|
C |
hặng đường văn học Quảng Trị vừa đi qua gần đây nhất chỉ vỏn vẹn có năm năm (2002-2007). Đó là chặng thứ ba vận hành trong guồng máy hoạt động của hội VHNT Quảng Trị. Chưa thể gọi là dài nhưng không phải ngắn bởi năm năm ấy đủ để các nhà văn thai nghén, hoàn thành tác phẩm và công bố tác phẩm đến bạn đọc gần xa.
Nhưng để có được tác phẩm, nhất là những tác phẩm lớn ngoài phần nỗ lực chủ quan của nhà văn còn phải có được “bà đỡ” mát tay. Một trong những “bà đỡ” mát tay ấy chính là những trại sáng tác thường gọi là trại viết hoặc là do kinh phí của Hội “rót” xuống hoặc là liên kết với các ngành, huyện, thị trong tỉnh. Ở những trại viết này là dịp thuận lợi để văn nghệ sĩ gặp gỡ, giao lưu trao đổi kinh nghiệm, khơi nguồn cảm hứng sáng tác. Đây chính là những “cú hích” rất quan trọng cho sự ra đời tác phẩm. Trong nhiệm kỳ III (2002-2007) Phân hội Văn học và Hội VHNT Quảng Trị đã mở được bảy trại sáng tác chuyên ngành văn học trong đó có ba trại theo phương thức liên kết với địa phương. Đó là trại liên kết với huyện Triệu Phong ra được tập thơ văn “Tình đất Triệu Phong” liên kết với huyện Hải Lăng xuất bản tập thơ văn “Mạch nguồn Hải Lăng” và gần đây liên kết với thị xã Quảng Trị ra tập sách “Gạch hồng Thành Cổ”. Cả ba tập sách trên đều đảm bảo chất lượng in ấn đẹp, số lượng phát hành cao được dư luận đồng tình và hoan nghênh. Sự liên kết giữa Hội VHNT với địa phương để sáng tác, xuất bản là một nét mới, nét sáng tạo rất đáng trân trọng bởi bước đầu nhen nhóm được ngọn lửa xã hội hoá hoạt động sáng tạo văn học nói riêng và văn học nghệ thuật nói chung. Được biết ngoài ba trại liên kết chuyên ngành văn học, các phân hội Âm nhạc, Nhiếp ảnh cũng mở được các trại sáng tác, liên kết với các huyện Hướng Hoá, Cam Lộ, thị xã Quảng Trị, Triệu Phong, Đakrông. Nét sáng tạo trong hoạt động VHNT này cũng là điểm khởi sắc đầu tiên của văn học Quảng Trị nhiệm kỳ III mà hai nhiệm kỳ trước chưa làm được.
Nhìn chung ở cả bảy trại viết trong năm năm qua, các nhà thơ, nhà văn Quảng Trị đều “gặt hái” được những thành công đáng kể. Bài vở sáng tác ở trại được tập hợp in thành sách phục vụ nhiệm vụ chính trị của địa phương, quảng bá với bạn đọc cả nước về mảnh đất con người Quảng Trị trong đó có một số truyện ngắn, ký, thơ ghi được dấu ấn trên văn đàn cả nước.
Tuy nhiên cũng dễ thấy một điều rằng; nhà văn không thể suốt năm suốt tháng đi dự trại viết được và trại viết dù được tổ chức tốt đến mấy, ưu ái trại viên đến đâu thì đấy cũng là điều kiện cần chứ chưa phải đủ để ra đời tác phẩm. Bằng mọi cách nhà văn phải tự mình tổ chức lấy tác phẩm trong sự âm thầm lặng lẽ, đơn côi khi anh ta đối diện trước tờ giấy trắng hoặc màn hình máy tính. Không ai làm thay cho nhà văn được. Nhận thức sâu sắc vấn đề này nên sáu mươi hội viên của Phân hội Văn học luôn ý thức rèn luyện, học tập, trau dồi nghề nghiệp, luyện đức, luyện tài để viết và viết. Đó là sự khổ luyện, là con đường duy nhất để có tác phẩm.
Viết ra được một tác phẩm (một bài đơn lẻ hoặc một tổ hợp bài) là cả một sự nhọc nhằn nhưng để đứa con tinh thần của mình ra mắt công chúng cũng không đơn giản chút nào. Trong cơ chế hiện hành tác giả hầu như phải tự mình bỏ tiền ra in sách, tự phát hành, hạch toán lỗ lãi. Đã có vài tác giả phải vay mượn bạn bè, người thân tiền in sách, sách in xong bán không hết, chưa trả được nợ. Rào cản ấy không phải tác giả nào cũng dám vượt qua. Dẫu vậy năm năm qua Phân hội Văn học cũng in được 41 đầu sách trong đó có 2 cuốn tiểu thuyết, 10 tập truyện ngắn, 9 tập ký và 20 tập thơ. Đáng lưu ý có ba tác giả, Nguyễn Ngọc Chiến, Lê Nguyên Hồng và Hoài Quang Phương đều in được ba đầu sách. Bình quân một năm Phân hội Văn học in được hơn tám đầu sách. So với hai nhiệm kỳ trước thì số đầu sách bình quân hàng năm tăng 25% đây là một cố gắng vượt trội, một nét khởi sắc cần phải ghi nhận cho các tác giả văn học Quảng Trị trong những năm gần đây.
