PV: Người Quảng Trị luôn nhận mình sinh ra trên một vùng đất khổ hạnh bởi thiên tai, chiến tranh,… Tác giả Hàn Vũ Hùng trong bút ký “Đông Hà cuộc hành trình nghiệt ngã” đã miêu tả sau ngày giải phóng: “Xóm tôi nát vụn thành một bãi hỗn mang hoang tàn…”. Thế nhưng nhà báo Cuba Magali Gacxia khi tháp tùng Thủ tướng Phidel Castro thăm vùng giải phóng Quảng Trị năm 1973 đã viết: “Đông Hà hiện lên trong đêm tối như một đóa hoa rực rỡ…”. Ông nghĩ gì về điều này?

Có lẽ nhận định của Nhà báo Cuba ít nhiều xuất phát từ niềm trìu mến và cảm phục đối với mảnh đất chịu nhiều đau thương sau chiến tranh.

Trước khi đến đây, chắc hẳn ông đã tìm hiểu thông tin về vùng đất mình đặt chân đến và với sự quan sát nhạy bén, Magali Gacxiađã nhận thấy dư địa để Đông Hà hồi sinh và phát triển rực rỡ trong tương lai.

Rõ ràng qua thăng trầm lịch sử chứng minh được tiềm năng của vùng đất này.

Dưới thời thuộc Pháp, thị trấn Đông Hà ra đời đã đánh dấu mốc quan trọng trên hành trình đô thị hóa.

Đông Hà có vị trí địa chính trí thuận lợi cho việc giao lưu kinh tế, văn hoá với các địa bàn trọng điểm trong khu vực và quốc tế.

Hiện nay, Đông Hà được xác định là trọng điểm kinh tế của tỉnh Quảng Trị, đang từng bước phát triển các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, xây dựng trung tâm thương mại - dịch vụ lớn, hội tụ nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển sản xuất, dịch vụ, lưu thông của trong nước và các nước trong khối ASEAN.

Trên cả 3 mặt đường bộ, đường sắt, đường thuỷ, Đông Hà đều nằm trên trục giao lưu và nằm trong vùng phát triển chiến lược của Hành lang kinh tế Đông - Tây.

Đặc biệt trên trục đường xuyên Á - Quốc lộ 9 nối Hành lang kinh tế Đông - Tây, có 2 Cửa khẩu quốc tế Lao Bảo và La Lay rất thuận lợi cho các hoạt động giao thương, buôn bán trong nước và khu vực, thúc đẩy Đông Hà phát triển phía Bắc.

Với việc xây dựng đường tránh phía Đông thành phố, sẽ kết nối Đông Hà với Cửa Việt, mở toang cánh cửa thành phố về phía biển rộng lớn.

Nếu tận dụng và phát huy những lợi thế sẵn có, Đông Hà thực sự là trung tâm thương mại lớn để phân phối các luồng hàng hóa tỏa ra hai đầu đất nước.

Vị thế tiềm năng này đã cho phép Đông Hà phát triển nhiều hình thức dịch vụ du lịch thích hợp phục vụ tốt cho khách du lịch, các nhà đầu tư trong và ngoài nước đến hợp tác đầu tư tại địa bàn…

PV: Phát huy các lợi thế này, sau 50 năm giải phóng, Đông Hà -“đóa hoa rực rỡ” có hương, sắc như thế nào, thưa ông?

Năm 2018, thành phố Đông Hà vinh dự là một trong 37 thành phố trên toàn thế giới lọt vào vòng chung kết cuộc thi Thành phố Xanh giai đoạn 2017-2018 do Quỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên tổ chức.

Đồng thời là một trong 23 đô thị được Thủ tướng Chính phủ chọn vào danh mục đô thị thực hiện thí điểm phát triển đô thị tăng trưởng xanh để rút kinh nghiệm và tổ chức nhân rộng.

Cuối năm 2020, thành phố đã đưa vào hoạt động Trung tâm điều hành đô thị đông minh.

Trung tâm bao gồm các phân hệ quản lý quan trọng: Hệ thống báo cáo thông tin kinh tế - xã hội, dữ liệu hành chính công, phần mềm quản lý giáo dục, y tế, quản lý lưu trú du lịch thông minh nhằm hỗ trợ công tác quản lý, theo dõi, chỉ đạo điều hành hoạt động của thành phố.

Hiện tại không gian đô thị đã mở rộng về phía Đông, từng bước phát triển mạnh về phía Bắc và tập trung phát triển cân xứng cả hai bờ sông Hiếu.

Hạ tầng phục vụ phát triển công nghiệp, nông nghiệp đô thị, thương mại – dịch vụ từng bước được đầu tư đồng bộ.

