|
K |
hởi đầu từ 1949 cho đến nay, Thái lan đã có 56 cuộc triển lãm quốc gia, như vậy gần như mỗi năm là có một lần, chỉ trừ 5 năm có điều kiện đặc biệt là không có tổ chức. Triển làm mỹ thuật quốc gia (toàn quốc) của Thái Lan, sau thời gian khai mạc và trưng bày tại Bangkok, thường được đem trưng bày thêm tại ba vùng chính của Thái Lan: vùng phía nam, phía bắc và đông bắc. Không chỉ riêng triển lãm này mà đa số các triển lãm quy mô quốc gia khác đều làm tương tự, mặc dù không thể đầy đủ như ở thủ đô, nhưng dù sao, nó cũng tạo cơ hội cho mọi người thưởng thức và ít nhiều giảm sự chênh lệch quá lớn giữa sự hưởng lợi các sản phẩm văn hóa đương đại ở thủ đô và các vùng. Tại đây chính phủ Thái cho xây dựng bảo tàng, nhà triển lãm có quy mô khá lớn, đủ quy mô để tổ chức các triển lãm khu vực và quốc gia. Ngày 10/1/2011, Triển lãm mỹ thuật quốc gia lần thứ 56 được khai mạc tại Maha Sarakham, đông bắc Thái Lan. Tuy số lượng tác phẩm không đầy đủ như trên Bangkok, nhưng cơ bản vẫn có các tác phẩm được giải thưởng, có một số thành viên Hội đồng giám khảo, và đặc biệt là vựng tập triển lãm, bản in rất đẹp, đầy đủ thông tin hình ảnh, bài viết,v.v… và quan trọng là phát miễn phí. Triển lãm lần thứ 56 quy tụ 405 tác phẩm, bao gồm các thể loại hội họa, điêu khắc, đồ họa và đa phương tiện. Cuối cùng , chỉ có 108 tác phẩm được trưng bày và 21 tác phẩm tác giả được trao giải thưởng của Hội đồng nghệ thuật. Cơ cấu giải của Hội đồng nghệ thuật gồm 1 huy chương vàng, 8 huy chương bạc và 12 huy chương đồng. Huy chương vàng thuộc về Supom Kaewda với tác phẩm “Dimension of Origin and Loss”, chất liệu bút chì dầu trên vải bố, kích thước 250cm và 450 cm. Ngoài ra còn có 12 giải thưởng do Ngân hàng Krung Thai trao và 11 giải do Cơ quan văn hóa và Nghệ thuật đương đại trao. Việc trao giải thưởng của một số tổ chức nằm ngoài hội đồng nghệ thuật như vậy, sẽ thúc đẩy tiến trình xã hội hóa nghệ thuật, tiết kiệm các nguồn lực và quan trọng là tạo cơ hội cho cả hai phía: nghệ sỹ tham gia và các nhà tài trợ nghệ thuật.
Qua đây chúng ta có thể rút ra mấy nhận xét như sau: triển lãm quốc gia Thái Lan tổ chức thường niên, tiếp tục triển lãm lặp lại ở mức độ khác nhau ở những khu vực chính trên toàn quốc. Số lượng tác giả tác phẩm tham gia nhiều, nhưng tác phẩm được chọn trưng bày ít, có chọn lọc. Bên cạnh giải thưởng của Hội đồng nghệ thuật còn có nhiều giải thưởng khác của các tổ chức phi chính phủ, các tổ chức tài chính, kinh tế. Không có mảng tác phẩm - sản phẩm mỹ thuật ứng dụng (mỹ thuật công nghiệp) trưng bày chung với mảng mỹ thuật tạo hình.
Ở Thái Lan, bên cạnh các triển lãm do nhà nước tổ chức, một số tập đoàn tài chính, các công ty đa quốc gia cũng tham gia bảo trợ cho nghệ thuật, nhiều tập đoàn có hẳn sân chơi nghệ thuật riêng có tầm quốc gia như Ngân hàng Bangkok, Ngân hàng Nông nghiệp Thái Lan, Hãng Toshiba, Hãng Panasonic… Năm 2010 đã có giải thưởng Panasonic lần thứ 12 với chủ đề “Creativity for a Wholesome Life ” - Toshiba lần thứ 22 với chủ đề “Brings good Things to Life”.
Về Triển lãm mỹ thuật Bắc Miền Trung, hàng năm Hội liên hiệp văn học nghệ thuật các tỉnh Bắc Miền Trung luân phiên thay nhau tổ chức triển lãm. Do không có cơ sở trưng bày triển lãm đúng chuyên ngành nên thường là các hội phải đi thuê mướn các trung tâm văn hóa, nhà văn hóa thiếu nhi hoặc bảo tàng tỉnh. Vì thế việc trưng bày thường mang tính chất tạm bợ, không đồng bộ, thiếu hẳn tính chuyên nghiệp.
