Quảng Trị: Kết nối - Hội tụ

Quảng Trị: Kết nối - Hội tụ - Phát triển

* Võ Văn Hưng - Phó Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch UBND tỉnh

Kết nối - Hội tụ sẽ đưa Quảng Trị phát triển: Trở thành trung tâm năng lượng của miền Trung; top đầu của 30 tỉnh, thành trong cả nước vào năm 2030...

.

Với địa - chính trị đặc biệt, Quảng Trị có nhiều lợi thế về kết nối: Từ kết nối về tự nhiên, giao thông, quân sự đến kết nối kinh tế, văn hóa, xã hội,... và sâu sắc hơn là sự kết nối con người. Qui mô này không chỉ diễn ra trong phạm vi của tỉnh Quảng Trị mà còn là đất nước, khu vực và tầm thế giới.

Về mặt địa lý, địa hình Quảng Trị kết nối cả đồng bằng, miền núi, vùng ven biển, hải đảo. Thế nên tài nguyên thiên nhiên phong phú, đa dạng cả về các sản vật, các loài sinh vật quý hiếm,... Kết nối giữa nguồn tài nguyên truyền thống (khoáng sản, kim loại quý,...) và nguồn tài nguyên mới (năng lượng tái tạo từ nắng, gió, mặt trời,...).

Ở ngay giao điểm miền Trung, Quảng Trị có lợi thế về kết nối đường biển, đường bộ, đường thủy và đường sắt; là cửa ngõ giao thông gần nhất và thuận lợi nhất ra Biển Đông.

Hàng ngàn năm trước, Quảng Trị là điểm kết nối việc buôn bán thông qua con đường công cụ - đường hương liệu - đường muối và con đường tơ lụa trên biển, mở rộng ra cả Đàng Trong, vươn ra tới Đàng Ngoài. Qua đó đã đưa Cửa Việt và Cửa Tùng trở thành thương cảng lớn, giao thương sầm uất.

Thật thú vị làm sao trên đất nước Việt Nam có một cửa sông/ cửa biển duy nhất mang tên Cửa Việt với hàm nghĩa là “cửa đón khách của người Việt, của nước Việt”. Từ hai hải cảng này đã kết nối với các nước trong khu vực như: Ai Lao, Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ và các nước phương Tây khác.

Bên cạnh khả năng kết nối trên Hành lang Kinh tế Đông – Tây (EWEC), với hai Cửa khẩu Quốc tế Lao Bảo, La Lay và cảng biển nước sâu Mỹ Thủy, Quảng Trị sẽ là điểm kết nối quan trọng với Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương.

Trên hành trình vạn dặm của những người tiên phong đi mở cõi về phương Nam, Quảng Trị trước hết là nơi kết nối những người có nghĩa cao, chí lớn vì vận mệnh dân tộc. Đồng thời là nơi kết nối những tấm lòng hiệp nghĩa, nghĩa cử cao đẹp,… đến với những vùng đất còn quá nghèo khó.

Sự kết nối của Quảng Trị vừa do thiên nhiên ban tặng, vừa do lịch sử để lại, vừa là tầm nhìn của những nhà hoạch định, vừa là ý chí, tình cảm của những người con quê hương hoặc từng có thời gian sống, làm việc trên mảnh đất này.

Từng bị hủy diệt đến 200% sau ngày đất nước giải phóng, thiên tai không ngừng đổ xuống nhưng người Quảng Trị luôn lạc quan, vươn lên với khát vọng muốn “giao hòa bốn cõi”, muốn “làm bạn” và “làm ăn”, muốn phát triển thịnh vượng.

Chỉ với kết nối là chưa đủ. Tuy nhiên, kết nối sẽ thúc đẩy hội tụ. Chính sự hội tụ làm nên những giá trị lớn lao trên mảnh đất này.

