|
T |
rong tiến trình xây dựng và phát triển, Cửa Việt có 2 sự kiện đáng ghi nhớ: Tháng 1/2003 Tạp chí tổ chức ra số báo kỷ niệm tròn 100 số; nay số 200 đồng nghĩa với Tạp chí tròn 20 tuổi - cái tuổi không những “bẻ gãy sừng trâu” nữa mà đã trưởng thành và tráng kiện.
Nhân dịp này, thay mặt cơ quan chủ quản Tạp chí tôi xin có đôi lời:
1- Trước hết, như mọi sinh nhật khác xin được chúc mừng và khẳng định lại những việc Cửa Việt đã làm được trong 200 số báo. Có rất nhiều việc để mừng, đúc kết, khẳng định. 20 năm chưa phải là chặng đường dài nhưng nó cũng không gần gũi nữa. Chưa dài, chưa xa là vì mỗi lần cầm tờ Tạp chí mới trên tay, cho dẫu là số 100 hay 200 đi nữa thì cảm xúc vẫn cứ tươi nguyên dâng trào như hồi mới ra số đầu tiên, số 1. Rất khó để giải thích cái quy luật tình cảm này. Có phải vì chúng ta từng trải qua cái thời đạn bom ly tán trong hai cuộc chiến tranh vệ quốc; từng gánh chịu nỗi đau chia cắt xót xa nhất của Tổ quốc Việt Nam trên con sông Hiền Lương- vĩ tuyến 17... nay được sống, chiến đấu, lao động và sáng tạo trên mảnh đất chôn rau cắt rốn của mình; được nhìn thấy những đổi thay to lớn của quê hương để thêm tự hào và xúc động về một Quảng Trị đang đổi thịt thay da, chiến thắng đói nghèo lạc hậu; hoà nhập mà không hoà tan vì nhân dân ta kiên định con đường của Đảng và Bác Hồ đã lựa chọn; giữ vững an ninh chính trị, ổn định xã hội, xứng đáng với mảnh đất địa linh nhân kiệt và anh hùng, trong khi các nước trong khu vực và thế giới đầy biến động từ thiên tai, khủng bố đến khủng hoảng. Trên chặng đường dài 20 năm đầy biến động và sóng gió ấy, chúng ta có quyền tự hào vì Đảng ta đã vững vàng chèo lái con thuyền cách mạng Việt Nam; tờ Tạp chí cũng đã bám sát tôn chỉ mục đích, đi đúng định hướng, đúng tinh thần Nghị quyết Trung ương 5 và Nghị quyết 23 của Bộ Chính trị về việc tiếp tục xây dựng và phát triển văn học nghệ thuật trong thời kỳ mới. Lại nói không gần gũi nữa là vì chí ít Tạp chí cũng đã trải dài qua 2-3 thế hệ phóng viên, Biên tập viên và 4 đời Tổng Biên tập. Tuy với một đội ngũ khiêm nhường nhưng thời nào tập thể Ban Biên tập cũng đều kiên định, tâm huyết, miệt mài, cầu thị; biết bám sát phương châm phát huy nội lực của Đảng ta để lao động sáng tạo và thu được nhiều thành tựu đáng kể. Có thể dẫn ra một chuỗi con số để làm kỷ yếu 200 số Cửa Việt, tạm chia ra 4 chuyên mục: Văn xuôi, Thơ, Văn hoá thời đại, Người và đất quê hương.
