LTS. Trong không khí tươi vui của những ngày đầu xuân năm mới Quý Tỵ, sáng ngày 25.2. 2013 Hội Văn học nghệ thuật Quảng Trị (VHNT) tổ chức buổi gặp mặt Văn nghệ sĩ đầu năm. Thay mặt Ban Thường vụ Tỉnh uỷ, đồng chí Nguyễn Văn Hùng, Uỷ viên Ban Thường vụ, Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh uỷ đã đến dự và có bài phát biểu chỉ đạo, biểu dương những thành quả tốt đẹp của VNS Quảng Trị đạt được trong năm 2012 và động viên toàn thể anh chị em vững tin, nổ lực phấn đấu cho sự phát triển và lớn mạnh không ngừng của Hội VHNT tỉnh nhà. Những thông tin do đồng chí Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh uỷ cung cấp thực sự đã mang lại cho buổi gặp mặt Văn nghệ sĩ ( VNS) những tín hiệu vui tươi, phấn khởi và tin tưởng. Nhân dịp này, Tạp chí Cửa Việt có cuộc phỏng vấn đồng chí Nguyên Văn Hùng, dưới đây là nội dung cuộc phỏng vấn nhanh. Đầu đề do Toà soạn đặt.
PV. Thay mặt Ban Thường vụ tỉnh uỷ, trước tiên xin đồng chí cho biết những ý kiến đánh giá về thành quả của Hội VHNT và VNS tỉnh nhà năm 2012?
Đồng chí Nguyễn Văn Hùng: Năm qua, tình hình thế giới có nhiều diễn biến phức tạp, khó lường, khủng hoảng kinh tế kéo dài; các nước lớn tích cực điều chỉnh chiến lược, chính sách vĩ mô để tranh giành ảnh hưởng và lợi ích trên toàn cầu; xung đột sắc tộc, tôn giáo có nguy cơ lan rộng trên phạm vi nhiều nước...tác động và ảnh hưởng lớn đến kinh tế xã hội, QP-AN của nước ta. Trong bối cảnh khó khăn đó, với sự đoàn kết, thống nhất cao trong toàn Đảng bộ, chính quyền và nhân dân, tỉnh ta đã giành được những kết quả quan trọng trên các lĩnh vực; thực hiện đạt và vượt hầu hết các chỉ tiêu kinh tế- xã hội đã đề ra đồng thời tổ chức thành công các hoạt động kỷ niệm và lễ hội lớn (trong đó có Lễ kỷ niệm 40 năm Giải phóng Quảng Trị), tạo dấu ấn tốt đẹp trong bạn bè cả nước và quốc tế.
Mức tăng trưởng GDP đạt 8 % , tổng thu ngân sách trên địa bàn Tỉnh đạt 1.468 tỷ đồng; GDP bình quân đầu người đạt 23,8 triệu đồng. Điều rất đáng ghi nhận là lần đầu tiên trong nhiều năm, tổng sản lượng lương thực đạt được con số ấn tượng 25 vạn tấn, vượt 11% so với kế hoạch...Kết quả đó đã tạo điều kiện thúc đẩy sự nghiệp văn hoá xã hội phát triển tích cực, tăng cường, củng cố nền an ninh, quốc phòng toàn dân, xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh từ tỉnh đến cơ sở, phát huy khối đại đoàn kết và sự đồng thuận xã hội, từng bước nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Đây cũng là tiền đề quan trọng để thúc đẩy sự nghiệp CNH, HĐH quê hương trong thời gian tới.
