Tại Quảng Trị, từ năm 2019 cuộc thi Thế hệ sáng tạo (Innovative Generation) đã góp phần khơi dậy nhiều ý tưởng công nghệ trong giới trẻ, một số ý tưởng tham dự cuộc thi được Ban tổ chức đánh giá có tính ứng dụng cao trong thực tiễn. Cuộc thi Thế hệ sáng tạo (IG) do Phân hiệu Đại học Huế tại Quảng Trị phối hợp cùng Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Khoa học và Công nghệ, Tỉnh Đoàn, Quỹ phát triển cộng đồng, Tổ chức Plan Quảng Trị, Hội Doanh nghiệp, Hội truyền thông số Việt Nam tổ chức.

Tại cuộc thi IG năm 2021, đề tài “Công nghệ GIS cho giáo dục di sản” của cô giáo Phan Thị Hoa Lợi (giáo viên trường THPT Cam Lộ) đạt giải ý tưởng giáo dục 4.0; đạt giải Ba cuộc thi Innovative Generation 2021. Đây là đề tài được Ban tổ chức đánh giá cao về tính ứng dụng thực tế trong giáo dục tại Quảng Trị, có quy mô và sáng tạo cao, được đầu tư kỹ lưỡng, có tính khả thi và khả năng ứng dụng rộng rãi.

Cô giáo Phan Thị Hoa Lợi cho biết, hệ thống thông tin địa lý GIS (viết tắt của cụm từ tiếng Anh Geographic Information Systems) là một công cụ tập hợp những quy trình dựa trên máy tính để lập bản đồ, lưu trữ và thao tác dữ liệu địa lý. Là giáo viên bộ môn tin học, tìm hiểu GIS từ năm 2008, tuy nhiên đến năm 2015 cô Hoa Lợi cùng với nhóm nghiên cứu (GISGROUP) mới bắt đầu thực hiện số hoá, cập nhật dữ liệu Di sản văn hóa làm cơ sở cho các ứng dụng và đã đạt giải tại cuộc thi IG 2021. Đề tài có tính ứng dụng cao về giáo dục bộ môn lịch sử và góp phần hỗ trợ cho bộ môn địa phương (đã và đang sử dụng tại cấp Tiểu học và Trung học cơ sở) đồng thời quảng bá du lịch tỉnh nhà. Đây là một quá trình thực hiện rất nhiều tâm huyết để số hoá, biên tập và xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu cũng như thiết kế các ứng dụng.

Thông qua công nghệ GIS, cô Hoa Lợi và nhóm GISGROUP đã tạo và cập nhật hệ thống dữ liệu với các video clip, hình ảnh, nội dung thuyết minh phong phú về các địa danh, di tích lịch sử, văn hoá… của tỉnh Quảng Trị. Khi đề tài được giải năm 2021, cô đã mạnh dạn giới thiệu đến hội đồng bộ môn lịch sử của nhà trường, và đã được ứng dụng triển khai sau đó. Được biết ngoài các giảng viên bộ môn lịch sử trong nhà trường, còn có rất nhiều giáo viên trong tỉnh đã quan tâm và liên hệ xin khai thác sử dụng nguồn cơ sở dữ liệu này. Mỗi giáo viên sẽ có cách ứng dụng nguồn cơ sở dữ liệu này vào quá trình giảng dạy phù hợp với phong cách và nội dung của tiết học.

Cô giáo Phan Thị Hoa Lợi chia sẻ, được dự giờ tại các buổi thao giảng bộ môn lịch sử tại trường, tiết học hôm ấy rất sôi nổi, học sinh thích thú và hứng khởi khi được tương tác nội dung bài học qua bảng thông minh. Tại tiết học, cô giáo bộ môn linh động cho phép học sinh sử dụng điện thoại để truy cập liên kết cơ sở dữ liệu qua mã QR Code. Khi thực hiện các dự án với nội dung, cơ sở dữ liệu chuyên sâu thì ứng dụng GIS sẽ thuận lợi hơn, thông tin cập nhật trên GIS sẽ được tuỳ biến cá nhân và ổn định hơn so với các hệ thống khác. Google map và Google Earth phát triển theo “chiều rộng”, thông tin được nhiều người cập nhật (nhiều nguồn) nên thông tin có thể “bị nhiễu”, và một số địa điểm di tích địa phương (tại Quảng Trị nói riêng và cả nước nói chung) không được cập nhật nên ít dữ liệu hiển thị khi tìm kiếm.

Quá trình thực hiện đề tài “Công nghệ GIS cho giáo dục di sản” phải cập nhật thông tin bản đồ theo nhiều “trường thuộc tính” như dữ liệu không gian và thuộc tính văn bản, hình ảnh, video… Khó khăn và hạn chế đối với cô giáo Hoa Lợi đó là đính thuộc tính không gian vào các thuộc tính khác. Việc lấy tọa độ không gian phải sử dụng máy định vị GPS chuyên dụng để cập nhập dữ liệu. “Thực hiện đề tài là một quá trình dài và gặp rất nhiều trắc trở, nên khi nghĩ lại, không thể tin được khối lượng công việc mà mình đã thực hiện được. Nhờ sự giúp đỡ và động viên của người thân, đồng nghiệp và học sinh đã giúp tôi hoàn thành công trình dự thi. Tôi rất trân quý và cảm ơn sự giúp đỡ, hỗ trợ đó” - Cô giáo Hoa Lợi trải lòng.

Có thể thấy cuộc thi IG tại Quảng Trị đã góp phần truyền cảm hứng, thúc đẩy và tạo ra một thế hệ trẻ năng động, sáng tạo. Để các đề tài được đánh giá cao tại những cuộc thi như thế này ứng dụng trong đời sống, rất cần sự quan tâm và hỗ trợ tích cực của các cơ quan ban, ngành nhằm giúp hoàn thiện và đưa đề tài ứng dụng rộng trong thực tiễn. Chia sẻ về vấn đề này, ông Phan Tuấn Anh - Phó trưởng phòng Quản lý công nghệ và Sở hữu trí tuệ, Sở Khoa học và Công nghệ (thành viên Ban tổ chức cuộc thi IG năm 2021) cho biết: Trong cuộc thi Ban tổ chức đã tạo điều kiện hết sức để hoàn thiện các đề tài được đánh giá cao, và sau cuộc thi sẽ tiếp tục tìm các nguồn hỗ trợ cũng như tư vấn chuyên môn để có có thể tiếp tục phát triển và nhân rộng các ý tưởng/đề tài đạt giải nhằm hiện thực hóa ý tưởng và đưa vào ứng dụng trong thực tiễn. Đồng thời hỗ trợ tích cực về hoạt động bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ của các đề tài tham dự cuộc thi. Với những đề tài ứng dụng công nghệ trong giáo dục, cần phải hướng đến việc phát triển ở hình thức “Mobile apps” (ứng dụng trên thiết bị di động), vì đây là một trong những xu hướng tương lai của giáo dục. Ứng dụng trên thiết bị di động được thiết kế tốt, sẽ học hỏi và tự hoàn thiện từ chính người dùng, vì vậy có thể điều chỉnh nội dung bài học phù hợp với cách học và trình độ của mỗi người.