Văn xuôi bao gồm ký và truyện ngắn, dung lượng chiếm 2/5 tờ Tạp chí. Nếu mỗi số Tạp chí đăng tải từ 3-4 cái ký thì cô-léc-xông 200 số Cửa Việt đã đăng tải hơn tám trăm cái ký chọn lọc, đắc địa. Tương tự có gần tám trăm truyện ngắn, bốn ngàn bài thơ, tám trăm bài phê bình và tám trăm bài khảo cứu chuyên biệt về mảnh đất và con người Quảng Trị. Những con số vừa nêu chỉ là số lượng bài vở cụ thể. Đằng sau nó lại là con số của những gương mặt, dáng vóc. Cửa Việt từng có một đội ngũ lên tới con số sáu trăm cộng tác viên trong và ngoài tỉnh; 20 năm qua đội ngũ này có công lao to lớn là tự nguyện, chung lưng đấu cật cùng Ban biên tập để tạo ra thương hiệu tờ Tạp chí Cửa Việt. Để kỷ niệm 200 số Tạp chí, tôi cho rằng Ban biên tập tối thiểu phải ra một tập kỷ yếu, trong đó thống kê toàn bộ tên tác giả/tác phẩm/thể loại... trên từng số báo; bấy giờ chúng ta sẽ có danh sách mấy trăm vị cộng tác viên cụ thể, chính xác. Tuy chưa làm được nhưng để tri ân, chúng tôi không thể không lướt qua một số gương mặt văn nghệ sỹ là cộng tác viên tiêu biểu của CV. Ngoại tỉnh và trung ương như: Tố Hữu, Trần Độ, Văn Cao, Nguyễn Khoa Điềm, Hoàng Ngọc Hiến, Ma văn Kháng, Trần Đăng Khoa, Cao Tiến Lê, Ngọc Giao, Trần Quốc Vượng, Vương Hồng Sển, Nguyễn Đăng Mạnh, Vương Trí Nhàn, Lại Nguyên Ân, Nguyễn Kiên, Thu Bồn, Đỗ Chu, Vũ Thị Thường, Ngô Văn Phúc, Phạm ngọc Cảnh, Cao Khắc Thuỳ, Huy Thục, Nguyễn Trọng Tạo, Đức Ban, Thuỳ Mai, Quý Thể, Phan Cao Toại, Từ Nguyên Tĩnh, Bảo Ninh, Hoà Vang, Nguyễn Quang Lập, Phạm Thị Hoài, Lâm Thị Mỹ Dạ, Trần Thị Trường, Quang Hà, Phạm Xuân Nguyên, Hồ Thế Hà, Nguyễn Khắc Thạch, Nguyễn Hữu Quý, Thạch Quỳ... Và đây là đội ngũ văn nghệ sỹ quê nhà, cái gọi là “nội lực” của Cửa Việt: Trần Hoàn, Lê Bá Đảng, Xuân Đàm, Hoàng Phủ Ngọc Tường, Xuân Đức, Lê Thị Mây, Ngô Thảo, Nguyễn Thị Hoàng, Hồ Sĩ Vịnh, Hoàng Phủ Ngọc Phan, Tạ Nghi Lễ, Cung Tích Biền, Lê Anh, Cao Hạnh, Thái Đào, Trần Thanh Hà, Trần Tích, Võ Văn Luyến, Phan Văn Quang, Nhất Lâm, Y Thi, Triệu Phong, Nguyễn Văn Dùng, Hoài Quang Phương, Lê Đức Dục, Trần Thu Hoà, Minh Tứ, Nguyễn Hoàn, Trần Hoài, Lâm Chí Công, Võ Văn Hoa, Nguyễn Hữu Thắng, Đức Tiên, Phạm Minh Quốc, Thuỳ Liên, Thuý Sâm...không kể xiết. Và cuối cùng, điều đáng nói hơn cả vẫn là chất lượng đằng sau các dãy số ấy.
Cửa Việt là một diễn đàn rộng lớn, đa chiều mà ở đó tất cả các loại hình/ thể loại đều sáng tạo trên nền cảm hứng hiện thực 3 chiều - quá khứ, hiện tại và tương lai của quê hương, đất nước; chuyển tải sinh động những tư tưởng lớn của Đảng cũng như ý chí, nguyện vọng của nhân dân. Ở đó chứa đựng hàng nghìn nhân vật, từ chính khách đến các anh chị công nhân, nông dân, binh lính, thợ thuyền, thợ thủ công, quan toà, công an, cảnh sát, tu sĩ, người quét rác, gác cổng, gái giang hồ...Ở đó chứa đựng hàng nghìn hiện tượng và giá trị văn hoá từ phong tục tập quán, tâm hồn, lối sống, tâm lý, thị hiếu, tri thức bản địa và dân tộc. Ở đó là kho tàng văn hoá nhân loại trong những năm đất nước đổi mới, giao lưu, hội nhập. 20 năm qua, diễn đàn Cửa Việt đã tạo dựng nên một địa chỉ văn hóa đáng tin cậy phục vụ rộng rãi bạn đọc và bạn viết trong ngoài tỉnh. Nếu nói giao lưu văn hoá là có nhận và cho thì Cửa Việt đã đáp ứng đầy đủ cả hai mệnh đề vừa nêu, trong đó cái sự cho như là mạch nước ngầm tuy khó nhận biết nhưng nó thiết thân chẳng khác gì không khí, nước uống, cơm ăn, áo mặc. Vì vậy nhân kỷ niệm 200 số báo tôi muốn bàn, gợi ý thêm với Ban biên tập CV. là nên chọn những “hạt gạo trên sàng”, chọn lọc những tác phẩm tinh tuý để xuất bản thành những đầu sách. Nếu thực hiện được kế hoạch này thì Cửa Việt sẽ có một hợp tuyển chí ít là 4 tập: Văn xuôi, Thơ, Văn hoá thời đại, Người và đất quê hương của 20 năm đầy đặn, hấp dẫn, độ dày khiêm tốn cũng không dưới bốn nghìn trang sách. Đương nhiên là Ban biên tập phải năng động, tìm nguồn kinh phí từ hỗ trợ của Ngân sách địa phương, tài trợ của Nhà xuất bản, của các doanh nghiệp để thực hiện thiên chức “nhận” và “cho” như đã bàn (nếu chưa làm kịp trong dịp 20 năm thì ngay bây giờ BBT cần chuẩn bị để kịp trình làng dịp 25 năm). Trong dòng chảy văn hoá đồ sộ nói trên chúng ta cũng cần ghi nhận thêm sự đóng góp của nhiều bộ môn nghệ thuật như âm nhạc, hội hoạ, nhiếp ảnh...Tôi rất hoan nghênh BBT Cửa Việt đã rất chú trọng đến việc cải tiến hình thức tờ báo mà lần cải tiến gần đây nhất vào tháng 5/2010 là rất hoàn hảo.