Quảng Trị ba lần được lịch sử chọn gánh vác sứ mệnh làm trung tâm lãnh đạo cho các xu thế chính trị mới: Đất khởi nghiệp của chúa Nguyễn Hoàng và thủ phủ Đàng Trong suốt 70 năm (1558 - 1626); Tân Sở- kinh đô kháng chiến của vị vua yêu nước Hàm Nghi chống Pháp (năm 1885), mở ra một thời kỳ “dấy nghĩa Cần Vương”; Nơi đặt trụ sở của Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam (năm 1973).

Tuy dải đất hẹp nhưng sự hội tụ về tài nguyên của Quảng Trị lớn. Vùng biển phía đông rộng lớn hội tụ điều kiện để mở rộng phát triển về phía biển:

Có huyện đảo Cồn Cỏ, có ngư trường nhiều tôm cá và kết nối với hệ thống hàng hải quốc tế vô cùng thuận lợi. Phía tây hội tụ đủ những điều kiện để khai thác năng lượng tái tạo, du lịch sinh thái, phát triển giao thương với Lào, Thái Lan, Myanmar,… theo trục EWEC. Phần đồng bằng ở giữa là dải đất liền hội tụ thuận lợi những dự án du lịch sinh thái, nông nghiệp công nghệ cao,…

Là một địa bàn xung yếu, ác liệt, điểm hội tụ sức mạnh chính nghĩa của dân tộc Việt Nam, nên nơi đây hội tụ hết những khốc liệt, đau thương của chiến tranh. Chính hậu quả để lại quá lâu dài, quá đau thương, nên không có nơi nào hội tụ thân phận con người, hội tụ khát vọng hòa bình, khát vọng tự do như nơi đây.

Thời nào cũng có những người con Quảng Trị là nhà khoa học, những nghệ sĩ, trí thức, những danh tăng, danh nho, những nhà chính trị, quân sự tài giỏi ghi tên tuổi vào sử sách như: Bùi Dục Tài - người đỗ đại khoa sớm nhất Đàng Trong, Nguyễn Hữu Thận - nhà toán học, nhà thiên văn học; Tổng Bí thư Lê Duẩn - nhà tư tưởng lớn của dân tộc “ngọn đèn hai trăm nến”; Lê Bá Đảng - danh họa hai thế giới Đông - Tây,…Các tôn giáo lớn đều hội tụ trên đất này. Phật tử khắp nơi đều biết đến Tổ đình Sắc Tứ Tịnh Quang cũng như tín đồ Công giáo thế giới biết về Trung tâm hành hương La Vang,…

Những chính sách/ cơ chế mang tính đặc biệt được hội tụ tại đây. Chính phủ tin tưởng chọn Quảng Trị làm nơi thí điểm mô hình Khu Kinh tế - Thương mại đặc biệt Lao Bảo, mô hình “một cửa, một lần dừng”,…

Sự hội tụ ở Quảng Trị hiện diện trên bình diện rộng từ thiên nhiên đến con người, từ vật chất đến tinh thần,… là những nền tảng quan trọng để phát triển.

Tỉnh đã đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các nhà đầu tư. Lần đầu tiên chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI) của Quảng Trị đạt 44,78 điểm, đứng thứ 6/63 tỉnh, thành, tăng 28 bậc so với năm 2019 và chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) đạt 63,07 điểm, thuộc nhóm khá, tăng tám bậc so với năm trước.

Cách mạng công nghiệp 4.0 tạo ra cơ hội cho những địa phương từng gặp bất lợi về mặt nhỏ bé của lãnh thổ nhưng có thuận lợi về nguồn lao động trẻ, có trình độ cao và khả năng sáng tạo không giới hạn. Khả năng kết nối, hội tụ đã có. Vấn đề còn lại chính là khát vọng và tư duy đột phá để hoạch định tầm nhìn mới cho sự phát triển.

