Thành phố biển Vũng Tàu lộng gió, ba bề biển biếc đẹp tựa bức tranh tả thực, đón chị vào thăm là những cơn mưa hờn dỗi, do ảnh hưởng của áp thấp nhiệt đới gió mùa ngoài biển Đông. Cũng hơn một năm chưa gặp, chị Lê Thị Mây vẫn vậy. Chị mặc bộ áo quần giản dị, không váy ngắn váy dài, không giày cao gót, không má phấn môi son đỏ chót, không kẻ mắt tô mày như bao người phụ nữ khác. Chị hiền như chiếc lá khoai ngoài đồng bãi quê nhà. Đôi mắt chị dịu dàng xa xăm chứa bao nỗi niềm nhân thế. Chị chất phác, giản dị, vô tư, phảng phất chút ngơ ngác của cô thanh niên xung phong tuổi trăng tròn trinh trắng mộng mơ thuở nào…
Nhà thơ Lê Thị Mây chưa bao giờ ngưng nghỉ trong sự nghiệp sáng tạo - Ảnh tư liệu
Từ khi chị vào thăm, ngôi nhà nhỏ của tôi bên bờ biển xanh nắng ấm trời trong như sinh động ấm áp hẳn lên. Con gái tôi 7 tuổi, con trai 3 tuổi thích sà vào lòng chị nghe kể chuyện cổ tích như nuốt lấy từng lời (có chuyện chị còn nhớ sơ sơ, có chuyện chị ngẫu hứng tự bịa như thật và chị còn đọc thơ mình viết cho thiếu nhi, làm cho hai đứa nhỏ lắng tai nghe thích thú). Thấy vậy, vợ chồng tôi bấm bụng cười thầm, lảng đi chỗ khác cho ba bác cháu tự nhiên.
Công việc chuyên môn của tôi ở Chi cục Hải quan Cửa khẩu Cảng - Sân bay Vũng Tàu là làm thủ tục cho tàu biển xuất nhập cảnh, thủ tục cho hàng hóa xuất nhập khẩu ở các cảng thuộc địa bàn tỉnh; áp tải tàu và hàng hóa quá cảnh qua Campuchia; thủ tục nhập cảnh cho giàn khoan đến khoan thăm dò tìm kiếm dầu khí; thủ tục xuất nhập cảnh cho tàu nước ngoài đến bơm dầu thô xuất khẩu theo hợp đồng thương mại. Phương tiện ra các mỏ dầu làm thủ tục cho lô dầu thô có hai cách: Đi bằng đường không và đi bằng đường biển. Nếu thời tiết tốt, từ sân bay Vũng Tàu, máy bay trực thăng chuyên dụng chở ra mỏ dầu Bạch Hổ, Rồng, Ru Bi, Rạng Đông chỉ mất 36 phút; còn bay ra mỏ Đại Hùng xa hơn (gần vịnh Thái Lan) phải mất 90 phút. Nếu thời tiết xấu, biển động mạnh, ca nô đưa ra tàu dịch vụ neo ở Bãi Trước. Rồi tàu dịch vụ chạy ra vùng hải phận quốc tế, ở đó đã có tàu nước ngoài đến mua dầu thô đón chạy thẳng ra mỏ Bạch Hổ (vì tàu chuyên chở dầu thô rất lớn nên không thể vào vùng biển Vũng Tàu được, sẽ mắc cạn), phải mất hơn 12 giờ đồng hồ. Đi đường không vừa nhanh lại an toàn. Đi đường biển vừa chậm, lại bị sóng dồi nôn thốc nôn tháo và nguy hiểm đến tính mạng.
Chuyến ấy chị vào Vũng Tàu nhờ tôi xin cho chị ra tham quan mỏ Bạch Hổ. Tôi gặp lãnh đạo cơ quan chức năng và đơn vị dịch vụ liên quan trình bày nguyện vọng của nhà thơ Lê Thị Mây. Tất thảy đều ủng hộ ngay vì họ đã từng đọc thơ chị. Họ vui vẻ nói:
- Biết đâu chuyến thực tế này nhà thơ viết cho mảnh đất và con người Vũng Tàu những tác phẩm văn học để đời, có tiếng vang không chỉ trong tỉnh.
