Để có sự đổi mới, thường đến từ 2 lý do: Nhu cầu nội tại đòi hỏi phải có sự đổi mới và sự tác động từ bên ngoài bắt buộc phải đổi mới. Sự đổi mới được xem là trọn vẹn nếu từ bên trong nội tại muốn thay đổi và gặp được sự hỗ trợ từ bên ngoài, giống như hình ảnh con gà con với khát khao được hít thở khí trời, mổ những hạt thóc ngon và chỉ thật sự chui ra khỏi vỏ trứng khi đủ hơi ấm yêu thương ấp ủ. Sự đổi mới của Tạp chí Cửa Việt thời gian qua cũng có thể ví von bằng hình ảnh đó.
Ra đời từ khát vọng đổi mới
Ngược dòng lịch sử, tháng 7 năm 1989, tỉnh Quảng Trị được tái lập. Cùng với việc hình thành đầy đủ các sở, ban, ngành, đoàn thể của tỉnh, Sở Văn hoá - Thông tin và Hội Văn học Nghệ thuật (VHNT) Quảng Trị cũng đã được thành lập. Trước yêu cầu bức thiết của đời sống văn hoá văn nghệ tỉnh nhà, tờ Tạp chí Cửa Việt đã ra đời do nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường làm Tổng biên tập. Đây là diễn đàn chính thức của văn nghệ sĩ Quảng Trị và cũng là nơi ươm mầm cho nhiều tài năng sáng tạo lâu dài cho quê hương.
Bên cạnh việc giới thiệu các sáng tác VHNT trên tất cả các chuyên ngành, Tạp chí còn đảm nhận chức năng sưu tầm, nghiên cứu, giới thiệu bản sắc văn hoá Quảng Trị đến với bạn đọc cả nước và quốc tế. Cửa Việt đã trở thành cửa ngõ giao lưu kết bạn với đội ngũ văn nghệ sĩ, các nhà nghiên cứu lịch sử văn hoá trên khắp mọi miền đất nước.
Ra đời muộn hơn Cửa Việt một năm, Tạp chí Văn hoá Quảng Trị được thành lập theo quyết định số 624/QĐ-UB ngày 2/11/1991 của UBND tỉnh Quảng Trị do Nhà văn Xuân Đức, Tỉnh uỷ viên, Phó Giám đốc Sở Văn hoá - Thông tin tỉnh được bổ nhiệm kiêm chức Tổng biên tập tạp chí. Tháng 4/1994, UBND tỉnh đã có quyết định sáp nhập Tạp chí Cửa Việt và Tạp chí Văn hoá Quảng Trị thành một đơn vị lấy tên Tạp chí Cửa Việt nhưng trực thuộc Sở Văn hoá - Thông tin. Nhà văn Xuân Đức tiếp tục giữ chức Tổng biên tập.
Ngày 11/3/1998, thể theo nguyện vọng của tất cả hội viên Hội VHNT, căn cứ vào tình hình ổn định của đơn vị, Tạp chí Cửa Việt được chuyển giao trách nhiệm chủ quản trở về Hội VHNT tỉnh. Nhà văn Cao Hạnh được bổ nhiệm Tổng biên tập. Từ đó đến nay, Cửa Việt chính thức là cơ quan ngôn luận của Hội VHNT tỉnh Quảng Trị. Trên dặm đường hình thành và phát triển, không phải lúc nào cũng thuận buồm xuôi gió, nhưng Cửa Việt cùng với đội ngũ văn nghệ sĩ Quảng Trị đã biết vượt lên chính mình, gắn bó máu thịt với mảnh đất Quảng Trị anh hùng, phấn đấu không mệt mỏi vì một nền văn hoá, văn nghệ tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, vì một quê hương giàu mạnh.
Tạp chí Cửa Việt tặng thưởng các cộng tác viên tích cực
Xây dựng thương hiệu Tạp chí Cửa Việt trên lĩnh vực văn hóa, văn nghệ
Dù rằng Tạp chí Cửa Việt từng có một quá khứ vàng son, được bạn đọc trong và ngoài nước biết tên, giới trí thức và văn nhân yêu mến. Tuy nhiên, thế hệ trẻ ở tạp chí đủ tỉnh táo để nhận ra những khoảng trống cần được lấp đầy trước yêu cầu mới.
Bài toán về kinh tế báo chí, về sự thu hút độc giả, nội dung đáp ứng được yêu cầu tuyên truyền trong giai đoạn mới nhưng vẫn phải giữ được nét văn phong cuốn hút với những bài viết vừa có hàm lượng thông tin, khoa học… Làm thế nào để vừa có tờ tạp chí theo phong cách hiện đại nhưng vẫn chuyển tải hết tinh túy văn học nghệ thuật Quảng Trị là điều không phải dễ.
Cả thế giới đang chuyển động trước sự tác động của công nghiệp 4.0. Sau dịch bệnh và thiên tai càng chứng minh cho thấy phải thay đổi phương thức cũ. Làm thế nào để đưa tên tuổi văn nghệ sĩ và văn hóa Quảng Trị - “truyền thông xuyên biên giới” thành công, khi “cuộc chơi” phải là sự vươn tầm ra thế giới? Là một câu hỏi mà Ban biên tập trăn trở.