Muốn phát huy tốt nhất lợi thế của mình, Quảng Trị phải chọn một lối đi khác biệt, bao gồm:

* Quy hoạch có tầm nhìn vượt trước

Muốn đưa Quảng Trị phát triển bền vững và hiện đại cần phải có quy hoạch cụ thể, chiến lược đi đôi với tầm nhìn dài hạn và phù hợp với sự phát triển của đất nước trong giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Các khu công nghiệp; cảng và logistics; hệ thống năng lượng và đào tạo nguồn nhân lực,… sẽ được các chuyên gia trong nước và sự vào cuộc của các chuyên gia quốc tế có uy tín như Liên đoàn Sản xuất Singapore (SMF) để hiện thực hóa “Giấc mơ Quảng Trị”.

* Hình thành trung tâm năng lượng mới của khu vực

Đến nay, có 84 dự án điện gió được đề xuất với tổng quy mô công suất khoảng 4.030,85 MW đã đưa tỉnh dẫn đầu về điện gió trong cả nước. Toàn tỉnh hiện có ba nhà máy điện mặt trời ở Gio Hải, huyện Gio Linh tổng công suất 150 MWp và gần 750 hệ thống điện mặt trời mái nhà rải rác trong tỉnh với tổng công suất gần 100 MWp.

Gió Lào, nắng nóng gay gắt khắc nghiệt bao đời, nay đã trở thành nguồn năng lượng tái tạo để Quảng Trị làm giàu bởi chính tư tưởng chủ động “biến khó khăn thành lợi thế khác biệt để đột phá vươn lên”.

Vùng phía Tây Quảng Trị được Tập đoàn Điện lực Việt Nam cũng như các chuyên gia đánh giá là một trong những khu vực có lợi thế để xây dựng các tổ hợp nhà máy điện gió. Trong năm 2021 có khoảng hai tỉ USD được đầu tư cho vùng phía Tây - vùng đất mà xưa kia xem là nơi cực kỳ bất lợi với những hang gió, động gió không ai dám đến.

Chính phủ đã đồng ý để Quảng Trị có một nhà máy điện khí 1.500 MW trong giai đoạn từ nay đến 2025 và sau năm 2025 có thêm 4.500 MW nữa. Ở phía Đông, Khu kinh tế Đông Nam Quảng Trị sẽ hình thành Trung tâm năng lượng về khí gồm các nhà máy tổ hợp. Tính tổng thể, Quảng Trị có khả năng hòa vào lưới điện khoảng 10.000 MW, chiếm 8 - 9% tổng điện năng trên toàn quốc.

Đáng chú ý là sau cuộc gặp gỡ với Tập đoàn năng lượng Eni (Italia) đã thu thập khá nhiều tài liệu về mỏ khí Kèn Bầu. Quảng Trị đã sẵn sàng quy hoạch và chuẩn bị về quỹ đất để tiếp bờ các mỏ khí tự nhiên và từ mỏ khí Báo Vàng 113. Chính phủ đồng ý Công ty Gazprom thăm dò khai thác cũng như dẫn khí với công suất 340 MW.

Người dân Quảng Trị kỳ vọng rất lớn vào sự hình thành và vận hành của Trung tâm năng lượng với khát vọng cháy bỏng!

* Đột phá trong xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông

Lãnh đạo Quảng Trị xác định, xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông sẽ đi trước một bước, là hướng đi quan trọng để kết nối các vùng, miền. Trong kết nối hiện tại còn thiếu kết nối quan trọng bằng đường không.

Việc Chính phủ đồng ý giao UBND tỉnh tổ chức lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đầu tư dự án Cảng hàng không Quảng Trị theo hình thức đối tác công tư PPP có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của tỉnh và khu vực,… Bởi bên cạnh việc vận chuyển hành khách, sân bay này còn có chức năng vận chuyển hàng hóa và đồng thời là nơi cung cấp các dịch vụ hàng không (bến đỗ, sửa chữa...) của các hãng máy bay cũng như vấn đề an ninh - quốc phòng.