Đồng hành với sự phát triển của tỉnh, năm 2012, Hội VHNT Quảng Trị đã phát huy vai trò tập hợp, đoàn kết VNS, phát huy tinh thần sáng tạo, sáng tác ra nhiều tác phẩm phản ánh công cuộc đổi mới của đất nước, quê hương; góp phần tích cực vào sự nghiệp xây dựng, quảng bá và phát triển nền văn học, nghệ thuật của tỉnh nhà. Với sự nổ lực, đồng tâm cộng hưởng của tất cả văn nghệ sỹ và những người làm công tác quản lý, chúng ta đã tạo nên một diện mạo mới mẻ cho hoạt động văn học nghệ thuật Quảng Trị. Các lĩnh vực văn học, sân khấu, mỹ thuật, nhiếp ảnh, âm nhạc, kiến trúc… đều có sự đổi mới trong hoạt động của tổ chức cũng như sự tìm tòi sáng tạo của từng cá nhân nghệ sỹ, tạo nên sự đa dạng cho diễn đàn chung. Bằng các hình thức như xuất bản sách, triển lãm, biểu diễn nghệ thuật…nhiều tác phẩm văn học nghệ thuật đã đến được với công chúng. Thực hiện tinh thần chỉ đạo mới của Ban Tuyên giáo Trung ương, VNS Quảng Trị đã tiếp tục hưởng ứng tích cực Cuộc vận động sáng tác, quảng bá tác phẩm văn học nghệ thuật, báo chí về chủ đề “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, cho ra đời nhiều tác phẩm thuộc nhiều thể loại về Bác Hồ; thể hiện tình cảm tha thiết của đội ngũ VNS tỉnh nhà đối với Bác kính yêu.
Những nỗ lực đó đã được ghi nhận xứng đáng: Năm 2012, Hội VHNT tỉnh đã vinh dự nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ và Bằng khen của UBND tỉnh Quảng Trị vì đã có những thành tích xuất sắc trong hoạt động, công tác. Thay mặt Ban Thường vụ Tỉnh uỷ, tôi nhiệt liệt biểu dương những đóng góp quý báu cũng như những thành quả tốt đẹp mà đội ngũ VNS Quảng Trị chúng ta đã đạt được trong năm 2012.
PV. Để sự nghiệp Văn học nghệ thuật tỉnh nhà có những bước tiến mới vững chắc, đồng chí có những định hướng gì cho Hội VHNT và VNS trong năm 2013 cũng như nhiệm kỳ tới?
Đồng chí Nguyễn Văn Hùng: Năm Quý Tỵ 2013 là năm diễn ra nhiều sự kiện quan trọng của quê hương, đất nước; là năm bản lề thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế- xã hội 5 năm 2010-2015 đồng thời đây cũng là năm Hội VHNT tỉnh tổ chức Đại hội lần thứ VI ( nhiệm kỳ 2012-2017). Để Văn học nghệ thuật Quảng Trị tiếp tục tạo ra những bước tiến mới, có những thành quả tốt đẹp hơn nữa trong năm 2013; đề nghị Hội VHNT Tỉnh, anh chị em VNS lưu ý một số nhiệm vụ trọng tâm sau:
Thứ nhất: Chúng ta đang sống trong một thế giới đầy biến động với xu hướng toàn cầu hoá, sự bùng nổ công nghệ thông tin, các trào lưu, các trường phái văn học nghệ thuật đan xen. Ở nước ta, khi chuyển sang kinh tế thị trường, hệ thống các giá trị cũng có những thay đổi, xáo trộn khiến chúng ta đôi khi cảm thấy thật khó khi phân định, nhận diện chân giả thiện ác. Tất cả sự biến động này tác động lớn đến tư tưởng, tình cảm của mọi người nhất là văn nghệ sỹ. Song chính cuộc đấu tranh quyết liệt để bảo vệ và làm sinh sôi cái thật, cái thiện, cái đẹp và những điều tử tế lại là mảnh đất màu mỡ để văn học nghệ thuật phát triển bởi vì chỉ trong những va đập rất dữ dội của cuộc sống, những phẩm chất cơ bản nhất của con người mới được bộc lộ đầy đủ và rõ nét. Trong bối cảnh đầy biến động của cuộc sống, nếu VNS chúng ta luôn có mặt ở trung tâm của cuộc đấu tranh sinh tử ấy thì nhất định chúng ta sẽ thu nhận được rất nhiều và nhất định sẽ sáng tạo thành công.
