Tôi đã có nhiều buổi chiều men theo tận cùng những con đường dẫn vào thăm thẳm cánh rừng phía Tây- Nam thị xã Đông Hà. Rời khỏi phố xá ồn ả, bỗng thấy rừng Đông Hà dường như trở nên bất tận với miên man màu xanh kéo một vệt từ ven sông Vĩnh Phước lên Khe Lấp, phường Ba, giáp đến miệt Tân Trúc, Thiết Tràng, Nghĩa Hy, Cam Lộ...
Điều thú vị là rừng mở ra như một bước đột khởi ngoạn mục, trên một diện tích lớn đến 2.257,8 ha nhưng vẫn không xa khuất tiếng gà trưa xao xác. Rừng vẫn rất gần, đều đặn sống sum vầy với từng khu phố, từng khu dân cư, từng làng xóm yên hòa. Rừng hiện diện ngay bên khu đô thị mới, bên khu công nghiệp, bên khu hành chính, khu vui chơi, bên những con đường trải bê tông nhựa rộng rãi và êm thuận... Đó là nét đặc trưng của rừng Đông Hà mà ít nơi nào có được.
Trong ký ức của nhiều người dân Đông Hà, ngày đầu quê hương mới giải phóng, đi khắp cả vùng đất này để tìm một đoạn cây tre vừa tầm chẻ nuộc lạt gá buộc thân cây làm nơi ở tạm bợ cũng không thể có. Tất cả đã bị bom đạn san thành bình địa. Vậy nên, một công việc mà chính quyền cách mạng gấp rút triển khai ngay khi mới tiếp quản Đông Hà là phát động cuộc ra quân rầm rộ cùng cả tỉnh Quảng Trị trồng t¸m vạn cây tre vào năm 1973 và đạt chỉ tiêu phấn đấu trồng nửa triệu cây tre vào năm 1974. Những bờ tre thân ái ban đầu đó giờ vẫn an nhiên tỏa bóng rợp xuống từng khu phố cùng với cả một đồi cây cọ dầu bạt ngàn, cứng cỏi đã góp phần làm nên nét duyên khó lẫn của Đông Hà.
Hôm ngồi trò chuyện với anh Trần Đại Đức, Trạm trưởng Trạm kiểm lâm thị xã Đông Hà trong khuôn viên của trạm tọa lạc sát cạnh đường chÝn D, qua cửa sổ, vẫn có thể thấy rất rõ những cánh rừng chạy dài hút tắp chân mây.
Anh Đức cho biết, toàn thị xã hiện thời có 2.257,8 ha rừng và đất quy hoạch cho sản xuất lâm nghiệp, trong đó rừng trồng chiếm đến 1.874 ha, đất quy hoạch cho lâm nghiệp là 346,8 ha, còn lại là rừng tự nhiên. Ngoài chủ rừng lớn như Công ty TNHH mét thành viên Lâm trường Đường 9 có gần chÝn tr¨m ha, các HTX quản lý trên n¨m tr¨m ha, UBND các phường quản lý gần hai tr¨m ha, thì ngay cả hộ gia đình cũng đã góp phần quản lý trên hai tr¨m bèn m¬i mèt ha rừng. Điều đó cho thấy công tác xã hội hóa nghề rừng, huy động mọi nguồn lực tham gia phát triển vốn rừng ở Đông Hà đã thực sư phát huy trong thực tế, được người dân hưởng ứng tích cực.
Anh Đức khẳng định rằng, đến nay không một tấc đất nào trồng được cây lâm nghiệp bị bỏ hoang, hay nói cách khác, diện tích rừng và đất rừng trên địa bàn thị xã Đông Hà cơ bản đã có chủ.
Tôi đã gặp ở giữa những vườn đồi, vườn rừng vùng ven những ông chủ từng có một cuộc sống ổn định ngay tại trung tâm thị xã nhưng đã tự nguyện rời bỏ phố phường lên nơi gian khó để trồng cây lâm nghiệp.
Vùng đồi Đông Hà thực là nơi "đất lành chim đậu", có điều kiện thổ nhưỡng khá thuận lợi để phát triển các loại cây thông nhựa, keo lá tràm, keo tai tượng...Thông thì lấy gỗ, lấy nhựa, các loại khác thì dùng làm nguyên liệu trong công nghệ chế biến ván dăm, mấy năm nay "đầu ra" cơ bản ổn định và giá cả chấp nhận được.
Tuy nhiên, do phần lớn diện tích là đất phù sa cổ, đất sét pha đá ong mềm bị phong hóa, lại ở vào nơi có điều kiện thiên nhiên khắc nghiệt vào loại nhất, nhì miền Trung, quanh năm, mùa nắng thì hạn hán đến khô kiệt nguồn nước, mùa mưa thì dai dẳng thối đất, thối cây, lại rét đậm, rét hại, sương muối triền miên có lúc kéo từ mùa đông năm trước sang cả mùa xuân năm sau, nên trồng được một cây rừng sống và phát triển xanh tốt trên nền đất này thực không dễ dầu gì.
Nhiều chủ rừng tâm sự rằng, chỉ những ai có nghị lực và ý chí, chấp nhận khó khăn, gian khổ mới có thể chú tâm phát triển diện tích cây lâm nghiệp hiệu quả ở vùng ven Đông Hà. Trong năm 2008 vừa qua, nguồn lợi từ rừng đã đem lại cho các chủ rừng ở Đông Hà mức thu nhập xấp xỉ hai phÈy ba tỷ đồng.