Nhiều công viên, hệ thống điện chiếu sáng, khu đô thị có quy mô được đầu tư tạo điểm nhấn kiến trúc cảnh quan đô thị…

Vị thế của thành phố ngày càng được nâng lên, góp phần quan trọng trong việc kết nối với các đô thị trong vùng và khu vực để trở thành địa bàn động lực cho sự phát triển của tỉnh.

PV: Từ "thị xã không dài hơn tiếng vọng còi tàu" (*), Đông Hà đã rất nỗ lực để trở thành đô thị trẻ, năng động. Với sự chuẩn bị từ hôm nay, đô thị Đông Hà trong tương lai sẽ có diện mạo như thế nào, thưa ông?

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ TP Đông Hà lần thứ XIII (nhiệm kỳ 2020-2025) đề ra mục tiêu đưa Đông Hàđạt các tiêu chí đô thị loại II trong thời gian sớm nhất; xây dựng Đông Hà từng bước trở thành thành phố thông minh và đô thị tăng trưởng xanh tiêu biểu.

Đông Hà sẽ có sức vươn mới khi kết nối với Khu Kinh tế Đông Nam Quảng Trị, cảng Cửa Việt, khu du lịch biển Cửa Việt và tương lai gần là cảng hàng không sân bay Quảng Trị, đô thị Cửa Việt, cảng biển nước sâu Mỹ Thủy.

Về mục tiêu trở thành đô thị loại II, theo kết quả rà soát, hiện có 5/5 nhóm tiêu chí và 47/52 tiêu chuẩn đạt tiêu chuẩn đô thị loại II, tổng điểm đánh giá 89,5/100 điểm.

Thành phố đã xây dựng Đề án phân loại đô thị đạt tiêu chuẩn đô thị loại II.

HĐND tỉnh đã thông qua nghị quyết và đang trình Bộ Xây dựng thẩm định, trình Thủ tướng Chính phủ công nhận đạt đô thị loại II.

Vừa qua, tại hội nghị báo cáo quy hoạch Đông Hà đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, nhiều ý kiến tư vấn của chuyên gia cũng đã đưa ra nhằm cụ thể hóa quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống đô thị trên địa bàn tỉnh Quảng Trị; hoạch định chiến lược và không gian đô thị để xây dựng Đông Hà trở thành một trung tâm phát triển kinh tế của vùng Bắc Trung Bộ, là đô thị tỉnh lỵ, trung tâm chính trị, văn hóa, dịch vụ, thương mại, tài chính, du lịch, công nghiệp của tỉnh; trở thành một trong những đô thị động lực trên tuyến hành lang kinh tế Đông - Tây, dựng xây nên một tầm vóc thành phố trẻ năng động, sáng tạo, bắt nhịp với cuộc sống hiện đại.

Hiện tại thành phố đang tập trung phối hợp với các sở, ban, ngành của tỉnh để sớm được phê duyệt “Đồ án điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng thành phố đến năm 2030 và tầm nhìn 2050”.

Trên cơ sở Đồ án được phê duyệt, sẽ tổ chức rà soát, điều chỉnh để phát triển thành phố theo tiêu chí đô thị xanh và bền vững.

Trong khát vọng của người dân Đông Hà hôm nay, bữa cơm đầy đặn, cuộc sống sung túc cũng đã nhìn thấy được, chạm tới được.

Cá nhân tôi nghĩ rằng, riêng giấc mơ ám ảnh nhất vẫn là sự dài rộng của những quảng trường, đường phố, tuyến phố, sự khoáng đạt của những mảnh vườn, công viên, một không gian mở với các tác phẩm nghệ thuật công cộng mà thông qua đó, mọi người có thể tìm thấy bản sắc của mình và cộng đồng mình cùng chung sống.

Rồi cả không gian cộng đồng khu dân cư, không gian mua sắm, không gian thư giãn, đầu mối giao thông công cộng và không gian phát triển nữa…

Hiện các quốc gia trên thế giới đều hướng tới bảo vệ môi trường thiên nhiên, bảo tồn không gian ven sông và dòng sông; phải thiết lập không gian mở, không gian giao tiếp, vui chơi giải trí ven sông, ven biển và các không gian công cộng như một chiến lược tạo nên tính hấp dẫn và chất lượng sống của cư dân cũng như nền kinh tế đô thị.

Trong tầm nhìn mới, Đông Hà phải mang diện mạo của đô thị sinh thái xanh, đô thị thông minh - nơi con người được hưởng thụ ưu đãi thiên nhiên ban tặng, nơi có các nguồn tài nguyên được quy hoạch sử dụng lâu bền cho người dân, nơi các giá trị sinh thái nhân văn, lịch sử cần được bảo tồn để phát triển bền vững.