Tôi được biết, một trong những vấn đề được VNS cả nước nói chung, Quảng Trị nói riêng rất quan tâm hiện nay là đi tìm cái mới trong văn học nghệ thuật, đáp ứng yêu cầu mới của công chúng, của thời đại- đó là một suy nghĩ đúng và cần thiết. Tuy vậy câu hỏi đặt ra là: Trong hoạt động sáng tạo, thế nào là mới? Theo tôi, cái mới trong văn học nghệ thuật trước hết phải là cái mới của cuộc sống. Chúng ta khuyến khích mọi thể nghiệm, tìm tòi, vì không thể nghiệm, tìm tòi thì làm sao phát hiện ra cái mới. Nhưng cái mới không phải chỉ là những bộ cánh nhất thời, hợp mốt mà phải là cái mới trong tư tưởng, tình cảm, trong dấu ấn sáng tạo, độc đáo. Và cuối cùng là nó phải hay, phải thiết thực nâng đỡ con người. Chúng ta phấn đấu để có nhiều tác phẩm hay, có ích cho đất nước, quê hương, cho nhân dân và đây cũng chính là đòi hỏi bức thiết của công chúng văn học nghệ thuật, của Đảng, của nhân dân đối với văn nghệ sỹ.
Trong thời gian tới, chúng ta cần đề cao trách nhiệm công dân và trách nhiệm người nghệ sỹ - chiến sỹ trước những diễn biến mới của tình hình đất nước. Mỗi VNS chúng ta cần quan tâm, tập trung vào các đề tài mà Văn học Nghệ thuật hôm nay đang " thiếu" và"yếu", những đề tài mà chúng ta đang cần như bảo vệ chủ quyền Quốc gia, biển đảo, vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn, công nghiệp hoá, hiện đại hoá.... Văn học nghệ thuật cần phải góp phần chống suy thoái tư tưởng, đạo đức, lối sống trong xã hội;quan tâm đến việc tác động ảnh hưởng của văn hoá toàn cầu khiến các giá trị văn hoá truyền thống tốt đẹp của dân tộc đang mai một, thậm chí biến dạng....
Chúng ta đã biết, hiện nay, vấn đề bảo vệ toàn vẹn chủ quyền lãnh thổ, quốc gia, biên giới và biển đảo đã và đang nảy sinh những vấn đề mới phức tạp. Từ góc độ lịch sử và góc độ sáng tạo văn học nghệ thuật, những yêu cầu trên đã và đang trở nên bức xúc, cần có tiếng nói kịp thời, đúng đắn trước dư luận trong nước và quốc tế. Nhưng lựa chọn vấn đề nào và nói đến đâu để không gây ảnh hưởng xấu tới quan hệ đối ngoại mà vẫn giữ được môi trường hoà bình, ổn định để tiếp tục đổi mới, hội nhập, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc là điều hết sức khó khăn. Làm sáng rõ những vấn đề nhạy cảm và quan trọng đó, cần huy động trí tuệ của toàn Đảng, toàn xã hội; bên cạnh các nhà hoạch định đường lối, chính sách đối ngoaị; Đảng, Nhà nước rất cần sự vào cuộc tích cực, nhiệt thành của đội ngũ tri thức, nhất là các nhà nghiên cứu và đội ngũ VNS. Thông qua tác phẩm của mình, VNS chúng ta phải góp sức phát huy cao nhất truyền thống lịch sử dựng nước và giữ nước của ông cha, nâng cao ý thức bảo vệ toàn vẹn chủ quyền biên giới, biển đảo quốc gia.
