|
T |
rong bút ký “Đông Hà - con người và thời gian” Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường có ghi:
14-2-1973: Cầu Đông Hà thông vào lúc 9 giờ đêm.
12-3-1973: Cảng Đông Hà bắt đầu hoạt động.
24-3-1973: Chợ Đông Hà họp phiên đầu tiên.
Và ông viết tiếp: “Phiên chợ đầu tiên ấy, tôi nhớ rất rõ chỉ có hai dãy bày những quÇy, thúng mẹt bán hàng nhu yếu phẩm như kem, bóp, khăn mặt, thuốc l¸ Tam Đảo, và vài thứ bánh kẹo, tất cả đều là hàng của miền Bắc. Đặc sản của Đông Hà ngày đó hầu như chỉ có những mặt hàng xuất phát từ một nguồn nguyên liệu duy nhất, la liệt khắp trong ngoài: các loại đinh lấy từ pháo đinh Mỹ, bi xe đạp tháo ra từ bom bi, rổ rá, giỏ xách tay làm bằng dây điện nhỏ rút từ các bộ phận bên trong của xác xe tăng và máy bay Mỹ...”.
Cũng chính vào thời điểm ấy (1973), nhạc sĩ Hoàng Sông Hương cùng Đoàn văn công Quảng Bình vào biểu diễn phục vụ cán bộ, nhân dân Đông Hà - Quảng Trị. Vẫn còn đó hình ảnh nhạc sĩ Hoàng Sông Hương tay cầm đàn Violon đứng ở lô cốt Đông Hà giữa bốn bề lau lách và gạch vì. Một Đông Hà bị “tàn phá đến 200%”, một Đông Hà chỉ có “gió mù trời chen tiếng súng”, thế mà trong ông đã vụt lên hình ảnh một thành phố Đông Hà trong tương lai. Nhưng phải đến gần mười năm sau, năm 1982, nhạc sĩ Hoàng Sông Hương mới cho ra đời bài h¸t “Đông Hà thành phố tương lai”, một dự cảm thật đẹp, thật lãng mạn.
Khi nói về cảm xúc của mình, nhạc sĩ Hoàng Sông Hương cho rằng: Ông viết “Đông Hà thành phố tương lai” vì nhìn thấy vị trí địa lý thuận lợi của “ thị xã ngã ba”, và tin và chân lý sáng ngời của Bác Hồ: “Thắng giặc Mỹ ta sẽ xây lại đất nước ta đàng hoàng hơn, to đẹp hơn”. Vậy nên, ông viết:
“Anh trở về thăm quê em
Nơi có dòng sông Hiếu trong xanh
Quê hương em có đường qua muôn nẻo
Trở về đây một ngã ba sông
Một ngã ba đường Chín anh hùng”.
Trải qua bao biến thiên của lịch sử, với bao nhiêu công sức, mồ hôi, nước mắt và máu của nhiều thế hệ đã ®ç xuống đất này, người Đông Hà hôm nay đã có thể tự hào nhìn thấy bóng dáng thành phố của mình hiển hiện từng ngày, từng giờ. Thành phố bên dßng sông Hiếu trong xanh, đó không chỉ là khát vọng của người dân thị xã mà nó còn được dự cảm từ ba mươi bảy năm trước, từ nhạc sĩ Hoàng Sông Hương và ở cả nhà văn Nguyễn Tuân. Tháng 2 năm 1973, khi bên kia dòng Thạch Hãn, tiếng súng diệt thù vẫn còn vọng lại, nhà văn Nguyễn Tuân đã viết: “Chúng tôi vừa lắng nghe tiếng súng xa, vừa nghe cán bộ mình bàn cách kiến thiết lại Đông Hà, làm cho Đông Hà trở nên một thành phố sầm uất chỗ cực Bắc của miền Nam Việt Nam” (Bút ký “Về thăm đất lửa” - Nguyễn Tuân). Nhưng, với cách đầu tư co cụm về cho tỉnh lỵ thµnh phố Huế, qua mười bốn năm với chức năng thị xã trực thuộc tØnh Bình Trị Thiên, cái “thị xã ngã ba” này hầu như bị lãng quên. Một thị xã “nhà không số, phố không tên”, không nhà hát, không rạp chiếu phim, chỉ có hai con đường 9A, 9B do Mỹ tráng nhựa, còn lại là những con đường đất đỏ, “nắng bụi, mưa bùn”...