Đó mới chính gương mặt đích thực của đô thị mang cảm xúc con người, vùng đất, hơi thở cuộc sống đương đại mà Đông Hà đang hướng tới.

PV: Như ông đã đề cập, văn hóa mới là điều làm nên cốt cách, đặc trưng của một vùng đất khiến người khác lưu luyến. Vấn đề này được lãnh đạo thành phố chú trọng như thế nào, thưa ông?

Trong nhiều vấn đề về phát triển kinh tế, xã hội thì việc xây dựng môi trường văn hóa đô thị văn minh, nghĩa tình luôn được Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân thành phố Đông Hà hết sức quan tâm.

Văn hóa đô thị là một văn hóa đặc thù được hình thành trên hệ chuẩn giá trị của lối sống, mức sống, phong cách, thế ứng xử, phương thức sinh sống, quan hệ, làm ăn… của người thị dân, trở thành một biểu trưng, một tính cách, một thang giá trị văn hóa mang đặc tính, nhịp điệu của công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

So với nhiều đô thị khác trong cả nước thì đô thị Đông Hà có thời gian phát triển chưa lâu, mặt khác lại bị chi phối khá lớn bởi các yếu tố bất lợi về tự nhiên, lịch sử, xã hội (nhất là hậu quả chiến tranh) nên trong quá trình phát triển luôn gặp những khó khăn, trở ngại và thách thức lớn. Nét thô mộc, đằm thắm của làng quê vẫn còn vương lại trên những trục đường nhộn nhịp, phố xá sầm uất.

Bên cạnh những vấn đề đặt ra về quản lí kinh tế, xã hội, môi trường, dân số, đất đai, quy hoạch... thì việc tạo dựng một nền văn hóa đô thị sao cho vừa phát huy được những giá trị tinh hoa truyền thống, vừa phù hợp với điều kiện phát triển của đô thị trong hiện tại và tương lai là một trong những vấn đề đang đặt ra rất cấp thiết.

Rất cần phải tổ chức lại không gian phát triển, kiến tạo hành lang phát triển mới gắn với lộ trình chuyển đổi.

PV: Xin được trở lại với mục tiêu xây dựng Đông Hà từng bước trở thành “thành phố thông minh và đô thị tăng trưởng xanh tiêu biểu”, rào cản chắc chắn là không ít?

Lãnh đạo thành phố xác định, rào cản, khó khăn chắc chắn sẽ có bởi rất nhiều yếu tố khách quan lẫn chủ quan nên cần sự quyết tâm cao và sự hỗ trợ từ bên ngoài.

Thời gian qua, hạn hán, lũ lụt và nước mặn xâm nhập đã ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống của người dân.

Thành phố Đông Hà cần nhiều dự án để cải thiện cơ sở hạ tầng, phát triển kinh tế, giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.

Tăng trưởng xanh đang là xu thế phát triển tất yếu của nhiều quốc gia trong giai đoạn hiện nay, nhằm cân bằng giữa phát triển kinh tế – xã hội và bảo vệ môi trường.

Đô thị Đông Hà càng phát triển, càng mở rộng chiếc áo của mình. Các chợ dân sinh cũng vì nhu cầu mà mọc lên nhiều thêm, mỗi chợ đều có mỗi đặc điểm riêng nhưng cần đầu tư xây dựng hiện đại.

Việc triển khai xây dựng chính quyền số và đô thị thông minh là một nhiệm vụ quan trọng, cần nhiều nguồn lực để hỗ trợ thực hiện trở thành mô hình điểm về chuyển đổi số, chính quyền số và đô thị thông minh của tỉnh Quảng Trị.

Nguồn tài chính để đầu tư cũng là một vấn đề quan trọng nhưng phát triển nguồn nhân lực phù hợp mới là vấn đề quyết định trong việc xây dựng và phát triển thành công đô thị thông minh.

Một đô thị không thể thông minh nếu thiếu người lãnh đạo có tầm nhìn, nếu thiếu nguồn nhân lực có đủ trình độ để hoạch định, xây dựng, quản lý và vận hành đô thị đó.

PV: Yếu tố nào sẽ đóng vai trò quan trọng, thúc đẩy thành phố thực hiện được mục tiêu của mình, thưa ông?

Như phần trên tôi đã đề cập đến, con người luôn luôn là yếu tố quan trọng nhất để thúc đẩy một đất nước, một vùng đất vươn lên và phát triển mạnh mẽ.

Niềm tin và khát vọng về một thành phố phồn hoa tươi đẹp không chỉ cháy bỏng trong tôi mà trong mỗi người dân Đông Hà.