Đảng, Nhà nước và nhân dân luôn ủng hộ các VNS trong sự nghiệp cao cả và đầy khó khăn này; dành sự quan tâm, trân trọng và những điều kiện thuận lợi để VNS sáng tạo được nhiều nhất và tốt nhất. Tôi tin tưởng rằng, đồng hành, chia sẽ cùng đất nước, dân tộc và quê hương, VNS chúng ta nhất định sẽ sáng tạo ra nhiều tác phẩm có giá trị, đáp ứng sự mong mỏi của quần chúng nhân dân.
Thứ hai: Thời gian qua, việc tạo môi trường sáng tác cho hội viên đã được Hội VHNT Quảng Trị quan tâm như mở trại sáng tác ở các huyện, cử hội viên đi trại viết Trung ương, tổ chức các chuyến đi thực tế sáng tác, hỗ trợ kinh phí sáng tác... Phát huy những kết quả đã đạt được, trong thời gian tới, Hội VHNT cần tiếp tục quan tâm và thực hiện tốt hơn nữa việc tạo môi trường sáng tác cho hội viên; đặc biệt là tạo điều kiện để VNS về cơ sở, thâm nhập thực tế sáng tác.
Các VNS chúng ta hiện nay phần lớn sống ở thành phố, thị xã, thị trấn. Ai đó cho rằng không cần đi thực tế vẫn viết được; thậm chí trong thời đại công nghệ thông tin, có thể ngồi một chỗ gõ Google tìm số liệu. Tuy vậy, tôi thiết nghĩ rằng, Google không thể chỉ ra chiều sâu văn hoá, chiều sâu tâm hồn, những phập phồng thức mở của từng nhịp đập trái tim, của những li ti rung động và cả những chấn động lớn trong tâm hồn con người trong cuộc sống còn nhiều những vòng xoay trái chiều hôm nay. Những số liệu Google cung cấp không thể giúp cho VNS hiểu tường tận đằng sau đời sống bộn bề hàng ngày đang có những gì đang cuộn xoáy, trở trăn?
Ngày xưa, những nhà văn tiền bối như Nguyên Ngọc, Thu Bồn, Trung Trung Đỉnh, Khuất Quang Thuỵ... đã đánh đổi cả cuộc sống của họ cho những trang văn. Họ đã hoà đồng vào đời sống của đồng bào, đồng chí họ sống đến tận cùng đời sống ấy một cách hồn nhiên và gian khổ. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, Nguyên Ngọc đã lên Tây nguyên làm " Người Đảng"cùng ăn, cùng ở, cùng làm với nhân dân các dân tộc Tây Nguyên; đã cùng nhân dân các dân tộc thiểu số Tây Nguyên làm nên chiến thắng. Nếu không lăn lộn, chết sống và yêu Tây Nguyên đến tận cùng thì đã không có nhà văn Nguyên Ngọc và tác phẩm " Đât nước đứng lên" nổi tiếng, để lại dấu ấn không thể phai mờ trong lòng độc giả. Nếu không trực tiếp tham gia cuộc đánh chặn lịch sử và kỳ lạ ở đường 7 năm 1975, mở ra một giai đoạn mới cho cuộc tổng tấn công toàn thắng tháng 4/1975 thì Khuất Quang Thuỵ không thể viết thành công " Trong cơn gió lốc". Nếu không thực sự sống và tắm mình trong nhịp thở sục sôi của những ngày cả nước hướng về tiền tuyến, với lớp lớp thế hệ trẻ viết đơn bằng máu xung phong ra chiến trận, thì Phạm Tiến Duật khó có thể sáng tác nên những vần thơ bất hủ về những người chiến sỹ giản dị mà kiêu hùng trên đỉnh Trường Sơn hùng vỹ...
Nói như vậy để thấy rằng, thâm nhập thực tế để sáng tác là vấn đề rất quan trọng cho việc ra đời những tác phẩm VHNT có tầm, mang hơi thở chân thực của đời sống do đó, thời gian tới, chúng ta cần quan tâm hơn nữa đến vấn đề này.
