Đông Hà khát vọng xanh

hiên nhiên giữ một vai trò thực sự quan trọng đối với con người vì thế mà khi xây dựng một đô thị  việc đầu tiên con ngưới nghĩ đến là cải tạo, xây dựng thiên nhiên  thành một hệ thống văn hoá để tham dự một cách hài hoà vào tổng thể cuộc sống của con người cả bên trong lẫn bên ngoài. Đối với  thị xã Đông Hà cũng vậy,bên cạnh việc phát triển để tạo ra  sự  lộng lẫy của phố xá thì việc tạo ra sự trong sạch của môi trường thiên nhiên, tạo ra sự mát mẻ từ cây xanh là vô cùng cần thiết. Cây xanh, bộ lọc không khí kỳ diệu nhất mà thiên nhiên trao tặng cho con người.

Đông Hà chính thức là tỉnh lị của Quảng Trị từ khi tái lập tỉnh 1989. Đây là một vùng đất đồi nhỏ hẹp với diện tích tự nhiên 7296 km², gồm 9 phường và 8 vạn dân. Thiên nhiên không ưu ái gì cho vùng đất này, nhưng bù lại là vùng đất có địa thế thuận lợi. Đông Hà có đường bộ và đường sắt xuyên Việt, kề cận hành lang kinh tế Đông Tây, nằm trong quan hệ hợp tác trên nhiều lĩnh vực của các nước thuộc tiểu vùng sông Mê Công, có đường 9 xuyên á lại gần cảng thị Cửa Việt. Đông Hà  có ruộng vườn  trù phú, sông Hiếu hiền hoà vắt qua thị xã tạo nên cảnh sắc non nước hữu tình. Ngoài sông Hiếu còn có sông Vĩnh Phước, hồ Trung Chỉ, hồ Khe Mây, hồ Đại An, hồ Khe Sắn. Nếu biết tôn tạo, khai thác và sử dụng thì Đông Hà được xếp vào dạng đô thị hội tụ nhiều yếu tố để có một đô thị đẹp, trong đó yếu tố sông nước, trên bến dưới thuyền rất ít nơi có được.

Với lợi thế và vai trò quan trọng như vậy nên thị xã Đông Hà luôn được sự quan tâm đặc biệt của Chính phủ cũng như các Bộ ngành trung ương, tạo điều kiện để Đông Hà tập trung nhiều nguồn lực đẩy mạnh phát triển kinh tế, xã hội, chỉnh trang đô thị.  Năm 2006 tốc độ tăng trưởng kinh tế  của thị xã đạt 15%, thu nhập bình quân đầu người đạt trên 9 triệu đồng/năm, tổng thu ngân sách trên địa bàn chiếm 35% so với toàn tỉnh. Nền kinh tế bước đầu đã phát triển theo hướng công nghiệp hoá-hiện đại hoá, cơ cấu kinh tế thay đổi theo hướng tăng dần tỉ trọng ngành dịch vụ, công nghiệp, giảm dần nông nghiệp. Tận dụng vị trí để xây dựng các khu công nghiệp, các cụm công nghiệp và từng bước hình thành các trung tâm thương mại như khu công nghiệp Nam Đông Hà, khu công nghiệp phía Tây, cụm công nghiệp Đông Lễ. Thị xã đang hoàn thiện dần hệ thống hạ tầng. Cùng với nó là nhiều đường phố đã được vạch ra, nhà cửa được dựng lên với tốc độ ráo riết đến chóng mặt. Sau 35 năm xây dựng và phát triển,  ngày 13/12/ 2005 Đông Hà đã  được  chính thức công nhận là đô thị loại 3. Với những tiềm năng và lợi thế sẵn có, Đông Hà đang tập trung mọi nguồn lực để chỉnh trang đô thị bước lên thành phố trong một tương lai gần .

