Âm hưởng tình yêu

hà văn Văn Xương xuất hiện trên văn đàn bằng hai tập truyện ngắn: Hoa gạo đỏ bên sông (NXB Văn học - 2006) và Hồn Trầm (NXB Lao động - 2008) được đông đảo bạn đọc yêu thích. Đọc hai tập truyện ngắn ấy tôi đã có nhận xét: "Đó là những bài thơ tình thời chiến viết bằng văn xuôi" (Một góc nhìn chiến tranh của Văn Xương - Sông Hương - 2009). Ấy là tôi đã nhận thấy ở Văn Xương một tâm hồn tao nhân, rất nhạy rung động trước những sợi gió, sợi nắng, trước những "cánh chim chơi vơi giữa trời xanh", trước những tâm tình con người sâu lắng. Cùng một nhận xét như vậy Thạc sỹ Bùi Như Hải trong bài "Chất thơ trong truyện ngắn Văn Xương - nhìn từ tương tác thể loại" viết: "Văn Xương như một nhà thơ, một nghệ sĩ tài hoa dẫn dắt độc giả bước vào hiện thực chiến tranh đầy bỏng rát". Thực ra từ dạo đó, Văn Xương đã có thơ in trong nhiều báo và tạp chí, đã được bạn đọc tiếp nhận, chú ý, đón chờ. Lần này anh cho ra đời tập "Búp lửa" gồm 34 bài, thực sự đóng góp vào làng thơ một tiếng ngân rung và sắc màu riêng biệt.

"Búp lửa" là tên đề tập thơ cũng là cái tít của bài thơ (Nếu tôi đoán không nhầm) anh tặng người vợ yêu quý của mình. Bài thơ thật là cảm động vì đó là tình lòng biết ơn người bạn đời đã mang đến cho anh hạnh phúc lớn. Người ta thường nói: Đằng sau một sự thành công lớn của người đàn ông có bóng dáng của một người phụ nữ. Người phụ nữ ấy đã mang đến cho anh "khát vọng" ,"mộng mơ" sự "bay bổng". Nhà thơ thật tài khi viết: Em là vầng trăng hoài vọng/ Dịu dàng, ngời suốt trong anh/ Là hạt sương trưa nhiệm mầu huyền diệu/ cho miền anh khô khát đẫm ngọt lành/ Em là dòng sông ánh bạc/ Cho đời anh lấp lánh phù sa/ Là ngọn đàn bầu rẽ lòng đêm huyền ảo/ Anh với đất trời một kiếp ngân nga/ Em là gừng thơm, em là muối đặm/ Là hạt gạo heo may ru giấc ngủ cánh đồng/ Em là Búp lửa/ Ngọn lửa tình đời bừng sáng giữa bão dông".  

Tình yêu là biển lớn của thi ca, con thuyền thơ chở hoài không hết, cánh buồm thơ chạy mãi không cùng. Một lần nữa Văn Xương rong ruổi trong biển tình ấy để được đắm say khi gần gũi, sung sướng khi được ngọt ngào, xa xót khi chia ly, buồn lặng tím lòng trong nỗi nhớ. Khi em lên tàu ra đi, Văn Xương thấy "Hoàng hôn vụt tắt/ Xình xịch con tàu nghiền nát bờ anh…/ Một cánh chim chơi vơi giữa trời xanh/ Lã bóng xuống sân ga - khắc khoải/ Anh muốn níu con tàu ở lại/ Ngậm ngùi bờ bến khát khao" (Sân ga). Tình yêu mãnh liệt nhưng không xô bồ, sự say mê của tuổi trẻ nhuần nhị với sự chín chắn của tình đời nhiều trải nghiệm. Nhớ nhau tới mức "Ngày đã dài, đêm hút sâu/ Nhủ lòng, lòng những héo nhàu tương tư". Nhớ đến nỗi "Con tim hoá thạch…/Bỗng rung nhịp đá quặn trào nhớ thương" thì thật là hiếm có.  Con tạo xoay vần, hợp tan, ly biệt thường xảy ra ngoài ý muốn của con người, khó lường, khó biết trước. Nhận thức được điều đó, có được tình yêu thiêng liêng, dẫu chia xa, thương nhớ nhiều cũng không bao giờ bi luỵ. Người đi tình yêu vẫn ấm áp trái tim người ở lại: "Em ơi ta yêu nhau/ Như bờ dài, sóng biếc/ Suốt một đời tha thiết/ Hợp tan và vơi đầy" (Biển đời).

Trong thơ Văn Xương tình người cảnh vật thiên  nhiên  luôn hoà  quyện  bổ sung và tô  thắm cho nhau tạo nên một không gian tình yêu độc đáo. Dòng sông, núi non, mùa xuân, một sợi nắng, một giọt mưa, một cánh chim trời… Cùng biết thương, biết nhớ, cùng đau xót, thao thức với bạn tình. Cách biểu đạt đó giúp cho nhiều câu tưởng như tự sự hoá nên thơ, những câu thơ được chắp thêm cánh vút lên bay bổng. Cũng nhờ vậy, một số hình ảnh, một số tứ đã được các nhà thơ viết trong thơ của mình, Văn Xương sử dụng lại trở nên mới mẻ, sáng tạo. "Em ở xa, mùa xuân vô tình quá/ Hoa lá tươi xanh, hoá thành cỏ lạ/ Chồi non lộc biếc tím lòng" (Hồn xuân). "Mùa cây lá rung ngân - long lanh màu mắt/ Ngọn gió ngậm giọt sương trong vắt/ Soi hồn tôi nồng cháy những khát khao" (Có một mùa thu).