Thứ ba: Những năm qua, Hội VHNT Quảng Trị đã quan tâm đến công tác phát triển hội viên mới, đặc biệt là hội viên trẻ- lực lượng kế cận của VHNT tỉnh nhà trong tương lai. Tuy nhiên hiện nay, ở nước ta nói chung, tỉnh ta nói riêng đang xuất hiện tình trạng già hoá đội ngũ (kể cả lực lượng sáng tác VHNT, đội ngũ những nhà lý luận phê bình lẫn quản lý); đây chính là dấu hiệu tạo ra nguy cơ thiếu sức sống, thiếu tính năng động trong các hoạt động của Hội VHNT đồng thời là nguyên nhân dẫn đến sự hẫng hụt về đội ngũ trong tương lai. Vì vậy ngay từ bây giờ (đặc biệt là trong Đại hội Hội Văn học nghệ thuật lần thứ VI nhiệm kỳ 2012-2017 sắp tới), chúng ta phải có những kế hoạch, giải pháp cụ thể, thiết thực để từng bước cải thiện được tình hình này. Trước hết, chúng ta cần quan tâm đến việc phát hiện, bồi dưỡng những cây bút trẻ ở địa phương, từ đó mạnh dạn giới thiệu để Hội VHNT Tỉnh kết nạp vào Hội; mạnh dạn đưa các hội viên trẻ vào Ban Chấp hành Hội VHNT... Bên cạnh số lượng, cũng cần quan tâm đến việc nâng cao chất lượng đội ngũ sáng tác VHNT trẻ. Nói đến chất lượng đội ngũ trong văn nghệ thực chất là nói đến tài năng. Xử lý vấn đề tài năng là một khoa học đồng thời là một nghệ thuật. Quan trọng nhất là thái độ trân trọng và chân thành. Trong lĩnh vực này, sự thành kiến, hẹp hòi cũng có hại như sự chiều nịnh, tâng bốc. Phải làm cho VNS, đặc biệt là văn nghệ sỹ trẻ nhận rõ tài năng vừa là do tài năng vừa là do rèn luyện, vừa thuộc về bản thân, vừa thuộc về xã hội. Động viên các VNS nâng cao trách nhiệm công dân, hướng đến những vấn đề của dân tộc, thời đại, đất nước, quê hương để trong thời gian tới chúng ta sẽ có những tác phẩm VHNT có giá trị cao về tư tưởng và nghệ thuật.
PV. Do có vài nguyên nhân khách quan và chủ quan như trẻ hoá đội ngũ mà đồng chí vừa đề cập tới chẳng hạn nên cho đến nay Hội VHNT Quảng Trị chưa tiến hành Đại hội lần thứ V (nhiệm kỳ 2012-2017) theo đúng kế hoạch đã dự kiến. Nhân dịp gặp mặt VNS đầu năm, xin đồng chí cho biết thêm về tình hình đại hội V của Hội VHNT Quảng Trị sắp tới?
Đồng chí Nguyễn Văn Hùng: Năm 2013, Đại hội Hội VHNT Quảng Trị lần thứ VI ( Nhiệm kỳ 2012-2017) sẽ được tổ chức. Do một vài nguyên nhân chủ quan và khách quan, tôi biết rằng, hiện tại, tư tưởng của một vài anh chị em VNS có phần xáo trộn và trăn trở. Tuy vậy chính sự trăn trở đó đã nói lên rằng, trong bất cứ thời điểm nào, anh chị em VNS Quảng Trị cũng đều hướng về Hội, quan tâm đến sự phát triển và sự lớn mạnh của Hội VHNT tỉnh nhà tâm huyết ấy rất đáng quý và trân trọng. Để không phụ sự kỳ vọng của anh chị em VNS, hơn lúc nào hết, các đồng chí trong Ban Thường vụ, Ban Chấp hành Hội hãy đoàn kết, đồng sức đồng lòng, nỗ lực thực hiện thật tốt công tác chuẩn bị, cả về nội dung lẫn nhân sự, để có thể tổ chức thành công tốt đẹp Đại Hội Văn học nghệ thuật Quảng Trị lần thứ VI, góp phần đưa văn học nghệ thuật Tỉnh nhà có bước tiến vượt bậc và giành được nhiều thành quả tốt đẹp hơn nữa trong nhiệm kỳ tới.