Bằng sự nổ lực từ nhiều phía, nhất là các mối liên kết để tạo thành một đô thị. Trong những năm qua Đông Hà đã có sắc diện khác tươi tắn và năng động hơn.Không ai phủ nhận Đông Hà thay đổi với tốc độ rất nhanh, nhất là trong việc xây dựng nhà cửa, mỗi năm người ta xây dựng hàng trăm ngôi nhà trong thị xã với đủ kiểu dáng ,kiến trúc,vô số màu sắc, đường nét. Vì thế việc phát triển, quy hoạch và quản lý đô thị  luôn là vấn đề nóng bỏng không những được các nhà quản lý đưa ra bàn thảo, phân tích mà còn thu hút sự quan tâm đông đảo của nhân dân. Có nhiều chuyện đáng phải bàn như sự rộng dài của những quảng trường, đường phố, sự khoáng đạt của những khu nhà vườn, công viên, không gian cộng đồng khu dân cư, không gian mua sắm và cả truyền thống lịch sử văn hoá gắn với sự phát triển của một đô thị. Gương mặt đích thực của đô thị luôn mang hơi thở của thời đại, cảm xúc của con người và vùng đất nơi ấy. Tuy nhiên để xứng đáng là một trung tâm kinh tế, chính trị và văn hoá của  tỉnh lỵ, bên cạnh sự tăng trưởng về kinh tế, tốc độ phát triển đô thị thì hệ thống hạ tầng kỹ thuật đô thị đang và cần được quan tâm. Hệ thống hạ tầng cơ sở mà đặc biệt là vỉa hè, điện chiếu sáng khu dân cư, cây xanh đường phố ở Đông Hà hiện tại mới chỉ phần nào đáp ứng nhu cầu với tốc độ đô thị hoá ngày càng nhanh. Để xây dựng hệ thống hạ tầng cơ sở được tốt có nhiều vấn đề phải quan tâm, phải bàn. ở bài viết này xin tham gia một vài ý kiến nhỏ về “lá phổi xanh” của  thành phố  đó là hệ thống cây xanh đường phố ở Đông Hà.

Môi trường sinh thái là toàn bộ các điều kiện vô cơ và hữu cơ của các hệ sinh thái ảnh hưởng đến sản xuất và xã hội. ở đây trí tuệ và bàn tay lao động của con người  đóng vai trò không nhỏ trong việc bảo vệ và cải tạo môi trường sinh thái. Thiên nhiên tuy có khắc nghiệt, âu là chuyện của muôn đời, là chuyện của trời đất. Còn con người Quảng Trị mà đặc biệt là người Đông Hà qua bao thế hệ cộng sinh luôn biết sáng tạo làm đẹp thêm cho môi trường mình đang sống.Việc phát triển các vườn cây chắn cát, lập vườn sinh thái, kinh tế vườn là hành vi khôn ngoan của con người, ứng xử của con người đối với môi trường thiên nhiên và môi trường sinh thái. Vì thế con người không những chỉ biết giữ gìn môi trường tự nhiên mà còn phải biết phát triển môi trường đó. Phong trào Tết trồng cây do Bác Hồ phát động hàng năm mang một ý nghĩa triết lý sâu sắc bởi không chỉ đem lại lợi ích trước mắt mà còn đem lại lợi ích lâu dài, mang lại màu xanh cho thành phố. Đường phố cần có cây cao bóng mát để nghỉ ngơi, mà xa hơn nữa là nó cải tạo không khí, làm cho không khí thoáng đãng hơn, dịu mát hơn, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống con người nơi đô thị. Sau một ngày làm việc mệt mỏi sẽ vơi đi nhiều khi được ngồi dưới những tán cây râm mát..

