Một thoáng Hàn Quốc

húng tôi mở đầu tour du lịch Hàn Quốc 7 ngày do Công ty du lịch Kim Túc Hà Nội tổ chức bằng chuyến bay đêm từ sân bay quốc tế Nội Bài (Hà Nội) đến sân bay quốc tế Kim Hae (Busan - Hàn Quốc). Sau bốn giờ bay, chúng tôi đặt chân đến thành phố Busan, đây là thành phố lớn thứ hai và là cảng biến lớn nhất Hàn Quốc. Ở lại Busan 1 ngày 1 đêm, chúng tôi bay đến đảo Jeju (Chejudo), đây là hòn đảo lớn nằm ở cực nam Hàn Quốc, vốn được xem là “thiên đường du lịch”.

Tại đảo Jeju, chúng tôi đi thăm thác nước Cheojiyeon, bãi cột đá Jusanjelli, thăm núi Seongsan, làng văn hoá Seongeup, thăm vịnh đá “đầu rồng”, dạo chơi khám phá con đường kì bí và công viên “Thiên đường tình yêu” (Love land). Chúng tôi nghỉ lại 2 đêm ở khách sạn Palace hotel.

Trưa ngày hôm sau chúng tôi bay lên thủ đô Seoul ở  khách sạn Benhur. Khám phá thủ đô Seoul bằng việc đi thăm công viên Everland, Gyeong bok - gung cung điện hoàng gia Kyo, thăm trung tâm thành phố, suối nhân tạo ChenggueRiver, mua sắm ở chợ Đông Đại Môn (Dongdaemun marke). Bữa ăn nào chúng tôi cũng được thưởng thức ẩm thực Hàn Quốc với món Kim chi nổi tiếng và nhiều món lạ khác.

Chúng tôi dành 1 buổi sáng ngày cuối của chuyến đi để đến thăm Vĩ tuyến 38, Khu phi quân sự DMZ của Triều Tiên.

Với một tuor du lịch ngắn, khác nào “cưỡi ngựa xem hoa”. Nhưng, qua lời dẫn của hướng dẫn viên du lịch, qua tìm hiểu, tôi thực sự ngỡ ngàng về một đất nước Hàn Quốc có điểm xuất phát và bối cảnh lịch sử có nhiều nét tương đồng với Việt Nam nhưng đã vươn lên để trở thành một nước có thế lực kinh tế mạnh mẽ và sau Nhật Bản, Hàn Quốc là nước Châu Á duy nhất thuộc tổ chức hợp tác, phát triển kinh tế (OECD).

Xin lược ghi lại như một phác thảo bức tranh toàn cảnh về Hàn Quốc để bạn đọc tham khảo:

Đất nước và con người:

Hàn Quốc nằm ở phía Nam bán đảo Triều Tiên, Hàn Quốc có tên gọi chính thức là Cộng hoà Triều Tiên (Còn Bắc Triều Tiên có tên gọi là nước Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Triều Tiên). Với diện tích là 99,268km², dân số: 46.835.000 người.

Hàn Quốc có các thành phố chính: Seoul (thủ đô), Busan, Daegu, Incheon, Ulssan.

Là một nước có nền dân chủ dân sự ổn định với Tổng thống được bầu thông qua bầu cử toàn dân, nhiệm kỳ 5 năm.

Đây là miền đất của những ngọn núi và các dòng sông, bãi biển, có tới 70% diện tích là các dãy núi thấp, có những vùng núi và đảo là những ngọn núi lửa đã tắt. Hầu hết các sông của Hàn Quốc đều bắt nguồn từ dãy Taeback, Sông Hàn dài 514km chảy qua thủ đô Hàn Quốc. Sông Nakdong dài 525km, sông Geum dài 401km và sông Seomjin dài 212km.

Do diện tích nhỏ, dân số lớn, Hàn Quốc là một trong những nước có mật độ dân cư trung bình cao nhất thế giới (481 người/km²). Thành phố Busan có tới 4.800 người/km². Đặc biệt ở thủ đô Seoul mật độ dân số lên tới 16.300 người/km² thuộc loại cao nhất thế giới.

Hàn Quốc là một trong những nước có mức đô thị hoá lớn nhất ở Châu Á, vào năm 2003 với 80% số dân sống trong các khu đô thị: 65% so với Nhật; và 39% ở Trung Quốc.

Tốc độ phát triển kinh tế, dân số Hàn Quốc đã có ảnh hưởng sâu sắc tới đời sống hàng ngày của người Hàn Quốc trong thập niên qua. Nhà ở, y tế, giáo dục, hình thức giải trí và các giá trị văn hoá đều thay đổi đáng kể. Giữa những thay đổi đó giá trị truyền thống, các mối quan hệ gia đình gắn bó, chặt chẽ và vẫn tồn tại mạnh mẽ. Gia đình luôn là nền tảng truyền thống của xã hội Hàn Quốc. Các thành viên trong gia đình sống trong cùng một nhà hoặc gần đó. Người đàn ông lớn tuổi nhất, được mọi người tôn trọng và nghe theo, là chủ gia đình.

