Còn nhớ hơn 12 năm trước khi chúng tôi được kết nạp Đảng, sau phần nghi thức quy định, chi bộ đề nghị người được kết nạp vào Đảng hãy đọc bài thơ Kết nạp Đảng trên quê mẹ của nhà thơ Chế Lan Viên. Trong chương trình ngữ văn, chúng tôi từng đọc qua hoặc nghe nhắc đến bài thơ nhưng đó hẳn nhiên là lần “đọc thơ đáng nhớ” với tất cả sự xúc động, rung cảm về mẹ, về đất nước hòa quyện trong niềm hân hoan, hạnh phúc khi được đứng vào hàng ngũ Đảng. Người có đề nghị đưa “tiết mục đọc thơ” vào Lễ kết nạp Đảng là sếp của tôi - vốn là một người yêu văn chương, lớn lên trong vòng tay nuôi dưỡng đầy yêu thương của các chế, các má trong chiến khu vì cha hi sinh, mẹ tham gia cách mạng và chính ông cũng được chứng kiến khoảnh khắc xúc động của Lễ kết nạp Đảng ở rừng đước, rừng tràm nên bài thơ của Chế Lan Viên đã để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng ông.
Tổ quốc thiêng liêng - Ảnh: Nông Văn Dân
Cũng chính từ buổi lễ hết sức đáng nhớ đó mà bài thơ với tiếng quê hương ấm lành Quảng Trị đã gieo vào lòng chúng tôi tình cảm ấm áp ban đầu về quê hương của Chế Lan Viên. Sự nghiệp văn chương của Chế Lan Viên có sự thấm đẫm, chuyển hóa và bắt nguồn từ quê hương Quảng Trị. Miền quê ấy hiện diện bằng tên đất tên người, có khi lặn sâu vào hình tượng người mẹ khổ nghèo trong các bài văn, bài thơ của Chế Lan Viên. Những rặng tre gầy guộc những vườn sắn lao xao, lưng mẹ còng theo năm tháng… trở thành những hình ảnh khó quên. Tất nhiên bài thơ Kết nạp Đảng trên quê mẹ được nhà thơ Chế Lan Viên sáng tác vào năm 1949 trong bối cảnh cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của đất nước ta còn vô cùng gian khổ, ác liệt, hy sinh. Cái khổ, cái nghèo đeo bám cả dân tộc nhưng cả về sau này, trong kí ức của người Quảng Trị cũng như của Chế Lan Viên, gió Lào đồng nghĩa với cái đói, cái nghèo, gian truân, vất vả Ôi gió Lào ơi! Ngươi đừng thổi nữa / Những ruộng đói mùa, những đồng đói cỏ / Những đồi sim không đủ quả nuôi người; Những đồi tranh ăn độc gió Lào (Kết nạp Đảng trên quê mẹ).
Vùng quê nghèo khổ, lam lũ, gió Lào và cát trắng với hình ảnh người phụ nữ tảo tần khuya sớm với “đá sỏi, cây cằn” không chỉ luôn luôn in đậm trong tâm trí nhà thơ mà còn trở thành hình ảnh Quảng Trị khi cả nước nghĩ về mảnh đất này. Thế nên, thay đổi hình ảnh cũ bằng việc tạo dựng hình ảnh mới đầy năng động, sáng tạo và đi lên của Quảng Trị là một việc làm quan trọng. Sau Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Trị lần thứ 16, nhiệm kỳ 2015 - 2020, lãnh đạo tỉnh nhận định, địa phương đang phát triển trong điều kiện nội lực yếu, cần phải có những bước đi hợp lý để tạo nên một tổng lực phát triển bền vững; trước hết là kêu gọi các nhà đầu tư tiềm năng, chiến lược vào lĩnh vực phát triển năng lượng tái tạo. Bất lợi truyền thống phải được thay đổi thành lợi thế bằng những tư duy thời đại.
