|
K |
hông rực rỡ và gây chú ý ngay từ cái nhìn đầu tiên như dã qùy khi tôi đặt chân đến Tây Nguyên, cúc dại mềm mại nằm hiền hòa bên đường ray xe lửa chở tôi từ phương xa đến thị xã Đông Hà. Nó làm tôi nhớ lại thuở bé thơ về quê nội với những triền đê vàng trong nắng chiều. Cúc dại được người dưng hàng xóm kết thành chiếc vương miện xinh xinh đội trên đầu và làm cả chiếc nhẫn lồng vào ngón tay xiu xiu của con bé gầy còm, đen nhẻm. Thế nên, ngay ánh mắt đầu tiên của tôi khi đặt chân đến Quảng Trị là ánh mắt thân thiện và trìu mến!
Khi tàu chưa đổ tại ga Đông Hà, bao ý nghĩ cứ đan xen, dù biết rằng người chờ ở ga là người thân thiết và gần gũi lắm. Khi ấy tôi nghĩ, đến nơi này chắc là tôi rụt rè lắm vì cảnh vật qúa lạ lẫm so với miền sông nước của mình và vì nơi ấy qúa nổi tiếng. Có lẽ, chính tôi cũng không thể ngờ rằng những bông hoa vàng bé bỏng này lại là sợi dây kết nối vô hình.
Minh Tuấn - Anh bạn đồng nghiệp chở tôi dạo quanh thị xã Quảng Trị ngay bữa đầu tiên xuống tàu. Vì nơi tôi ao ước được đặt chân đến đầu tiên là Thành Cổ Quảng Trị. Thành Cổ Quảng Trị nằm ngay ở trung tâm thị xã Quảng Trị, cách quốc lộ 1A khoảng hai km về phía Đông, cách bờ sông Thạch Hãn năm trăm về phía Nam.
Thị xã Quảng Trị nhỏ như nằm trong lòng bàn tay với những con đường rợp bóng mát và những mảng tường in dấu bom đạn một thời đã lên rêu xanh. Khi dừng xe lại và mua hai thẻ nhang to, Minh Tuấn mới bảo với tôi đã đến nơi. Công trình thành luỹ quân sự, vừa là trụ sở hành chính của nhà Nguyễn trên đất Quảng Trị từ năm 1809 đến năm 1945 là đây ư? Nơi chỉ trong vòng 81 ngày, Mỹ- nguỵ đã ném xuống đây gần ba trăm ba mươi ngàn tấn bom đạn, tương đương với công phá của bảy quả bom nguyên tử mà Mỹ đã ném xuống Nhật Bản năm 1945 là đây ư?
Theo các nguồn tài liệu thì vào đầu thời Gia Long, thành được xây dựng tại phường Tiền Kiên (Triệu Thành - Triệu Phong), đến năm 1809, vua Gia Long cho dời đến xã Thạch Hãn (nay là phường 2, thị xã Quảng Trị). Song tôi chỉ tìm thấy dấu vết của một số đoạn thành, lao xá, cổng, tiền, hậu... của Thành Cổ ngày xưa. Mà làm sao có thể tìm thấy được nguyên vẹn Thành Cổ uy nghi của ngày xưa khi kẻ thù quyết tâm biến nơi này thành mảnh đất của chết chóc, đau thương.
Hai phần ba tỉnh Quảng Trị được hoàn toàn giải phóng vào đầu năm 1972 là sự quyết định thắng lợi tại bàn Hội nghị Paris về chấm dứt chiến tranh ở Việt Nam. Vì vậy, để làm thay đổi hội nghị, Mỹ - ngụy đã âm mưu huy động tối đa lực lượng và phương tiện nhằm tái chiếm thị xã Quảng Trị mà trong đó mục tiêu đánh phá hàng đầu là Thành Cổ.
Tại thị xã nhỏ bé chưa đầy hai km2 này, địch đã tập trung vào đây mỗi ngày 150-170 lần máy bay phản lực, 70- 90 lần máy bay B52, 12- 16 tàu khu trục, tuần dương hạm, hai sư đoàn dù và thuỷ quân lục chiến, một liên đoàn biệt động, bốn trung đoàn thiết giáp (với 320 xe tăng, xe bọc thép) và hàng chục tiểu đoàn pháo cỡ lớn...Chỉ riêng ngày 25/7/1972, chúng xả vào Thành Cổ hơn 5000 quả đại bác. Người ta nói rằng, mỗi mét vuông đất của thị xã này là mỗi mét máu. Tự dưng tôi muốn thốt lên, trời ơi, cái thị xã lại làm bao nhiêu kẻ thù khiếp sợ hiền hoà nhỏ bé đến thế ư?
