Chẳng cần xem đồng hồ cũng có thể áng chừng đã hai giờ rưỡi sáng. Những đêm thanh niên cùng chúng bạn ngủ ngoài bãi trăng cho tôi khả năng cảm nhận được thời gian qua làn gió vuốt nhẹ cánh tay. Bên ngoài, ánh trăng tỏa khắp cánh đồng được sắc vàng của bông lúa chín rộ nâng đỡ, tạo nên một màu sáng thực thực hư hư.
Chợt nhớ lúc chiều trở về làng, ngang qua cánh đồng trĩu nặng cúi đầu, cảm thấy tự hào như tướng lĩnh đi giữa ba quân. Hương thơm của lúa thực sự làm tôi mê mẩn. Cũng như bao lần, tôi dừng xe lại để hít đầy lồng ngực, hương của lúa theo cơn gió tràn cả con đường đê. Tôi không thể nhận ra thân cây lúa nữa vì hạt trĩu nặng, bông chèn bông nối nhau thành tấm thảm tơ vàng, trải dọc rồi tỏa rộng ra hai bên đến mênh mông. Kỳ lạ thay, thân lúa rỗng mềm như thế, suốt tháng ròng vẫn luôn vững chãi cho bông lúa ngày một nặng thêm không bị đổ gục xuống nước ở dưới chân. Bởi thế mà, bông lúa trở thành biểu tượng của người nông dân Việt Nam bao đời, khiêm nhường nhã nhặn mà kiên cường, chẳng dễ gì bị ngã gục trước sóng gió của thời gian.
Ảnh: Hàn Vũ
Màu vàng của lúa có sức hút vô cùng. Đâu chỉ những chú chim thỉnh thoảng vụt xuống trên vạt lúa để bắt châu chấu, cào cào, mà đó đây những nhóm người, hoặc chống nạnh chỉ trỏ, hoặc ngồi bệt bên bờ ruộng, khuôn mặt tỏ vẻ hân hoan, dần xoá tan những mệt mỏi và lo âu. Đã qua rồi những buổi tinh mơ đi dặm lại đám ruộng lúc dày lúc thưa, cặm cụi mãi đến đứng bóng cây sào mới trở về vội vã chén cơm trưa. Đã qua rồi bao buổi chiều nhổ cỏ dại để cây lúa non không vì thế mà yếu sức đi. Đã qua rồi những đêm bên ấm chè xanh, nhìn trời mây mà thấp thỏm, miệng thì thầm những lời tự ngàn xưa:
“…Trông cho chân cứng đá mềm
Trời yên biển lặng mới yên tấm lòng”
Vậy đó, người nông dân chân chất, dễ dàng lo âu trước thay đổi của mưa dầm nắng hạn, mà cũng dễ dàng hân hoan trước những kết quả mong đợi đang dần hiện thực. Càng đến ngày thu hoạch, lòng dạ lại xốn xang như từng làn sóng lụa vàng xô nhau theo cơn gió chiều thổi tới, hết lớp này đến lớp khác. Rồi đây, từng tấn lúa phơi khô sẽ theo xe về khắp các ngả đường đất nước, và biết đâu, còn có thể vượt sóng đại dương, vươn xa tận châu Âu, châu Phi.
Tiếng rù rì từ xa vọng lại kéo tôi trở về với hiện thực. Tuấn khởi động máy gặt liên hợp sớm quá. Cũng phải thôi, cái khấp khởi đầu mùa thu hoạch cộng hưởng cảm xúc với chiếc máy gặt liên hợp mới mua, làm sao Tuấn có thể ngủ ngon được! Chiếc máy gặt là niềm vui của gia đình Tuấn, mà cũng là niềm mong mỏi của bà con xã viên làng tôi bao ngày qua. Chiếc máy gặt là thành quả tích cóp của bao vất vả, là nguồn vốn bà con gửi gắm hợp tác xã, hỗ trợ những gia đình có nhu cầu mở mang hình thức sản xuất nông nghiệp. Những hình ảnh ban chiều mà tôi băn khoăn, nay đã được giải đáp. Bà con không còn còng lưng giữa trưa nắng hè, lia lưỡi liềm bứt từng gốc rạ nữa rồi. Sau sáng nay, cánh đồng sẽ sạch sẽ tinh tươm, từng đoàn xe chở thóc về nhà để được nắng ban mai.
Tôi bất giác thở phào nhẹ nhõm khi nhớ về những đêm mùa gặt năm xưa, hai ba làng chỉ có một máy vò lúa nên phải chực chờ từ chiều hôm đến đêm khuya để mời bằng được máy về nhà mình, kịp sáng mai phơi nắng, kẻo trật buổi chiều lại gặp mưa giông. Việc đồng áng vốn nhiều công đoạn, phải dựa cả vào thời tiết, vậy mà đến lúc gặt mùa, đôi khi chẳng kịp nắng, đành ngậm ngùi dành cả công sức cho gia súc, gia cầm.
Từ nhỏ, mạ tôi thường dặn, gạo là hạt ngọc trời ban, phải biết nâng niu, đừng lãng phí, đừng giẫm đạp lên mà năm sau trời phạt mất mùa. Lớn lên rồi tôi mới hiểu, chẳng phải ngọc trời ban mà là mồ hôi giữa nắng chang chang, là máu của những ngày đông rét mướt, đôi tay gầy nứt nẻ hanh hao, kết tinh lại thành hạt gạo trắng ngần và dẻo thơm.
“Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần”
Bông lúa vàng là giọt vàng mồ hôi mà cũng là vàng giọt mồ hôi! Biết trân quý hạt gạo, là biết trân trọng sức lao động của bao người. Biết nâng niu hạt gạo là biết yêu thương những nhọc nhằn lam lũ, để cơm thêm trắng, để gạo thêm thơm trong mỗi bát đầy mãi chẳng vơi.
N.L