Con cái sống ở nơi xa, vẫn biết nghe lời bố mẹ. Các gia đình vẫn họp mặt thường xuyên, đặc biệt là trong những dịp lễ hội lớn hàng năm như ChuSok (lễ Trung thu), hay những sự kiện ở gia đình như lễ cưới, lễ Tol (lễ thôi nôi) ...

Người Hàn Quốc nổi tiếng thân thiện và dễ gần.

Khi đến thăm làng dân tộc Sêongup ở đảo Jeju, cô chủ nhà luôn nở nụ cười rất tươi, khi chúng tôi vừa bước qua các thanh chắn ở cổng, cô gái đã khoác tay một anh bạn trong đoàn của chúng tôi nhận làm người yêu, vừa cầm tay anh vừa nói chuyện với khách cho tận khi chia tay mới rời khỏi anh.

Người Hàn Quốc không chỉ dùng các vật liệu xây dựng truyền thống như đá làm tường, tranh lợp mái, các phong tục địa phương vẫn được duy trì. Chẳng hạn như mỗi nhà đều có hai trụ đá ở hai bên lối vào, mỗi trụ có 3 lỗ để cắm ba cây sào chắn ngang lối đi. Nếu cả 3 cây đều đúng chỗ, có nghĩa là không có ai ở nhà cả, xin đừng vào. Nếu cây sào trên cùng có một đầu hạ xuống mặt đất, tức là chủ nhà sẽ quay lại ngay. Còn cả ba cây sào đều hạ một đầu xuống đất, tức là có người ở nhà, xin mời vào.

Con rồng châu Á:

Thời đại của Park Chung Hee (1963 - 1979) chứng kiến cả sự tăng trưởng về kinh tế và sự đào sâu của nền chuyên chính về chính trị. Trong các thập kỷ 1970 và 1980 Hàn Quốc được biết đến như là một trong bốn con rồng của vùng Đông Á, trong đó bao gồm cả Đài Loan, Hồng Kông và Singapore.

Đi lên từ một nước nông nghiệp, Hàn Quốc đã sớm mở đầu quá trình Công nghiệp hoá từ năm 1962, sau đó là quá trình Công nghiệp hoá hướng đến xuất khẩu. Tính ở thời điểm 2003, các đối tác thương mại chủ yếu bao gồm Trung Quốc 18,2%; Mỹ 12,8%, Nhật Bản 9%, Hồng Kông 7,6%, còn lại là các nước khác 47,4%. Hàn Quốc phát triển nền kinh tế toàn diện, đa lĩnh vực với những định hướng chiến lược lớn cho từng thời kỳ. Xúc tiến công nghiệp nặng và công nghiệp hoá chất trong thập kỷ 1970.

Nhờ chính sách này Hàn Quốc đã kinh doanh thành công trong lĩnh vực điện tử, đóng tàu và các lĩnh vực khác.

Hợp lý hoá và tự do hoá trong thập kỷ 1980.

Cùng với cuộc khủng hoảng dầu mỏ lần thứ hai và vụ ám sát tổng thống Park Chung Hee năm 1979 đã đẩy nền kinh tế Hàn Quốc vào tình trạng rối loạn. Hoạt động kinh tế trong năm 1980 được đánh giá là tồi tệ nhất trong vòng hơn 20 năm. Từ năm 1984 - 1987 việc hợp lý hoá các ngành công nghiệp diễn ra với ngành đóng tàu và ngành xây dựng ở nước ngoài. Chương trình này đã dẫn đến việc giảm bớt số lượng cơ sở qua việc hợp nhất, đình hoãn những dự án xây dựng ở nước ngoài bị lạm chi và giảm thuế cũng như các gánh nặng tài chính khác. Nhờ đó, từ năm 1986 bắt đầu có thặng dư mậu dịch, mức thặng dư tiền gửi ngân hàng là 14,2 tỷ USD (năm 1988). Nền kinh tế tạo ra được 38 triệu việc làm mới, giảm tỷ lệ thất nghiệp xuống còn 2,5%.

