phận, vẫn quyết chí vươn lên, để bây giờ trở thành ông chủ của một doanh nghiệp có tên là: Công ty TNHH một thành viên Xuân Tư,  ở ngay tại địa bàn thị trấn Hồ Xá. Chủ doanh nghiệp Đại lý cấp I Trung ương này chính là anh Phạm Đăng Tư. Nhiều nông dân trong và ngoài huyện thân thiết với anh, coi anh là người tri kỷ vì nâng đỡ họ một cách vô tư không hề tính toán thiệt hơn. Là chủ doanh nghiệp, nhưng trông anh giống như một nông dân tất bật với việc nhà, với mọi người, lúc thì chạy xe con giao dịch công việc với các công ty ở Trung ương, ở các tỉnh bạn, lúc thì ngồi trên xe tải mang hàng đến cho khách kịp thời theo yêu cầu. Anh rất ít có thời gian nghỉ ngơi. Anh vẫn vui vẻ nói rằng: Gắn bó với nông dân rất mệt nhưng rất vui. Nhà nông quý anh vì khoảng cách giữa một ông chủ với nông dân hầu như không có. Nhiều khi giao hàng xong, họ mời ly rượu chúc mừng thì ông chủ vẫn không chối từ, hòa đồng vui vẻ như anh em một nhà.
       ...
 

02/10/2023 lúc 08:55

Bây giờ thế hệ những bạn trẻ tuổi “teen” ở Quảng Trị chắc hỏi ông Ngô Thảo là ai chắc ít ai biết, nhưng những ai đã ở vào cái tuổi tứ thập trở lên, đã từng đam mê văn chương, sân khấu , đã qua một thời lửa đạn chiến tranh hẳn không thể không biết đến tên ông.
Nhưng có hề chi, nếu những thế hệ tuổi teen ấy không biết ông Ngô Thảo thì khi nhắc thế này hẳn sẽ nhận ra “tầm vóc” của ông: Công ty BHD-và hãng phim Việt- nơi đã sản xuất ra những bộ phim làm mưa làm gió trên các đài truyền hình mấy năm qua như Bỗng dưng muốn khóc (được chọn là phim truyền hình hay nhất năm 2009), các phim Cô gái xấu xí, Ngôi nhà hạnh phúc (phiên bản Việt)…