Để tiến tới tổ chức Đại hội Hội VHNT tỉnh thành công, tôi đề nghị Lãnh đạo Hội và tập thể VNS chúng ta thống nhất cao mấy vấn đề sau:
- Hội VHNT tỉnh là một ngôi nhà chung trong tình cảm của đồng chí, đồng nghiệp, anh em đầy trách nhiệm, có tình nghĩa, cùng nhau tiến bộ, trưởng thành. Mọi thành viên, bộ phận trong ngôi nhà chung đó đều quan trọng, phải gắn kết với nhau chặt chẽ, đúng nguyên tắc, quy luật, không một VNS nào được đứng ngoài cuộc, chỉ biết tính toán cho lợi ích của riêng mình mà phải đặt lợi ích của Hội lên trên hết, vì sự phát triển của Hội, vì một sự nghiệp VHNT của tỉnh nhà sánh bước cùng thời đại.
- Hội VHNT là một tổ chức Hội chính trị- xã hội- nghề nghiệp rất quan trọng vì vậy phải được sự lãnh đạo đúng đắn của cấp uỷ Đảng và chính quyền. Ban Thường vụ Tỉnh uỷ luôn quan tâm, trân trọng và xác định đầy đủ trách nhiệm lãnh đạo của mình đối với sự phát triển, khẳng định sự đóng góp tích cực của sự nghiệp VHNT, của đội ngũ VNS tỉnh nhà nói chung và của Hội VHNT tỉnh nói riêng. Vì vậy, việc tổ chức Đại hội VHNT của tỉnh là một nhiệm vụ quan trọng của Ban Thường vụ trong năm 2013, cần phải được Ban Thường vụ Hội phối hợp với các Ban Đảng Tỉnh uỷ tham mưu đầy đủ, chặt chẽ và cần phải được VNS tỉnh nhà nhận thức sâu sắc đây là sự nghiệp của chúng ta, trách nhiệm của tất cả chúng ta và cần phải có sự tham gia tích cực với một ý thức chính trị cao nhất.
Thời gian để Hội tổ chức Đại hội là trong Quý I/2013 cho nên Thường vụ Hội cần khẩn trương chuẩn bị các mặt hoàn thành trong tháng 02/2013. Các nội dung của Đại hội vẫn phải được các hội viên thảo luận một cách dân chủ, khoa học và phải được Thường vụ Hội chọn lọc và tiếp thu đầy đủ.
Thành tựu mà VNS Tỉnh nhà đạt được trong năm qua là rất đáng tự hào song chặng đường trước mắt còn nhiều khó khăn và thử thách. Sự nghiệp xây dựng phát triển nền Văn học nghệ thuật tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong thời kỳ mới, đòi hỏi của công chúng về những tác phẩm xứng tầm, có sức lay động mạnh mẽ đang đặt lên vai mỗi VNS chúng ta trách nhiệm rất nặng nề. Chúng ta hãy xem buổi gặp mặt đầu xuân hôm nay là buổi lễ xuất quân của VNS Tỉnh nhà nhằm siết chặt đội ngũ, đồng sức đồng lòng, phấn đấu thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI, Đại hội Đảng bộ Tỉnh lần thứ XV.
Thay mặt Ban Thường vụ Tỉnh uỷ, tôi chúc tất cả anh chị em nghệ sỹ mạnh khỏe, hạnh phúc. Năm mới, niềm tin mới, quyết tâm mới, thắng lợi mới.
PV. Cảm ơn đồng chí Trưởng ban đã dành cho Tạp chí Cửa Việt, diễn đàn của Hội VHNT những trao đổi cởi mở chân tình, thật sự cầu thị và trách nhiệm.
Anh Thi thực hiện