Ngọn gió Lào ám ảnh nghèo khó, cái nắng nóng gay gắt nay trở thành ngọn gió có năng lượng tái tạo, đem lại lợi thế mới cho Quảng Trị. Quảng Trị với đặc điểm tự nhiên và điều kiện khí hậu có tiềm năng lớn về phát triển các dự án năng lượng, bao gồm: Thủy điện, điện khí, điện gió và điện mặt trời. Những năm gần đây, để khai thác tiềm năng, lợi thế phát triển năng lượng trên địa bàn, tỉnh Quảng Trị đã tập trung cho công tác quy hoạch, kêu gọi đầu tư các dự án năng lượng, nhất là các dự án năng lượng tái tạo, góp phần phát triển kinh tế xã hội của tỉnh nhà, cũng như phát triển điện lực quốc gia. Theo Dự thảo Báo cáo chính trị trong nhiệm kỳ 2020 - 2025, tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân hàng năm Quảng Trị đạt 7,5 - 8%, giá trị tăng thêm khu vực Công nghiệp - Xây dựng bình quân hàng năm tăng 11 - 11,5%, định hướng đến năm 2030 Quảng Trị trở thành Trung tâm năng lượng của miền Trung.
Chiều trên quê hương Cam Lộ - Ảnh: Nông Văn Dân
Giám đốc Sở Công Thương Lê Quang Vĩnh cho biết, với sự chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo tỉnh, sự vào cuộc của các ngành, địa phương, đến nay tỉnh Quảng Trị có 53 dự án được quy hoạch với tổng công suất 3.236MW (13 dự án với tổng công suất 277MW đã đưa vào vận hành, 40 dự án với tổng công suất 2.959MW đang triển khai đầu tư) và 72 dự án với tổng công suất 11.210MW được UBND tỉnh trình Bộ Công Thương xem xét bổ sung vào quy hoạch. Qua đó thu hút được nhiều nhà đầu tư chiến lược trong phát triển năng lượng như: Tập đoàn T&T, Gazprom, Egati, Tân Hoàn Cầu, Gilec,...
Theo khảo sát, hơn 100 nước trên thế giới đã chọn sử dụng năng lượng hiệu quả là biện pháp có tác động lớn nhất đến việc sử dụng năng lượng vào năm 2040. Tại thời điểm này, việc tìm kiếm các giải pháp để phát triển năng lượng tái tạo, năng lượng xanh đang trở nên vô cùng quan trọng. Điện mặt trời, điện gió đã trở thành giải pháp hiệu quả không chỉ trước mắt mà còn về lâu dài, góp phần tích cực bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia. Phát triển năng lượng tái tạo, điện gió, điện mặt trời, sinh khối tại Việt Nam đang được sự quan tâm của nhiều doanh nghiệp. Chương trình của Tỉnh ủy về thực hiện Nghị quyết 55-NQ/TW của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045, trong đó chú trọng khuyến khích, thu hút kinh tế tư nhân đầu tư phát triển năng lượng tái tạo, đặc biệt là đầu tư hạ tầng đấu nối các dự án năng lượng để giải tỏa hết công suất các dự án đang triển khai đầu tư, nghiên cứu đầu tư trên địa bàn. Hình thành và phát triển một số Trung tâm năng lượng tái tạo tại các vùng, địa phương có lợi thế, như điện gió, thủy điện phía Tây, điện khí, than tại Khu Kinh tế Đông Nam, điện mặt trời ven biển phía Đông tỉnh,...
Câu chuyện của Quảng Trị còn là sự tiếp tục sự sáng tạo, đổi mới phù hợp với thực tiễn đất nước. Trong chuyến làm việc gần đây với tỉnh, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cho biết, Quảng Trị đang có những điều kiện rất tốt để phát huy trở thành trung tâm năng lượng sạch và tái tạo tại khu vực với những nguồn năng lượng như điện gió, điện mặt trời, năng lượng khí, nhiệt điện khí… Bộ trưởng khẳng định, việc phát triển công nghiệp năng lượng là một trụ cột quan trọng để Quảng Trị có điều kiện để phát huy được ảnh hưởng, vai trò của mình trong liên kết vùng, đặc biệt, với việc thông qua hệ thống truyền tải năng lượng quốc gia, Quảng Trị sẽ có điều kiện tiếp tục phát triển các vùng phụ tải của mình để hình thành trung tâm công nghiệp chế biến, gắn trên nền tảng nền nông nghiệp hữu cơ và nông nghiệp sạch.