Đô thị vốn là nơi ồn ào náo nhiệt, đầy bụi bặm, môi trường luôn bị ô nhiễm nặng. Theo thống kê tổ chức Liên hợp quốc: Hiện có tới 50% dân số thành thị trên thế giới đang sống trong môi trường không khí có mức khí SO2 vượt quá tiêu chuẩn, gần 50% các bệnh mãn tính về phổi hiện nay được coi là do ô nhiễm không khí dẫn đến. Mặt  khác Đông Hà được đánh giá là vùng trọng điểm của thiên tai khắc nghiệt, nắng lắm mưa nhiều, gió Tây Nam lớn, vì thế cây xanh đô thị buộc phải xem như giải pháp cực kỳ quan trọng để cải thiện môi trường  môi sinh cho thị xã.

Mạng lưới giao thông trên địa bàn Đông Hà, theo thống kê  tại phòng Quản lý đô thị, hiện tại có 3 tuyến với tổng chiều dài 13.500m do TW quản lý, tỉnh quản lý 37 tuyến 51.000m, thị xã quản lý 65 tuyến là 44.300m, phường quản lý nhiều tuyến có tổng chiều dài 180. 200m. Trong đó 70% đường phố chính đã được nhựa hoá, 80% đường nội thị đã được bê tông hoá.

Ông Bùi Đại Thắng - giám đốc Công ty công trình đô thị Đông Hà cho biết, hiện trên địa bàn thị xã  trồng được 4.500 cây xanh với 14 chủng loại khác nhau, được trồng ở 28 tuyến đường là các trục đường chính của thị xã. Với số lượng cây như thế chỉ đạt 70% so với yêu cầu cần thiết phải có cây xanh ở các trục đường lớn. Số cây có tuổi bình quân là 7,3 tuổi, trung bình mỗi năm có 100 cây bị chặt phá. Công ty phải trồng dặm nên dẫn đến tình trạng phát triển thiếu đồng bộ của cây xanh. Như vậy một thực tế so với tổng số các tuyến đường trên địa bàn thị xã và số cây xanh hiện có thì rất nhiều tuyến đường chưa có cây xanh, đặc biệt là những tuyến đường mới mở đang thiếu cây xanh nghiêm trọng. Trên các tuyến phố được trồng sự đồng đều giữa các cây để tạo cảnh quan thành phố chưa đạt. Có cây đã khép tán xanh tốt, có cây do sự thiếu ý thức của con người, bẻ ngay cả ngọn khi mới trồng nên không phát triển được.

Các giống cây trồng ở thị xã chủ yếu là các giống: Muỗng thấm, phượng vĩ, hoa sữa, lát hoa xà cừ, gõ, me, bằng lăng, chẹo, sấu, nhội sền, sao đen, hoàng hậu, cọ dầu,... Trong các  giống cây đó có loại phù hợp với khí hậu Đông Hà, có loại không thích nghi được với thổ nhưỡng, thời tiết khí hậu nơi đây, vì thế không phát triển được, bị còi cọc, thấp lè tè, không tạo nên sự đồng đều giữa các hàng cây. Theo các cơ quan chức năng, những loại cây trồng ở đô thị đều có những tiêu chuẩn chung. Đó là thân thẳng tự nhiên, gỗ tốt, không giòn để tránh gãy bất thường, rễ cọc để không bị đỗ trong mưa bão. Không có rễ ăn nổi để không làm hỏng mặt vỉa hè, hoa thơm, quả đẹp và có thời gian sống tương đối dài để trở thành cây cổ thụ.

Đối với Đông Hà, tất cả chỉ mới bắt đầu cho việc tìm tòi một chủng loại cây thích hợp để phủ xanh đường phố. Việc chọn lọc được những giống cây thích hợp và có sự quản lý chăm sóc để tạo bóng mát, bảo vệ cảnh quan môi trường sinh thái, đem đến  màu xanh  cho đô thị Đông Hà hiện nay là vô cùng cần thiết. Để làm được việc này thị xã Đông Hà nên tổ chức phát động nhân dân trên địa bàn trồng cây trên các tuyến đường mới quy hoạch, đường nội thị. Quy định chỉ giới và hướng dẫn trồng các loại cây phù hợp khi còn chưa muộn. Tốt nhất  là hàng năm vào các dịp Tết lễ, kỷ niệm các ngày lễ lớn nên phát động nhân dân trồng các cây xanh trên đường phố, cụm dân cư. Cấm tuyệt đối việc chặt phá các loại cây trong dưới bất cứ hình thức nào trong địa bàn thị xã, nhất là những cây đã có nhiều năm tuổi. Công tác quản lý chăm sóc và bảo vệ cây xanh phải được triển khai chặt chẽ từ người dân, khu phố. Làm tốt công tác tuyên truyền đến từng người dân, nhất là trẻ em trong việc bảo vệ chăm sóc cây xanh đường phố.