Cỏ mọc xanh dưới chân Thành Cổ bên cạnh những hào nước trong xanh in bóng mây trời. Những con đường nhỏ trong thị xã cũng được che mát bởi những hàng phượng vĩ rực màu thương nhớ. Lướt qua mặt tôi là những bóng hình quen thuộc của các mẹ, các chế ở Cà Mau. Là cái nắng gay gắt nhuộm nâu làn da rắn rỏi. Là những đợt gió mạnh mẽ, ồn ào, cứ cuống quýt thân thiện bên người mới đến như gió quê mình. Tôi buột miệng nói với Tuấn: Sao em cứ có cảm giác đi trên đất xứ em. Thị xã của anh trông thân thiện qúa! Tuấn cười hiền lành: Anh cũng nghe nhiều người nói thế. Còn anh, khi sinh ra, anh đã thấy mọi thứ có sẵn như thế rồi.
Trên mảnh đất từng là nỗi khiếp sợ của kẻ thù, màu xanh quê hương đã phủ khắp nơi với những hàng cao su thẳng tắp nơi Dốc Miếu. Cách đây hơn chục năm, khi bắt đầu công việc rất khó nhọc để trồng cao su, người ta bảo, đó cũng là cách làm chính trị. Bởi trong cuộc chiến chống Mỹ, Dốc Miếu được coi là cứ điểm quan trọng nhất của phòng tuyến McNamara. ở đây địch xây dựng những hệ thống hầm nhà ván, hệ thống lô cốt di động bằng bê tông, có trận địa pháo mặt đất thường bắn phá ra bờ Bắc sông Bến Hải, có trận địa phòng không 37, trung tâm điều khiển bảo vệ hàng rào, chi đội thiết giáp tuần tra cùng nhiều đại đội hỗn hợp Mỹ- ngụy. Xung quanh căn cứ, ngoài các hàng rào kẽm gai ken dày bom mìn là hệ thống máy móc báo động chống xâm nhập.
Hàng rào điện tử McNamara gồm mười hai lớp kẽm gai chồng nhau cao ba mét, trên mặt hàng rào cài mìn tự động, phía dưới hàng rào là bãi mìn dày đặc rộng hàng trăm mét. Ngoài ra, địch còn rải hệ thống (cây nhiệt đới) là loại phương tiện thông tin nhạy bén nhằm phát hiện mọi vi phạm trong phạm vi phòng tuyến. ở các cứ điểm có hệ thống đèn pha cực mạnh để kiểm soát chống mọi sự xâm nhập vào ban đêm. Cùng với hệ thống (mắt thần điện tử) là đội ngũ binh lính (hồn ma biên giới) - bọn biệt kích được huấn luyện công phu, thiên nghệ, thường xuyên len lỏi vào hành lang của ta để chống phá mọi hoạt động của du kích. Tuy là một căn cứ hiện đại nhưng hàng rào điện tử này đã bị dần dần vô hiệu hóa bởi những hoạt động của ta.
Khi nghe tôi đòi kể về chiến công của quân và dân mảnh đất tựa lưng vào dãy Trường Sơn, ngoảnh mặt ra biển Đông, Minh Tứ- phó tổng biên tập Báo Quảng Trị chỉ cười. Anh bảo, anh sẽ kể cho tôi nghe câu chuyện khác. Một câu chuyện bình thường (do rất thường gặp ở đất lửa quê anh). Khi chặt một cây to trước nhà để tiện cho việc xây hàng rào, người ta tận dụng luôn bằng cách đào cả bộ rễ lên. Và ẩn sâu dưới những thớ đất nuôi cây sống những năm qua là bộ hài cốt của một người chiến sĩ.
Không có số liệu nào có thể thống kê được hết có bao nhiêu cuộc tìm kiếm vô vọng và nghẹn ngào diễn ra trên mảnh đất chỉ khoảng 4.745km2. Chỉ riêng ở Nghĩa trang liệt sỹ Trường Sơn thôi, người dân Quảng Trị đã thay đồng bào cả nước chăm sóc 10.333 phần mộ của các liệt sỹ. Và còn 71 Nghĩa trang với hàng vạn cuộc thăm viếng đẫm nước mắt yêu thương khác. Đã có không biết bao nhiêu người trên mọi miền đất nước đã vĩnh viễn hóa thân cùng sông nước cỏ cây...
Dường như đi đâu tôi cũng gặp từng vạt cúc dại nở ven đường hắt lên cái nhìn mỏng manh mà da diết. Dấu vết của chiến tranh vẫn còn y nguyên nơi đây với những hồn người như còn vấn vương mãi đất đai nơi này. Mảnh đất của tâm linh bởi dưới mỗi hạt cát trắng là một người thân yêu mang theo nỗi nhớ thương đời đời của một gia đình. Nơi chiến tranh đi qua nhiều nhất là nơi con người trân trọng những giá trị tình cảm nhất. Mỗi hạt cát nhỏ dưới chân tôi đều mang những nỗi niềm rất riêng. Tôi muốn đi khắp nơi này bằng bàn chân trần để nghe gan bàn chân mình rát bỏng những khúc ca bi tráng của cát trắng, cảm nhận vị mát lành của những dòng sông có thấm máu bao đồng bào của mình và nghe lời yêu thương ấm nồng toả lên từ lòng đất mẹ. Phải chăng có hồn mỗi người nghĩa sĩ ánh lên từ những màu vàng của cúc dại nên ngay cả cỏ lạ đất này cũng qúa đỗi thân thương?
Đ.P.N