Vậy mà, vào một ngày đầu xuân 1982, nhạc sĩ Hoàng Sông Hương đã trở lại đất này để hát lên thành lời những dù cảm của mình mười năm trước: Đông Hà thành phố tương lai. Khát vọng về một thành phố Đông Hà giàu đẹp, văn minh cũng giống như khát vọng sống của mảnh đất con người nơi đây. Tình yêu quê hương đã hoá thân thành câu hát để nuôi dưỡng khát vọng tâm hồn:
“Kìa xác xe tăng sẽ là cốt thép
Xi măng Đông Hà gạch ngói ta xây
Xây bao tầng cao, cao mãi
Đông Hà thành phố tương lại”.
Bài hát viết xong, nhạc sĩ Hoàng Sông Hương đem tập ngay cho cô giáo Hoàng Thu Hà - giáo viên Toán trường Cấp III Đông Hà, một giọng hát hay của Đông Hà thời đó. Bài hát đã gây xúc động mãnh liệt trong cô, và cô đã hát bằng tất cả niềm yêu thương, khao khát, hát với một niềm tin, niềm mong ước những lời hát này sẽ sớm thành hiện thực. Bằng t©m thành đó, cô giáo Hoàng Thu Hà đã đoạt rất nhiều Huy chương vàng tại các hội diễn tỉnh Bình Trị Thiên cũ, hội diễn khu vực và toàn quốc khi trình bày “Đông Hà thành phố tương lai”.
Mảnh đất Quảng Trị đã cho nhạc sĩ Hoàng Sông Hương những bài ca thắm thiết, sâu thẳm,giai ®iÖu ng©n vang thµnh nçi kh¸t khao, tin tëng tự hào. Không những thế, ở ông cái men say của những ca khúc trữ tình như “Đông Hà thành phố tương lai”, “Hoa thơm đất mẹ”, “Trở lại Thành Cổ” đã cho mọi người hiểu thêm mạch nguồn cảm xúc trong suốt, ngọt ngào của người nhạc sĩ. Viết “Đông Hà thành phố tương lai”, Hoàng Sông Hương không cầu kỳ về bút pháp, không sôi động, mãnh liệt mà tr÷ tình, đằm thắm, giai điệu man mác chất dân ca sâu lắng dễ đi vào lòng người.
Với người làm nghệ thuật, tác phẩm viết ra chính là lời tri ân sâu sắc với mảnh đất - con người quê hương. Nhưng có lẽ, cao hơn thế, là một lời tâm nguyện, t©m nguyÖn cña c¶ ngêi sèng lÉn ngêi ®· khuÊt, tâm nguyện của cây, của núi, của sông, rằng, những tháng năm hào hùng đã qua. Sự hy sinh to lớn mà đồng bào, đồng chí của chúng ta đã hiến dâng cho sự nghiệp này, chỉ có ý nghĩa vĩnh cửu khi mà cuộc sống h«m nay, cuéc sèng ngµy mai do bµn tay khối óc của chúng ta xây dựng luôn luôn đổi thay và phát triển.
Đông Hà hôm nay đang nở hoa hạnh phúc. Cầu mới đã bắc qua sông Hiếu. Chợ Đông Hà to đẹp mang dáng con tàu vươn về Cửa Việt. Dáng dấp của một đô thị trên hai bờ sông Hiếu đã và đang hình thành. “Những tầng cao, cao mãi....”
V.T.H