Vả lại, tôi và họ cùng đồng hành phục vụ ngành dầu khí thu về ngoại tệ cho Tổ quốc theo chức trách riêng của mình, nên phần nào cũng nể trọng nhau. Vậy là khâu thủ tục chị được phép ra vùng mỏ để tìm thi hứng mới đã hoàn tất, chị háo hức mong sớm được lên đường lắm. Không chỉ riêng chị, mà Đoàn liên hợp kiểm tra gồm đại diện các cơ quan chức năng, như: Cảng vụ, Kiểm dịch Y tế, Biên phòng, Hải quan và đại diện các đơn vị dịch vụ, như: Đại lý tàu biển, Giám định, Hoa tiêu, Nối ống bơm dầu, công ty thương mại… khi biết chuyến xuất lô dầu thô số lượng 60.000 tấn cho tàu Double Glory (quốc tịch Panama) vào ngày 2 tháng 4 năm 1996 có thêm nữ nhà thơ Lê Thị Mây - một trong mười nhà thơ nữ nổi tiếng hiện nay, đến từ mảnh đất Quảng Trị anh hùng cùng đi, họ rất vui và mong được tiếp xúc trò chuyện với chị trong những ngày trên mỏ dầu giữa biển cả bao la.
Kế hoạch xuất lô dầu thô cho tàu Double Glory là 9 giờ ngày mai, xe đại lý đón các thành viên ra sân bay để bay ra mỏ Bạch Hổ. Chị tưởng tượng ngày mai mình sẽ lơ lửng trên chín tầng không nhìn xuống biển qua cửa sổ tròn máy bay, thấy những con tàu đánh cá nhỏ nhoi quá đỗi. Chị ra với kỹ sư công nhân dầu khí lao động hăng say trên vùng mỏ thuộc thềm lục địa phía Nam. Chị sẽ tận dụng những phút giây quý giá để thâm nhập thực tế, quan sát, ghi chép, làm nguồn tư liệu quý. Hiếm hoi lắm mới có giới cầm bút được đặt chân lên mỏ dầu, chỉ trường hợp thật đặc biệt.
Chuyện đời khó lường, không thể nói trước được điều gì, chả vậy mà dân gian có câu “miếng cơm đã đút vô miệng rồi còn rơi ra”. Trường hợp của chị quả đúng như thế thật! Trời xui đất khiến thế nào mà đêm đó mưa to gió lớn sấm chớp ầm ầm, biển động mạnh nên sáng mai chuyến bay ra mỏ Bạch Hổ phải hoãn lại. Đại lý thông báo khẩn, không thể đợi một tuần nữa thời tiết trở lại bình thường mới bay ra xuất lô dầu thô như dự tính, vì như vậy là vi phạm hợp đồng thời gian mua bán ký kết giữa hai bên. Vậy là 7 giờ ngày mai, xe đại lý đón chúng tôi và nhà thơ Lê Thị Mây đến Bãi Trước đi bằng tàu biển để ra mỏ dầu. Khổ nổi, ngoài biển Đông biển đang động mạnh nên ảnh hưởng đến vùng biển Vũng Tàu. Tối qua, tôi đã chuẩn bị cho chị đôi giày bảo hộ chống trơn trượt, găng tay, mũ bảo hộ, áo phao cứu sinh, ba lô nhỏ đựng vật dụng thiết yếu mang nhỏ gọn sau lưng, để hai tay còn cầm nắm leo lên tàu và tôi tham vấn cho chị những điều liên quan đến chuyến đi. Sáng ấy, sóng dồn lưng nhau vỗ vào bờ làm chiếc ca nô chênh chao, cố gắng lắm chúng tôi và chị cũng lên được tàu dịch vụ Sao Mai 01 neo ở Bãi Trước. Chỉ một khoảng cách rất gần từ bờ ra tàu dịch vụ mà chị không chịu nổi những con sóng ngầm nên chị bị say sóng, mặt trắng bệch ra, huống chi phải ra hải phận quốc tế cách 15 hải lý. Biết mình không thể tiếp tục cuộc hành trình cùng đoàn, chị thất vọng chào anh em rồi xuống ca nô quay vào bờ.