Ngoài vốn đầu tư thì quá trình chăm sóc, bảo vệ rừng ở Đông Hà đặt ra với áp lực luôn nặng nề hơn những nơi khác.
Ông Lê Văn Quý , Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh cho biết, mặc dù có điều kiện thuận lợi hơn nhiều so với các địa bàn lâm nghiệp trong tỉnh, nhưng bao giờ cũng vậy, bước vào mùa khô là anh em làm công tác phòng cháy chữa cháy rừng ở Đông Hà thường mất ăn mất ngủ, tập trung phương tiện và nhân lực căng ra hai m¬i bèn trên 24 giờ trong ngày để sẵn sàng ứng cứu rừng khi có sự cố xảy ra.
Nguy cơ tiềm ẩn gây cháy rừng ở Đông Hà thì rất nhiều, có thể là sự bất cẩn khi dùng lửa của những người vào rừng, có thể là từ sét khi giông tố, cũng có thể do bom đạn còn sót lại, đặc biệt là đạn phốt pho nổ gây cháy. Tuy nhiên, nguy cơ gây cháy rừng cao nhất vẫn là xuất phát từ ý thức của người dân trong họat động tâm linh.
Một điều dễ nhận thấy là khu nghĩa địa hoặc mồ mã phân tán của nhân dân thường được quy tập chen vào giữa những cánh rừng. Việc đốt vàng mã trong dịp cúng bái, tết nhất trên các khu mộ lại là nguồn lửa chính gây hiểm họa cháy rừng. Thêm vào đó, rác đô thị cũng được tập kết tại địa bàn. Nếu đốt cháy, tiêu hủy rác mà không quản lý tốt thì nguy cơ bén lửa vào rừng là rất cao.
Nhiệm vụ phòng cháy chữa cháy rừng thì địa bàn nào cũng phải coi trọng như nhau, nhưng nếu xảy ra cháy rừng nơi thâm sơn cùng cốc, gây thiệt hại vài ba héc ta vì địa bàn quá xa xôi, lực lượng ứng cứu phản ứng không kịp thời thì cũng có thể thông cảm được. Với rừng Đông Hà thì không thể để xảy ra một sơ suất nhỏ gây thiệt hại đến diện tích. Chỉ cần sém lửa vào rừng thôi mà không kịp ứng cứu hoặc ứng cứu không hiệu quả thì sẽ để lại dư luận không tốt vì rừng nằm ngay bên cạnh trung tâm tỉnh lỵ.
Theo anh Trần Đại Đức, Trạm trưởng Trạm kiểm lâm Đông Hà, để chủ động trong công tác phòng cháy chữa cháy rừng, bèn Ban chỉ huy PCCCR ở bèn phường (Đông Lương, Đông Thanh, phường 3 và phường 4) đã được củng cố theo hướng gọn nhẹ, cơ động, hiệu quả, thu hút n¨m m¬i chÝn thành viên tham gia. N¨m đội xung kích với s¸u m¬i người và hai tổ quần chúng bảo vệ rừng PCCCR với hai m¬i l¨m người luôn sẵn sàng nhận nhiệm vụ khi có yêu cầu.
Đặc biệt, sự hỗ trợ nhanh nhạy, chuyên nghiệp và hiệu quả từ lực lượng Cảnh sát PCCC Công an tỉnh Quảng Trị cũng là điều kiện thuận lợi để đảm bảo sự ứng cứu kịp thời khi có cháy rừng xảy ra.
Trong năm 2008 trên địa bàn xảy ra n¨m vụ cháy. Các vụ cháy đã được phát hiện kịp thời, lực lượng chữa cháy được huy động nhanh, tác nghiệp hiệu quả nên chỉ hai vụ cháy có gây thiệt hại nhưng diện tích không đáng kể. Chỉ tính riêng một vụ cháy rừng của HTX Đông Thanh trên diện tích 2,2 ha vào năm 2008, lực lượng chức năng đã huy động được hơn ba tr¨m mêi người cùng b¶y lượt xe chuyên dùng chữa cháy nên đã hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại xảy ra.
Đi giữa những đường phố Đông Hà hôm nay, dù đã chớm hè, nắng đã không còn xát xuống như dội lửa, ngọn gió cũng không còn hầm hập, nóng nảy như cách nay mười lăm năm về trước. Những hàng cây đô thị tiếp tiếp những con đường, nối một màu xanh nhân văn tươi mát vào tận những cánh rừng vùng ven. Bất chợt, tôi nhớ đến câu thơ của André Thuriet:
Hồn Tổ quốc ngự giữa rừng sâu thẳm
Rừng điêu tàn là Tổ quốc suy vong...
Trong quá trình tái thiết lại thị xã, màu xanh của những khu rừng vùng ven đã đem lại sức sống tươi mới cho Đông Hà. Trong tương lai gần, thị xã đang tươi tắn chuẩn bị hành trang để trở thành thành phố trẻ. Sức trẻ của thành phố sẽ vươn theo kích thước vạm vỡ của những khu đô thị mới, những con đường mới và cả những cánh rừng đến mùa xuân lại tràn trề lộc míi.
®.t