Quảng Trị hoàn toàn có thể trở thành trung tâm cung cấp các dịch vụ hàng không, vì về mặt địa lý nằm ngay giao điểm miền Trung của Việt Nam, là điểm quan trọng trên EWEC. Chưa kể, còn có những vùng đất rộng lớn đầy tiềm năng chưa được khai thác để phát triển đô thị sân bay mà không phải địa phương nào cũng có được.

Nhà đầu tư tầm vóc - được xem như những con sếu đầu đàn - đủ năng lực tạo ra xung lực, năng lượng mới đã đến Quảng Trị. Nhiều dự án với tổng mức đầu tư 2.000 tỉ đồng đã bắt đầu giải phóng mặt bằng.

Việc triển khai xây dựng trục đường giao thông kết nối ven biển sẽ mở toang cánh cửa thành phố Đông Hà, kết nối Đông Hà với Cửa Việt và đưa Đông Hà tiến gần về biển để kết nối, khai thác tiềm năng kinh tế biển và hình thành nên trục giao thông kết nối với EWEC.Để thúc đẩy phát triển giao thông đường biển/ cảng biển, lãnh đạo tỉnh đề xuất Bộ Giao thông - Vận tải điều chỉnh quy mô tiếp nhận tàu trọng tải đến 5.000 tấn tại cảng Cửa Việt và quyết tâm hiện thực hóa Cảng nước sâu Mỹ Thủy cho tàu có trọng tải 100.000 tấn có thể ra vào. Đồng thời đẩy mạnh việc xúc tiến, kêu gọi đầu tư Cảng nước sâu Mỹ Thủy.

Dự án đầu tư xây dựng Quốc lộ 15D từ cảng Mỹ Thủy đến Cửa khẩu Quốc tế La Lay dài 92 km được Chính phủ đưa vào quy hoạch và được Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) dự kiến thực hiện trong giai đoạn 2020 - 2025. Việc hình thành tuyến đường này sẽ tạo thêm trục hành lang song song với EWEC cũng như kết nối đường cao tốc Bắc - Nam và hai nhánh Đông - Tây đường Hồ Chí Minh.

Một khi các dự án sớm được triển khai sẽ tạo cho Quảng Trị một hệ thống giao thông đồng bộ gồm đường bộ, đường sắt, đường hàng không và đường biển giúp cho việc kết nối nhanh về biển và đánh thức các tiềm năng to lớn từ biển.

* Đưa các sản phẩm du lịch, nông nghiệp ra thế giới

Quảng Trị có nhiều tour độc đáo và khác biệt như: “Một ngày ăn cơm 3 nước”, “Du lịch hoài niệm về chiến trường xưa và đồng đội”, “Du lịch DMZ”,...

Quảng Trị được thiên nhiên trao tặng những danh lam, thắng cảnh nổi tiếng, cùng 75 km bờ biển với dải cát dài, những bãi tắm sạch, xanh, trong lành thu hút hàng nghìn lượt khách mỗi mùa du lịch hè. Đảo Cồn Cỏ nằm không quá xa với bờ kết nối với Cửa Tùng, Cửa Việt, tạo thành tam giác du lịch hấp dẫn.

Sáng tạo thêm các sản phẩm mang tính đặc trưng riêng có của Quảng Trị, năm 2022, tỉnh dự kiến tổ chức Lễ hội Vì Hòa bình - là một lễ hội mới và độc đáo lần đầu tiên được tổ chức.

Các trung tâm về các loại dược liệu đã được hình thành như: chè vằng, cà gai leo An Xuân hay cao dược liệu an xoa của huyện Cam Lộ đã xuất khẩu trực tiếp qua Mỹ. Cây công nghiệp cũng được chú trọng phát triển. Đến hôm nay tỉnh đã cung cấp cho 2 nhà máy chế biến gỗ khoảng 600.000 m³ cho nguyên liệu, còn xuất khẩu khoảng 1 triệu tấn.

Quảng Trị là một tỉnh đi đầu về quản lý phát triển rừng điện tử và về chứng chỉ FSC quốc tế thì Quảng Trị vẫn nằm tốp đầu.