Tình yêu trong thơ anh có đủ cung bậc vui buồn, ôm ấp, chia xa, nhớ nhung, hoài vọng… Lúc trào lên như sóng, như có lửa ở bên trong, lúc lắng xuống sâu đậm, lúc hiện diện sóng đôi, cảm thức được nụ cười, ánh mắt, khuôn mặt… Lúc ẩn vào tâm thức, mắt nhìn không rõ, chỉ có trái tim bắt nhịp được hồn tình. Ấy là lúc câu thơ mảnh mai như  sợi  tơ  đàn, tiếng  thơ  nhẹ  nhàng  như  tiếng

trúc. Có thể đọc thơ tình của Văn Xương khi bạn bè quây quần bên ấm trà, khi xen chương trình văn nghệ giữa những cuộc hội hè nhưng hợp lý, hợp  tình  nhất  là đọc giữa  đêm  khuya, dưới ánh sao trời, khi sự xô bồ của thiên hạ đã lắng xuống nhường chỗ cho trăng lên, không gian se sẽ cơn gió mát. Có vậy mới thấm tình thơ, cảm nhận được nhạc điệu và hiểu ý tưởng sâu xa nhà thơ muốn gửi gắm. Người nghe thơ mới được cái mang mác đọng lại trong lòng.

Ngoài thơ tình "Búp lửa" còn một số bài viết về Yên Bái, Bắc Kạn, … những nơi anh đã từng qua và lưu luyến. Cảm động nhất là bài thơ viết về trường xưa một thời Văn Xương đã học. Anh ngỡ ngàng, thời gian sao đi nhanh quá "Nét bút vẫn xanh sao tóc đã bạc rồi". Về thăm trường cũ sau 30 năm, nhớ thầy, nhớ bạn, bờ mi không ngăn nỗi nước mắt "Tiếng ve ran nhành phượng đỏ sân trường/ Những ngày dài nhớ nhớ, thương thương…/ Ba mươi năm biết bao vấn vương/ Xao xác bước chân mềm qua lối nhỏ/ Lòng bâng khuâng lặng nhặt từng sợi gió/ Ngày xưa ơi! Vời vợi - ướt bờ mi" (Trường xưa).

Đưa những bài thơ này vào tập, Văn Xương có ý làm phong phú thêm tình người, làm giãn rộng không gian tình yêu. Ngoài tình người với người, anh với em còn có tình yêu dòng sông Năng, Hòn Bà Goá, Hồ Ba Bể, Thác Bà… Những cựu thanh niên xung phong một thời chống Mỹ và con còng gió lăn mình trên cát biển Cửa Tùng…Phải  chăng  biết  yêu  người  mới  biết  yêu thiên nhiên, cây cỏ, hoa lá và ngược lại biết yêu quê hương, đất nước, tình người, tình đời mới sâu đến thế. Sự hoà quyện giữa cảnh vật và tình yêu, ngôn từ và suy tưởng, hình ảnh và cái cần biểu hiện, thực và ảo… đã làm nên âm hưởng tình yêu lấp lánh màu sắc riêng của Văn Xương, cũng là cái đi vào lòng người và làm tổ ở đó.

Văn Xương nói với tôi, vì quá bận, in tập thơ này rồi thôi anh không làm thơ nữa, dành tất cả thời gian còn lại để viết một tiểu thuyết mà bấy lâu anh đã chuẩn bị đề cương. Tôi không tin điều đó. Người ta nghiện thuốc lào "đã chôn điếu xuống lại đào điếu lên". Người nghiện thơ hơn nghiện thuốc lào nhiều lắm. Dù anh có dồn tâm huyết vào tiểu thuyết chắc chắn anh sẽ có thơ. Tôi và bạn đọc yêu quý anh đón đợi những bài thơ mới. Rất có thể là những tập thơ mới của anh.

Nhận xét về Văn Xương nhà văn Cao Hạnh viết: "Những câu văn không son phấn mà có sức hấp dẫn đến lạ kỳ" - (Lời giới thiệu tập truyện ngắn Hoa gạo đỏ bên sông).

Nhà lý luận phê bình Nguyễn Hoàng Đức viết: "Văn chương của tác giả là cái rất đáng để chúng ta bàn đến. Nó khá hay đã đành, nhưng đáng quý hơn cả thế, nó mập mờ khải thị một con đường đi xa" – (Văn Xương - Một nhịp cầu bắc vào Văn học).

Nhà văn Sương Nguyệt Minh viết: Văn chương của Văn Xương "Vừa hiện thực, vừa trữ tình và nhân văn".

Th.S. Bùi Như Hải viết: Văn Xương như một nghệ sĩ tài hoa (đã dẫn)       Xin mượn lời các anh kết luận bài viết này.

L.V.T