Rừng cọ dầu ở phía Nam thị xã  rộng gần 60ha và cùng với nó có hồ chứa nước Trung Chỉ là một lá chắn xanh, một trong những cảnh quan đẹp  của thị xã. Với việc mở rộng đô thị và khu công nghiệp Nam Đông Hà đã làm biến mất hàng nghìn cây. Bên cạnh đó do nhu cầu trang trí nên nhiều cây cọ đầu dã được di chuyển  và bán ra các tỉnh lân cận. Diện tích rừng cọ dầu ngày một thu hẹp, hiện tại còn lại khoảng 15ha. Để bảo vệ không gian xanh này Đông Hà cần chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng của tỉnh để sớm có kế hoạch quản lý tốt rừng cọ dầu đã tồn tại trên một phần tư thế kỷ, đảm bảo môi trường môi sinh cho thị xã. Và lớn hơn nữa có kế hoạch lâu dài  nên tổ chức trồng cây để tạo nên  một vành đai xanh xung quanh đô thị Đông Hà. 

Một số việc trên đây chưa phải là đủ, nhưng không phải là không làm được. Có những việc lớn phải đưa vào kế hoạch quốc gia, quốc tế, có những việc tự thân chúng ta làm được. Điều quan trọng là phải đẩy mạnh giáo dục trong nhân dân về ý thức bảo vệ môi trường.

Thị xã Đông Hà đang ráo riết chuẩn bị hành trang để bước lên thành phố. Nhiều cuộc hội thảo, nghị quyết của Đảng bộ thị xã và cả người dân đang quan tâm đến việc chỉnh trang đô thị. Đề án “Xã hội hoá xây dựng vỉa hè, cây xanh thành phố và điện chiếu sáng khu dân cư thị xã Đông Hà” là một nhìn nhận mới của thị xã nhằm tạo ra một không gian xanh đô thị. Về vấn đề cây xanh đường phố, thị xã sẽ tiến hành khảo sát lại hiện trạng cây xanh để đánh giá xem cây gì sẽ tiếp tục tồn tại phát triển, cây gì cần loại bỏ thay thế. Đồng thời thông qua việc đánh giá lại điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng và đời sống văn hoá... thị xã sẽ cho nhập thêm một số cây mới, từ đó xây dựng một số chủng loại giống cho thị xã. Trong một cuộc phỏng vấn của đồng nghiệp, ông Phan Xuân Kiểu, chủ tịch thị xã cho biết: “Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và khả thi của đề án, trong tương lai không xa, thị xã sẽ cố gắng chốt lại từ 15-17 giống cây phù hợp, các giống cây này sẽ được phân cách bố trí trồng theo tuyến đường như thế nào cho phù hợp. Theo cơ sở đó sẽ lựa chọn ra một loại cây đặc trưng cho thị xã”.

“Hãy trồng một cây xanh cho dù ngày mai là ngày tận thế”, câu nói của ai đó có lẽ đúng với người dân thị xã lúc này. Có như thế nhiều hàng cây trong đô thị sẽ liên kết với nhau làm nên một vành đai xanh, một hành lang vệ sinh môi trường thực sự và trong tương không xa chúng ta có một thành phố  Đông Hà xanh sạch đẹp như mong ước.

T.L