* Trở thành trung tâm trung chuyển kết nối với Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương

Cửa khẩu Quốc tế Lao Bảo được Chính phủ đưa vào là 1 trong 8 cửa khẩu đặc biệt của Việt Nam. Cửa khẩu này sẽ thực hiện “sứ mệnh” đẩy mạnh kết nối trên EWEC.

Cửa khẩu Quốc tế La Lay không chỉ kết nối với các tỉnh phía Nam Lào mà với việc hình thành cảng biển nước sâu Mỹ Thủy sẽ mở ra một trục kết nối hàng hóa 2 chiều từ Cảng Mỹ Thủy qua thị trường ASEAN và từ thị trường ASEAN ra biển Đông. Đặc biệt là việc hình thành Trung tâm điện khí LNG Hải Lăng, Cảng hàng không Quảng Trị sẽ kéo theo các dự án động lực như xây dựng cảng Mỹ Thủy để nhập khí; hình thành cụm công nghiệp khí để xuất đến thị trường ASEAN qua đường Cửa khẩu Quốc tế La Lay.

…Quy hoạch có tầm nhìn vượt trước, hình thành trung tâm năng lượng mới của khu vực, đột phá trong xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông, đưa các sản phẩm du lịch, nông nghiệp ra thế giới, trở thành trung tâm trung chuyển kết nối với Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương,… chính là việc hiện thực hóa “Giấc mơ Quảng Trị” giai đoạn 2020 - 2025. Chủ động Kết nối - Hội tụ thành công tất yếu sẽ dẫn đến phát triển.

Trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, tổ chức thực hiện phải có khát vọng phát triển, quyết tâm, hành động quyết liệt, năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, có phương pháp phù hợp và hiệu quả.

(Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Trị lần thứ XVII)

Những tiềm năng to lớn không thể khỏa lấp khó khăn hiện hữu của tỉnh Quảng Trị. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Trị lần thứ XVII đã chỉ rõ: “Nội lực là quyết định, ngoại lực là quan trọng”.

Khát vọng phát triển, khát vọng làm giàu phải được chắp cánh từ những cá nhân cụ thể. Ngày nay, với sự phát triển vượt bậc của công nghệ, những tiềm năng, lợi thế được nhìn nhận đầy đủ hơn, khoa học hơn, giúp chúng ta truy cập nguồn tài nguyên vô tận do tạo hóa và tổ tiên ban tặng. Nó là nhân tố để Quảng Trị thoát ra khỏi cái vòng lẩn quẩn của đói nghèo, lạc hậu; nó thúc bách mỗi cán bộ, đảng viên, người dân, doanh nghiệp phải thực sự vận động mạnh mẽ hơn, sẵn sàng vượt qua nhiều gian lao, trở ngại, để gặt hái thành công

Để biến những bất lợi, khó khăn thành tiềm năng, lợi thế của tỉnh nhằm đạt tốc độ tăng trưởng cao hơn theo đúng chủ trương xuyên suốt đã xác định trong nhiệm kỳ 2015 - 2020 và tiếp tục thực hiện trong giai đoạn 2020 - 2025, Quảng Trị cần có những nỗ lực phi thường.

Đó là một hành trình liên tục, luôn phải hướng đến những mục tiêu cao hơn. Đó cũng là sự kế thừa ý nghĩa nhất đối với những thành quả của các nhiệm kỳ trước đã để lại. Đó cũng chính là trách nhiệm của cấp ủy đảng, chính quyền, mặt trận, đoàn thể tỉnh Quảng Trị, những người tiên phong hoàn thiện thể chế, thực hiện sứ mệnh cao cả của Đảng, Nhà nước giao phó, để phục vụ nhân dân ngày càng tốt hơn.

Đường lớn đã mở. “Quê nhà ta” sẽ đổi thay từng ngày chính từ hành động quyết liệt của mỗi người vì giấc mơ Quảng Trị, khát vọng Quảng Trị!