Vậy là chuyến vào Vũng Tàu chị không được toại nguyện tận mắt nhìn thấy một vùng mỏ chứa nguồn“ vàng đen” giàu có thiêng liêng của Tổ quốc. Nơi có giàn khoan như cái tháp sắt khổng lồ đứng trụ vững chãi giữa biển Đông trong sóng cồn bão nổi; có ngọn lửa pha ken trên boong tàu chứa khổng lồ (còn gọi là kho nổi hay là trạm xuất dầu không bến) rừng rực cháy ngày đêm bất chấp gió mưa. Có những chiếc tàu dịch vụ di chuyển như con thoi từ giàn khoan qua tàu chứa và ngược lại để cung cấp vật tư thiết bị, đưa đón công nhân, tuần tra nhắc nhỡ tàu đánh cá không được xâm nhập vào vùng cấm. Và có con tàu nước ngoài trọng tải cả vạn tấn, to như một tòa nhà đồ sộ nối vào đuôi tàu chứa Ba Vì bằng một sợi lỉn chuyên dụng, để nối ống bơm dầu thô. Chị chưa được gặp đội ngũ kỹ sư công nhân Việt Nam đẹp trai lành nghề trực tiếp sản xuất ra nguồn “vàng” đen quý giá. Chưa được phóng tầm mắt ngắm nhìn biển trời mây nước bao la. Chưa được ngắm cái đẹp mặt trăng, mặt trời riêng có giữa biển cả trùng dương. Ông trời không công bằng với chị, tôi thương chị quá đỗi. Thật run rủi, giá như trời cao trong xanh thì chị đã có một chuyến bay ra mỏ dầu Bạch Hổ như ý nguyện… Hóa ra cái rủi, cái may xảy ra chỉ trong gang tấc, trong cái chớp mắt của đời người.
Chị không thể đợi tôi ba ngày nữa mới về, nên sáng sớm hôm sau vợ con tôi lưu luyến tiễn chị đi xe lên Tân Sơn Nhất để bay ra Huế, về Quảng Trị. Bữa cơm tối hôm tôi về không khí như chùng hẳn xuống, vì vắng nụ cười hiền của chị. Hai đứa nhỏ không còn cười vui, tíu tít hồn nhiên như khi có chị. Đêm đó dù mệt vì di chuyển trên biển, tôi không thể nào chợp mắt được. Bao kỷ niệm về chị cứ tự nhiên hiện lên.
Thời chị làm biên tập viên Tạp chí Sông Hương, tôi học chung lớp Báo chí với chị ở Huế. Buổi chiều tan học, mấy chị em ra bờ sông Hương hóng gió và uống nước mía. Lúc chị làm Tổng Biên tập Tạp chí Cửa Việt, cách vài tháng từ Lao Bảo trước khi vào Huế với vợ con, tôi ghé Đông Hà thăm chị trước, chị vui lắm. Đôi lần chị tâm sự chuyện chung, chuyện riêng với không ít nỗi niềm thầm kín. Ánh mắt xa xăm chị nhớ về người yêu bác sĩ quân y tham gia chiến trường Quảng Trị mãi mãi không về, để cho mảnh vườn nhà chị lá trầu, trái cau tự lụi tàn. Chôn sâu hình ảnh đẹp đẽ của mối tình đầu, chị gượng dậy chấp nhận tình yêu chân thực để sinh con đẻ cái, cặm cụi kim chỉ vá may. Rồi một vài mối tình cũng đến nhưng chỉ như bong bóng sau mưa…
Ngày 15 tháng 11 năm 1994, tôi từ Hải quan Cửa khẩu Quốc tế Lao Bảo về Tạp chí Cửa Việt chào chị và anh chị em trong Tòa soạn để vào Vũng Tàu. Chị và mọi người chúc tôi “chân cứng đá mềm”, nhắc đừng quên ngôi nhà Cửa Việt thân yêu mà tôi cộng tác từ những số đầu tiên.
Chuyến ấy chị vào, chị chưa bước lên 133 bậc đá thăm Tượng Chúa Giang Tay, chưa dẫn chị ăn bánh khọt mang hương vị miền Nam, cả gia đình tôi cùng chị chỉ dạo bước dọc bờ biển Bãi Trước khi hoàng hôn buông xuống. Đêm đó nhớ về chị, tôi viết bài thơ Tiếng quê.
Chị vào phố biển thăm ngọn gió
Dịu nhẹ giữa đời một sắc mây
Sóng hôn say đắm chân Núi Nhỏ
Má mặt trời ửng đỏ hây hây
Nàng thơ chết ngạt trong dòng biếc
Chị vớt lên táng giữa tim mình
Nên thơ mãi muôn đời bất diệt
Ngày mỗi ngày thơ lại hồi sinh
“Trăng lên.
Nước rặc”(*)
Chơi vơi quá!
Chị bơi nghiêng trong cảm xúc mình
Lời quê nhà thiệt thương chi lạ
Giữa trời Nam tiếng mạ lung linh
Hoàng hôn Vũng Tàu răng tím rứa?
Nắng ươm tơ khác chốn quê miềng!
Gió Quảng Trị râm ran hơi lửa
Sưởi lời thơ run rẩy niềm riêng
Đêm cuối đúc thơ dọc Bãi Trước
Lát lối thương tiễn chị mai về
Xin cúi dâng một niềm nguyện ước
Quay về làng ngủ dưới bóng bờ tre…
_______________________________
(*) Ý thơ Lê Thị Mây