Khắc phục khủng hoảng. Năm 1997, như nhiều nước châu Á khác, Hàn Quốc bị khủng hoảng nặng nề. Để tháo gỡ khó khăn Chính phủ Hàn Quốc đã phải chấp nhận vay khẩn cấp của Quỹ tiền tệ Quốc tế (IMF) 57 tỷ USD với những điều kiện ngặt nghèo, tiến hành cải cách mạnh mẽ, xây dựng nền kinh tế thị trường dân chủ, phá bỏ quyền lực của các tài phiệt, coi trọng các Công ty vừa và nhỏ, giảm sự can thiệp của Nhà nước, chống câu kết chính trị - kinh doanh. Mặt khác, áp dụng chính sách “thắt lưng buộc bụng”, huy động quốc dân quyên góp tiền vàng ủng hộ Chính phủ. Kết quả Hàn Quốc đã thành công trong việc khắc phục khủng hoảng trong 3 năm (1998 - 2000), trả xong nợ IMF. Dự trữ ngoại tệ đã đạt 133 tỷ USD (tháng 7/2003).

Ngay từ những năm 1970, nhiều Công ty, tập đoàn lớn của Hàn Quốc bắt đầu tạo chỗ đứng trên thị trường thế giới. Trong số đó có thể kể tới: Sam Sung, Hyndai, GM Daewoo... Giao thông ở Hàn Quốc chủ yếu là đường hàng không, đường biển. Hàn Quốc có 7 sân bay nội địa và 8 sân bay Quốc tế. Thủ đô Seoul có 2 sân bay Quốc tế Gimpo và Incheon. Riêng đảo JeJu một ngày có tới 55 chuyến bay đến Seoul, 46 chuyến tới JeJu với các thành phố khác trên đất liền. Hàn Quốc có nhiều cảng biển nhưng cảng Busan nổi tiếng hơn cả , là cảng sầm uất vào thứ 5 thế giới. Hiện nay, tổng sản phẩm quốc nội Hàn Quốc xếp thứ 10 trên thế giới. Dịch vụ y tế - chăm sóc sức khoẻ ở Hàn Quốc ngang với nhiều nước công nghiệp hàng đầu khác như: Nhật Bản, Mỹ, Anh, Đan Mạch. Việc giáo dục miễn phí và bắt buộc cho tới hết trung học (16 tuổi) đã đảm bảo cho dân số Hàn Quốc được giáo dục tốt. Giáo dục hết sức được coi trọng và hầu hết người dân Hàn Quốc xem đó là con đường tốt nhất dẫn tới thành công, Chính phủ đã dành 21% ngân sách cho giáo dục, trong khi Anh chỉ là 4%, ở Mỹ là 29%. Chương trình đánh giá học sinh quốc tế, do Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế thế giới (OECD) khởi xướng và chỉ đạo đã xếp hạng giáo dục và khoa học của Hàn Quốc tốt thứ 3 trên thế giới. Hàn Quốc cũng xếp thứ 2 về Toán, Văn học. Tiếng Anh là một trong ngoại ngữ được phổ biến nhất ở Hàn Quốc.

Tuy vậy, trên đường phố, tất cả các biển quảng cáo, biển các khách sạn nhà hàng đều sử dụng tiếng Hàn.

Văn hoá - Du lịch và Môi trường:

Trong những năm gần đây, văn hoá và những truyền thống độc đáo của Hàn Quốc đã hồi sinh. Mặc dù trước sự hiện đại hoá nhanh chóng của xã hội, Hàn Quốc vẫn là một trong những quốc gia theo đạo Khổng mạnh nhất trên thế giới. Những lối sống truyền thống của quá khứ, những phong tục đã được nuôi dưỡng lâu đời vẫn tiếp tục ảnh hưởng đến phong cách hiện đại mà người Hàn Quốc vừa mới thu nhận. Câu châm ngôn đại ý là người đàn ông phải tu thân, tề gia, sau đó mới trị quốc rồi bình thiên hạ đã phản ánh trật tự xã hội ẩn khuất đằng sau lý tưởng của Khổng giáo. Từ nhà ở đến các nhà hàng ăn đều tuân thủ theo nếp nhà truyền thống, có rất ít đồ đạc được bày biện, sàn nhà đa số được làm bằng gỗ và luôn được chăm sóc sạch sẽ. Vì thế người Hàn Quốc vẫn thích ngồi hay nằm trên nệm hoặc chiếu dày trải trên sàn nhà.

Du lịch là một động lực khuyến khích những nỗ lực của văn hoá truyền thống. Phần lớn du lịch ở Hàn Quốc tập trung vào các giá trị văn hoá, thiên nhiên mà Chính phủ đang ra sức bảo tồn. Đó là các làng dân tộc Hàn Quốc, các đền chùa, cung điện, là 20 công viên quốc gia rải đều khắp các tỉnh, thành, với tổng diện tích bằng 6,6% diện tích lãnh thổ Hàn Quốc (trong đó có công viên Everland, năm 2002 được Công ty giải trí của Mỹ bình chọn là 1 trong 5 công viên chủ đề hàng đầu thế giới. Công viên rộng 60 ha ở gần thủ đô Seoul...). Du lịch Hàn Quốc không thể thiếu du lịch biển đảo. Đặc biệt có đảo JeJu (Chejudo). Đây là hòn đảo lớn nhất của Hàn Quốc nằm về phía cực nam của đất nước. Sau 50 phút ngồi máy bay từ Busan đi về phía nam, chúng tôi đã đặt chân lên hòn đảo thơ mộng. Đây là thiên đường cho những cặp vợ chồng đi hưởng tuần trăng mật. Trên đảo JeJu, bạn tha hồ dạo chơi ngắm cảnh biển trong cơn gió nhẹ mơn man. Thăm vịnh Đá đầu rồng, đi và tìm hiểu những điều kỳ bí trên Con đường ma quái. Đây là đoạn đường dốc, đến đầu dốc xe dừng lại, mọi người xuống xe, lái xe tắt máy, vậy mà vẫn chạy.