Để khắc phục vấn đề trên, giải pháp ngắn hạn nên là: Hội đồng nghệ thuật (HĐNT) nên chọn lọc tranh tượng kỹ hơn, loại bỏ những tác phẩm chất lượng yếu kém hoặc quá quen nhàm, chỉ chọn những tranh có chất lượng khá trở lên để tránh tình trạng trình bày quá nhiều, gây lộn xộn, chen chúc. Tùy thuộc vào cơ sở hạ tầng cụ thể của từng địa phương mà xét chọn số lượng tác phẩm trưng bày hợp lý. Các địa điểm trưng bày tùy theo đặc điểm của từng địa phương mà các hội địa phương cần có thông báo số lượng tranh tượng cần trưng bày để Hội đồng nghệ thuật và Ban tổ chức chủ động xét chọn cho thật hợp lý. Tạm thời nên tách các tác phẩm mỹ thuật tạo hình và mỹ thuật ứng dụng ra hai khu (mảng) riêng, không nên treo lẫn lộn.
Giải pháp dài hạn: cần nhận thức rõ rằng, Triển lãm Bắc Miền Trung nói riêng và tại các vùng khác trong toàn quốc nói chung ngày càng trở nên thiếu hấp dẫn với những nghệ sĩ làm việc chuyên nghiệp, vì họ có nhiều sân chơi nghệ thuật khác để tham gia, so sánh. Lý do cơ bản như đã nêu ở phần trên. Tuy vậy, đối với đa phần các họa sĩ các địa phương thì đây là sân chơi và cơ hội duy nhất để triển lãm, giới thiệu bản thân mình. Bởi thế, chúng ta cần có cuộc cải cách mạnh mẽ và đột phá. Hội Mỹ thuật Việt Nam phải có chiến lược dài hạn cho ngành mỹ thuật trong tương lai. Theo tôi, cần có mấy nét cơ bản sau:
- Một là: Tách hẳn ngành Mỹ thuật ứng dụng thành hoạt động triển lãm riêng. Hiện nay chúng ta có rất nhiều cơ sở đào tạo lĩnh vực này, số lượng nhà thiết kế rất nhiều. Hội cần quản lý và có kế hoạch riêng cho lĩnh vực mỹ thuật ứng dụng bao gồm các khâu: hội viên, triển lãm, Hội đồng nghệ thuật. Tiền lệ, chúng ta đã có triển lãm mỹ thuật ứng dụng toàn quốc tại Hà Nội.
- Hai là: ngoài giải thưởng của Hội Mỹ thuật Việt Nam, Hội nên vận động các tập đoàn tài chính, kinh tế tài trợ thông qua giải thưởng. Có thể tham khảo mô hình tài trợ như ngành thể thao nước ta đang làm.
- Ba là: Hội Mỹ thuật Việt Nam nên chọn lựa một vị trí thích hợp để tiến hành xây dựng trung tâm trưng bày triển lãm kết hợp với trại sáng tác dành cho hội viên trong khu vực. Ở đây, ngoài thời gian triển lãm khu vực, trại sáng tác, hội thảo còn có thể cho thuê mặt bằng làm triển làm, workshop trong nước và quốc tế. Và, 5 năm một lần triển lãm các tác phẩm mỹ thuật toàn quốc có chọn lọc. Hiện nay, khu vực Bắc Miền Trung, trước tiên có thể chọn Huế làm cơ sở. Bởi lẽ, Huế là một trong những trung tâm văn hóa nghệ thuật của cả nước. Huế có trường Đại học Mỹ thuật (Đại học Nghệ thuật Huế), Nhà trưng bày nghệ thuật Điềm Phùng Thị, Trung tâm nghệ thuật Lê Bá Đảng; nhiều hội viên trung ương, có khoảng 40 người làm nghệ thuật có trình độ thạc sĩ trở lên, trong đó có gần 30 người được đào tạo ở nước ngoài. Hội liên hiệp Văn học nghệ thuật Thừa Thiên - Huế cũng đang đề nghị xây dựng bảo tàng mỹ thuật. Mấu chốt quan trọng nữa là Huế đang phấn đấu trở thành thành phố trực thuộc trung ương, thành phố Festival của cả nước. Vì vậy Hội Mỹ thuật Việt Nam nên có kế hoạch bàn bạc cùng với tỉnh Thừa Thiên - Huế để xin quỹ đất hoặc đồng phối hợp.
Dĩ nhiên, nếu mỗi tỉnh đều có một trung tâm hội thảo, khu trưng bày đa năng thành tựu kinh tế -văn hóa đúng quy cách thì hết sức lý tưởng. Tuy nhiên, rất khó hy vọng ở tương lai gần mà có lẽ ở thì tương lai xa, rất xa. Điều này cần sự phấn đấu kiên trì của các hội mỹ thuật địa phương và sự tác động của Hội trung ương đối với chính quyền địa phương.
Đề xuất này có thể sẽ vấp phải nhiều ý kiến trái chiều, sự cục bộ địa phương, kinh phí để thực hiện. Nhưng nếu không có cơ sở triển lãm - nhà sáng tác đúng quy cách chuyên nghiệp thì triển lãm Bắc Miền Trung sẽ mãi bất cập và thiếu hẳn tính chuyên nghiệp như hiện nay. Các nghệ sĩ địa phương sẽ chẳng bao giờ có chỉ số ảnh hưởng thực sự tới cộng đồng dân cư nơi mình sinh sống.
V.X.H