Vì yêu quê hương mà càng nỗ lực sáng tạo hơn nữa.

Đông Hà được sinh ra chính từ mảnh đất làng quê thuần hậu, con người thông minh cần cù, chịu thương, chịu khó nhưng luôn cởi mở, năng động, biết đón bắt cơ hội, tự tin để hòa nhập và phát triển.

Chính yếu tố đó đã làm nên hồn phách của đô thị nơi ngã ba khởi đầu hành lang đầy năng và gió trên dặm dài xuyên Á.

Chính vì vậy, thành phố tập trung đầu tư mạnh cho giáo dục đào tạo, xây dựng khu phố văn hóa, gia đình văn hóa, chú trọng công tác an sinh xã hội. 100% trường học trên địa bàn thành phố có nhà cao tầng, 17/32 trường công lập đạt chuẩn quốc gia.

Riêng từ năm 2017-2022, tổng nguồn kinh phí đầu tư cho giáo dục và đào tạo khoảng 682 tỷ đồng.

Qua một chặng đường dài nỗ lực, phấn đấu, đến nay sự nghiệp giáo dục - đào tạo của thành phố phát triển khá toàn diện, công tác xã hội hóa giáo dục được đẩy mạnh.

Với quá trình đô thị hóa, Đông Hà mong muốn sẽ thu hút được nhiều người giỏi, người tài và cả những doanh nghiệp có tầm cỡ đến định cư nơi đây, chọn Đông Hà không chỉ là điểm dừng chân mà còn là nơi sẽ làm địa điểm bàn bạc, hoạch định việc kinh doanh.

Chính vì thế, chúng tôi đặc biệt quan tâm đến vấn đề cải cách hành chính, để làm thế nào doanh nghiệp, hoặc cá nhân quan tâm đầu tư đến Đông Hà thấy thuận lợi nhất.

PV: Thật thú vị khi được biết rằng, ông sinh năm 1972 – đại diện cho một thế hệ được sinh khi Đông Hà vừa hết tiếng súng giặc. Trong không khí náo nức của những ngày mừng quê hương giải phóng, hẳn đọng lại trong lòng nhiều cảm xúc và suy tư.

Tuổi thơ của tôi nói riêng, của thế hệ lãnh đạo Đông Hà hôm nay như anh Nguyễn Chiến Thắng – Bí thư Thành ủy, lớn lên bên dòng Hiếu Giang.

Cơ cực, vất vả đó nhưng hồn nhiên, tươi vui.

Hàng ngày chỉ mong ước được mẹ cho gói bánh sau khi đi chợ về và chỉ mơ lớn lên được qua Đông Hà (nay bao gồm khu vực từ chợ Đông Hà đến khách sạn Mê Kông - PV).

Nay thì diện tích không mở rộng nhưng không gian đô thị được mở rộng, người dân được hưởng phần nào các tiện ích như một đô thị lớn.

Hiếu Giang không chỉ để thương để nhớ, để tự hào mà còn là “sức bật” cho Đông Hà phát triển.

Các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đông Hà đã có nhiều công sức, đóng góp trực tiếp giúp thành phố phát triển.

Là thế hệ lãnh đạo tiếp nối, chúng tôi phải cố gắng kế thừa những thành tựu của các đồng chí tiền nhiệm để lại, phát huy và nỗ lực hơn nữa đưa Đông Hà phát triển kinh tế - xã hội, cùng với đó là chăm lo thật tốt đời sống của Nhân dân.

Diện mạo của Đông Hà hôm này là thành quả quan trọng từ sự nỗ lực, phấn đấu bền bỉ của Đảng bộ, chính quyền, quân và dân thành phố, sự kế thừa và phát huy thành tựu của thành phố trong nhiều nhiệm kỳ qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo, hỗ trợ, giúp đỡ sâu sát, thiết thực, kịp thời của các bộ, ngành Trung ương; của tỉnh; sự hỗ trợ, hợp tác tích cực của các địa phương trong cả nước.

50 năm qua là chặng đường có ý nghĩa quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và phát triển, đánh dấu sự trưởng thành về mọi mặt của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân Đông Hà.

Những kết quả đạt được sẽ tạo tiền đề, nền móng vững chắc cho quê hương phát triển.

Vẫn Đông Hà nắng gió đó nhưng sẽ là Đông Hà mới lạ và tràn đầy khát vọng!

Kế thừa thành quả 50 năm giải phóng, Đông Hà tự tin đi tới tương lai tươi sáng.

PV: Xin cám ơn cuộc trò chuyện đầy thú vị của ông. Chúng ta cùng kỳ vọng và chờ đợi vào sức bật mới của Đông Hà!

_______________________

* Thơ Nguyễn Tiến Đạt