Cô hướng dẫn viên cầm chai nước để xuống đường, nước chảy về phía dốc (chảy ngược) thật đúng là ma quái. Ở công viên “thiên đường tình yêu” (Love land) vẽ đẹp về hình thể của các nam thanh nữ tú, đã được tạc tượng, vừa ca ngợi thiên đường của tình yêu, vừa pha chút hài hước để làm du khách giảm được strest.

Môi trường ở Hàn Quốc thật tuyệt vời. Suốt cả chặng đường hàng trăm cây số, xe chúng tôi chạy với tốc độ trên 100 km/h. Hai bên toàn cây xanh, thảm cỏ và thảm hoa. Ở những đoạn đường đi qua khu vực dân cư, hai bên đường đều có tường chắn bằng kim loại hoặc kính cao 5m - 7m để giảm tiếng ồn. Trên đường gần như không nghe thấy tiếng còi xe. Mặc dù mật độ dân cư đông vào bậc nhất thế giới nhưng lòng đường và hè phố đều rất thoáng. Trên tuyến chính không có người đi bộ, đi xe máy tất cả chỉ có ô tô sản xuất trong nước (Hyndai, Kia, ...). Ở Công viên Ever land rộng 60 ha mà không nhìn thấy một tàn thuốc lá, hay một mảnh giấy vụn. Ở trung tâm thủ đô Seoul có một con suối nhân tạo. Trước đây là một dòng kênh cáu bẩn, hôi thối. Tổng thống Hàn Quốc thứ 16 đã cho phép cải tạo, xây dựng con suối nhân tạo, nước được lọc sạch và chảy mạnh. Gần đó có 365 ngọn nước phun liên tục suốt ngày - đêm - tượng trưng cho 365 ngày đêm không ngơi nghỉ. Đây là điểm du lịch hấp dẫn. Khách thập phương ngồi nghỉ ngơi ngắm các ngọn nước và dòng suối nhân tạo, chụp ảnh kỷ niệm.

Vĩ tuyến 38, tuor DMZ và khát vọng thống nhất:

Nếu ở Việt Nam có vĩ tuyến 17, thì Triều Tiên có vĩ tuyến 38 - ranh giới chia cắt 2 miền Bắc và Nam Triều Tiên. Hàn Quốc đã xây dựng khu vực phi quân sự này thành điểm du lịch - tuor DMZ. Từ thủ đô Seoul, sau gần một giờ bằng xe buýt, bạn sẽ đến vĩ tuyến 38, tham gia vào tuor DMZ, bạn thăm đường hầm đào sâu trong lòng núi do Bắc Triều Tiên xây dựng từ những năm trước đây, lên đài quan sát, dùng kính viễn vọng quan sát vùng đất của Bắc Triều Tiên, chụp ảnh với những người lính Biên phòng Hàn Quốc.

Trước tiền sảnh bảo tàng Bàn Môn Điếm, có một tấm bảng dài chừng 10m bằng inox khắc tên các chiến sỹ đã hi sinh trong chiến tranh.

Vào tháng 6 năm 2000 lãnh đạo 2 nước là Kim Decjung và Kimjungil đã gặp gỡ nhau tại Pyongyang trong cuộc họp thượng đỉnh lần đầu tiên kể từ khi chia cắt đất nước. Cuộc họp này đã dấy lên hy vọng về sự thống nhất của hai nước Triều Tiên, nó cũng là bước đầu trong quá trình lâu dài của sự công nhận lẫn nhau và cùng tồn tại.

Thách thức lớn nhất đối với tương lai của Hàn Quốc là vấn đề thống nhất với CHDCND Triều Tiên để hình thành một quốc gia Triều Tiên duy nhất. Ý tưởng thống nhất là hết sức nhất quán ở Hàn Quốc, nhưng các trở ngại lớn và 55 thập niên chia cắt đã cản trở quá trình tiến tới thống nhất. Khát vọng thống nhất của người dân 2 miền Nam Bắc Triều Tiên là hoàn toàn chính đáng. Đó cũng là mong muốn của nhân loại.

N.L