Các chuyên gia về năng lượng nhận định, trong khi các nguồn năng lượng sơ cấp truyền thống trong nước ngày càng cạn kiệt thì việc tăng cường phát triển các nguồn năng lượng tái tạo lại càng có ý nghĩa hết sức to lớn. Theo ông Trần Anh Tuấn, Thư ký Hiệp hội Năng lượng thế giới (World Energy Council), phát triển các dạng năng lượng tái tạo (gió, mặt trời, hydrogen…) sẽ là xu thế tất yếu của thời đại nhằm tạo ra các nguồn năng lượng sạch, giá rẻ, ổn định và bảo vệ môi trường. Trong tương lai Quảng Trị sẽ là “thủ phủ” năng lượng sạch của miền Trung nếu có bước đi phù hợp.
Do đó, phương hướng và mục tiêu phát triển của Quảng Trị trong 5 năm tới được đề ra trong Dự thảo báo cáo chính trị trình Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII đó là: “Biến những bất lợi, khó khăn thành tiềm năng, lợi thế của tỉnh nhằm đạt tốc độ tăng trưởng cao hơn; đẩy mạnh tái cơ cấu kinh tế gắn với chuyển đổi mô hình tăng trưởng, nâng cao chất lượng và sức cạnh tranh của nền kinh tế”. Rõ ràng “Đi sau mà muốn đuổi kịp họ thì chỉ có cách chúng ta phải chạy nhanh, chạy bền, chạy liên tục mà thôi” - Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng.
Hiện thực ngày nay gần như được “thay da đổi thịt” với màu áo mới rạng rỡ so với hình ảnh buồn bã, khổ nghèo trong thơ Chế Lan Viên trước đây. Cam Lộ - nơi chôn nhau cắt rốn của Chế Lan Viên - vốn là vùng đồng bằng nhỏ hẹp, thường xuyên bị hạn hán, lũ lụt đe dọa. Vùng trung du đất đai cằn cỗi, manh mún, địa bàn bị chia cắt nhiều bởi sông, suối; dân cư phân tán. Trong một thời kì dài, nghĩ đến Cam Lộ, nhiều người hình dung đây là vùng đất của những ruộng đói mùa, những đồng đói cỏ thì nay đã toát lên sự tươi mới, năng động, căng tràn sức sống của huyện đầu tiên trong khu vực về đích huyện nông thôn mới. Sau hơn 9 năm xây dựng nông thôn mới, tháng 7/2020, Cam Lộ được công nhận là huyện đầu tiên đạt chuẩn nông thôn mới đầu tiên của khu vực. Sau 9 năm với nhiều nỗ lực, phấn đấu, diện mạo nông thôn huyện Cam Lộ đã có sự đổi thay vượt bậc, kinh tế tăng trưởng khá, cơ cấu kinh tế có sự chuyển dịch đúng hướng; sản xuất phát triển, thu nhập của người dân được nâng cao. Chương trình xây dựng nông thôn mới bao gồm tổng thể các hoạt động nhằm cải biến sâu sắc nông thôn, nông nghiệp theo hướng bền vững, hiệu quả và cải thiện đời sống nông dân. Những kì vọng tốt đẹp đó đã bắt đầu hiện hữu ở địa phương đi đầu xây dựng huyện nông thôn mới ở tỉnh Quảng Trị. Nếu hiện diện trên quê hương trong ngày hôm nay, ắt hẳn Chế Lan Viên sẽ có thêm những rung cảm mới và thi đàn sẽ có thêm những bài thơ ngợi ca sức sống mới trên quê hương với những đổi thay diệu kỳ!
…Sau hơn 70 năm để đọc lại bài thơ “Kết nạp Đảng trên quê mẹ”, 100 năm để tưởng nhớ lại những đóng góp của nhà thơ Chế Lan Viên đối với nền văn học nước nhà, thiết nghĩ, sau mỗi lễ kết nạp Đảng có thêm “tiết mục đọc thơ” để nhắc nhớ giây phút xúc động và thiêng liêng ấy; cũng như là sự nhắc nhớ về sự tiếp nối được trao truyền từ thế hệ cha anh đi trước. Nhìn lại chặng đường đã qua để thấy rằng đến lúc cần thay đổi góc nhìn về Quảng Trị qua việc xây dựng “thương hiệu Quảng Trị” mới đầy sức sống, vươn lên đầy thịnh vượng như niềm dự cảm trong thơ Chế Lan Viên: Tôi nhìn ra thấy máu thịt quê hương / Như đang dâng thành núi lại thành cồn…
M.T
_______________________
* Thơ Chế Lan Viên