Tạp chí Cửa Việt tiến hành song song cả 3 bước: Đổi mới ở tạp chí in, mở rộng phạm vi tiếp cận độc giả thông qua mạng xã hội, nâng cấp giao diện trang thông tin điện tử tổng hợp. Với nguồn nhân lực ít, kinh phí mỏng, tạp chí chọn cách thức dễ làm trước, khó làm sau. Việc ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số là phương thức hiệu quả để thực hiện. Đầu tiên là áp dụng mô hình tòa soạn online, gần như tác nghiệp hoàn toàn trên môi trường mạng. Đồng thời xác định Tạp chí in, web, fanpage phải có sự vận hành riêng theo đúng tính chất của nó.
Đối với tạp chí in, thay đổi đầu tiên đến từ hình thức, trong đó bìa phải đẹp. Mỗi số báo tạp chí hướng tới một chủ đề mà tạm gọi là câu chuyện. Để đặt hàng những cây bút có tên tuổi, tất nhiên với mức nhuận bút còn thấp của Tạp chí Cửa Việt, thì chính sự cầu thị và mong muốn có bài viết đóng góp cho sự phát triển của tỉnh là điều thuyết phục những trí thức, văn sĩ đặt bút viết.
Với sự ra đời của fanpage Tạp chí Cửa Việt từ tháng 4/2020, tạp chí thực hiện tốt hơn việc quảng bá, thông tin: Quảng bá cho chính mình và quảng bá cho đối tượng được thông tin. Tạp chí cũng thực hiện livestream một số sự kiện quan trọng của tỉnh và giới văn nghệ sĩ. Tạp chí cũng chia sẻ trên fanpage thông tin từ Báo Quảng Trị hay hoặc các buổi livestream khác của Đài PT-TH tỉnh. Bởi sự phân chia các cơ quan báo chí cũng chỉ là hình thức. Tất cả phải hướng đến mục tiêu quan trọng là truyền thông xuyên biên giới nhằm xây dựng và quảng bá thương hiệu Quảng Trị. Trang thông tin điện tử tổng hợp được đầu tư nâng cấp, thực hiện được việc số hóa, lưu trữ các thông tin liên quan đến mảnh đất, con người Quảng Trị.
Sự đổi mới bước đầu chỉ có thể thực hiện được, khi tạp chí được UBND tỉnh quan tâm tạo mọi điều kiện thuận lợi về kinh phí, sự định hướng của Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, Hội VHNT tỉnh, sự hướng dẫn của Sở Thông tin và Truyền thông, sự trợ giúp về chuyên môn của Hội Nhà báo tỉnh. Nhờ vậy, tạp chí không chỉ hoạt động đúng tôn chỉ, mục đích mà có cơ hội để phát triển mô hình tòa soạn hiện đại, thực hiện hàng loạt các nội dung đổi mới.
Trong thông điệp đầu năm 2021 của Thủ tướng Chính phủ đã nhấn mạnh đến việc chuyển đổi số để tạo bước đột phá, phát triển mới cho đất nước. Chuyển đổi số trong lĩnh vực báo chí, truyền thông sẽ diễn ra mạnh mẽ và rất nhanh. Báo chí không chỉ đóng vai trò là nguồn thông tin phản ánh mọi lĩnh vực đời sống xã hội mà báo chí trong thời kỳ mới phải là “bộ lọc” thông tin, kiến giải những vấn đề mang tính bản chất từ hiện tượng xã hội để bảo đảm thực hiện tốt sứ mạng của nền báo chí cách mạng và phát triển theo hướng hiện đại.
Để góp phần cùng các cơ quan báo chí trong tỉnh và đội ngũ phóng viên các cơ quan báo chí đóng trên địa bàn tỉnh, thực hiện thành công Truyền thông xuyên biên giới cho tỉnh Quảng Trị trong thời gian tới, tạp chí xác định phải tiếp tục thực hiện tốt nội dung trên nền tảng đổi mới và áp dụng công nghệ. Đổi mới, sáng tạo làm cho nội dung thông tin trở nên hấp dẫn, sinh động, thiết thực, có chiều sâu, có thông điệp truyền tải rõ ràng và bám sát với thực tế; góp phần tạo lập dư luận xã hội đúng đắn.
Trong đó, Ban biên tập xác định giữ vững thương hiệu Tạp chí Cửa Việt đã được các thế hệ nhà văn, nhà báo đi trước gây dựng nên bằng văn tài, tâm sức và trí tuệ. Đồng thời phấn đấu xây dựng bộ ấn phẩm của Tạp chí Cửa Việt trở thành thương hiệu tiêu biểu của tỉnh Quảng Trị trên lĩnh vực văn hóa, văn nghệ.
Một điều cực kỳ quan trọng để Cửa Việt trụ vững đến ngày hôm nay đó là tình cảm tin yêu của cộng tác viên và bạn đọc xa gần. Sau bao nhiêu năm cũng vẫn vẹn nguyên tình cảm ấm áp dành cho tạp chí vừa là nguồn động viên, vừa là động lực để Ban biên tập nỗ lực hơn nữa.
Ngay từ khi mới hình thành, với khát vọng đổi mới, Ban biên tập Cửa Việt đã cố gắng tập họp được một số bạn đọc, bạn viết có bản sắc, giọng nói riêng, tạo nên một tạp chí văn nghệ khá sôi động. Từ bước khởi nguồn đầy hứng khởi, trải qua mấy khúc quanh co, gập ghềnh, hội nhập với vài nhánh sông khác để rồi vươn ra cửa biển với sức vóc vạm vỡ như hôm nay, Cửa Việt đã thể hiện khát vọng sáng tạo của những người làm báo văn nghệ trên mảnh đất văn nhân thật đáng tự hào và trân trọng.