2- Trước sự cạnh tranh vô cùng phức tạp hiện nay, chúng ta phải làm gì so với yêu cầu của cuộc sống, của bạn đọc trong tỉnh cũng như cả nước? Họ đòi hỏi ở chúng ta nhiều tác phẩm xứng đáng hơn, điển hình hơn; Tạp chí phải phản ánh cho được thực tiễn, cuộc vật lộn gian khổ của mảnh đất Quảng Trị. Xưa là chiến tranh bom đạn, ly tán, chia cắt và lao tù nay là sự nghiệp CNH- HĐH đất nước và bảo vệ Tổ quốc đi kèm với cuộc chiến chống đói nghèo, chống những tệ nạn chưa được dập tắt như tệ quan liêu, tham nhũng, chia rẽ, mất đoàn kết; tiếp tục đăng tải nhiều tác phẩm có giá tư tưởng và nghệ thuật cao, thấm đẫm tinh thần nhân văn, dân chủ; có tác dụng giáo dục sâu sắc con người và xã hội, xứng đáng với thiên chức của báo chí và văn học nghệ thuật là công cụ nhạy bén và sâu sắc nhất trên mặt trận tư tưởng.
Muốn làm được việc này, Ban biên tập tạp chí phải tiếp tục củng cố tổ chức, đổi mới phương thức hoạt động. Có nhiều việc phải xem xét khi xốc lại hành trang. Tôi gợi ý vài vấn đề: 1- Rà soát lại đội ngũ cộng tác viên trong và ngoại tỉnh để thắt chặt mối quan hệ hợp tác cũng như có cơ chế đầu tư hiệu quả. 2- Tìm mọi phương án nâng tê- ra phát hành. 3- Đi đôi với việc này Cửa Việt cần thiết lập tờ báo mạng điện tử, vì nó có tác dụng hỗ trợ, tương tác tờ báo in; trong thời đại công nghệ thông tin, phải hiểu và sử dụng nó như là lực lượng sản xuất trực tiếp. 4- Phát hiện, chăm lo và đào tạo những cây bút trẻ để có đội ngũ kế cận... Một nền văn hoá (nói chung), văn học nghệ thuật (nói riêng) tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc bao giờ cũng gắn liền với tư tưởng triết học đúng đắn của thời đại và đạo đức tiến bộ. Nếu CNH là quá trình xây dựng cơ sở vật chất của CNXH thì trên lãnh vực văn hoá/ văn học nghệ thuật hiện đại hoá là quá trình xây dựng kiến trúc thượng tầng, giữ gìn và phát huy những giá trị đạo đức, tư tưởng, tinh thần của xã hội, những giá trị của nền văn hiến nước ta. Xuất phát từ đây, Đảng ta mới ra Nghị quyết, mới có luận điểm văn hoá là nền tảng tinh thần của xã hội, là yếu tố nội lực/ nội sinh, là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế, đồng thời là mục tiêu của CNXH. Thời đại của chúng ta là thời đại Hồ Chí Minh, tư tưởng triết học của thời đại chúng ta là Chủ nghĩa Mác- Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh mà Đảng ta đã lựa chọn...
Những thành tựu và bài học kinh nghiệm rút ra từ 200 số Tạp chí là hành trang quý giá cho Ban biên tập Cửa Việt tiếp tục làm tròn thiên chức “bà đỡ”, xứng đáng là một địa chỉ văn hoá với những thiên chức là “nhận” và “cho”. H.S.C