Đọc 41 tập tiểu thuyết, truyện, ký, thơ có thể dễ dàng nhận ra đề tài rất phong phú và đa dạng. Ấy là viết về mảnh đất con người Quảng Trị, viết về Đảng quang vinh, Bác Hồ vĩ đại, viết về nhân dân anh hùng, Tổ quốc Việt Nam hùng vĩ, viết về cuộc chiến tranh cứu nước thế kỷ XX, công cuộc đổi mới CNH-HĐH hôm nay. Viết về số phận con người trong mối liên hệ với cộng đồng, với quá khứ, hiện tại và tương lai. Rõ ràng là tác giả Quảng Trị đã bám sát được hiện thực cuộc sống, phản ảnh hiện thực cuộc sống thông qua tác phẩm của mình, phục vụ sự nghiệp cách mạng.
Số lượng tác phẩm của từng tác giả cũng như cả phân hội được hoàn thành trong một quỹ thời gian nào đó là cần và quan trọng nhưng chưa nói được nhiều gì về chất lượng nên chúng ta không thể không nhìn vào các giải thưởng. Hàng năm Hội Nhà văn, Hội Liên hiệp VHNT Việt Nam, Hội VHNT Quảng Trị, Tuần báo Văn nghệ đều xét giải thưởng hoặc đôi khi cũng mở những cuộc thi tiểu thuyết, truyện ngắn, ký, thơ. Trên sân chơi nghiệt ngã ấy, tiểu thuyết “Bến đò xưa lặng lẽ” của nhà văn Xuân Đức đoạt giải A cuộc thi tiểu thuyết Hội Nhà văn Việt Nam. Cùng thời gian này nhà văn Xuân Đức và Hoàng Phủ Ngọc Tường còn được trao giải thưởng Nhà nước về những đóng góp xuất sắc trong quá trình sáng tác văn học suốt mấy chục năm qua. Bài thơ “Người Vân Kiều mang họ Bác Hồ” và trường ca “Ngôi nhà của mẹ” của nhà thơ Hoài Quang Phương đoạt giải chính thức cuộc thi viết về đề tài Bác Hồ của báo Văn nghệ Hội Nhà văn. Các truyện ngắn “Tiếng an dân”, “Miền rừng nắng gió”, “Người đợi vầng trăng”, “Tiếng đàn trúc” của nhà văn Thái Đào được chọn vào top-ten 10 truyện ngắn hay trong năm của Tuần báo Văn nghệ và Tạp chí Văn nghệ Quân đội từ 2002- 2006. Từ lâu tác giả Quảng Trị mong và rất mong có được tiếng nói có trọng lượng trên đàn văn học cả nước. Mà tiếng nói có trọng lượng của nhà văn không là cái gì khác ngoài tác phẩm. Giờ đây những tác phẩm đoạt giải TW vừa dẫn phần nào đã đáp lại lòng mong mỏi của bạn bè đồng nghiệp, bạn đọc xa gần và đó cũng là nét khởi sắc đầy sức thuyết phục.
Ngoài giải TW hàng năm Hội VHNT tỉnh đều đặn xét giải cho những tác phẩm xuất sắc. Trong năm năm có ba tác phẩm được xếp loại A, bảy tác phẩm loại B, năm tác phẩm loại C và một số tác phẩm đoạt giải khuyến khích. Đó là tiểu thuyết “Bến đò xưa lặng lẽ” của nhà văn Xuân Đức, tập thơ “Trắng” của nhà thơ Phan Bùi Bảo Thi và tập thơ “Trở lại rừng xưa” của nhà thơ Trần Đình Thành đoạt giải A. Các tập thơ “Trầm hương của gió” của nhà thơ Võ Văn Luyến, tập truyện ngắn “Yếm lụa đào” của nhà thơ Hàn Nguyệt, tập thơ “Còn ta với mình” của nhà thơ Võ Văn Hoa, tập trường ca “Ngôi nhà của mẹ” của nhà thơ Hoài Quang Phương, tập ký “Chuyện làng” của nhà văn, nhà báo Đào Tâm Thanh, tập truyện ngắn “Trăng sáng” của nhà văn Nguyễn Ngọc Chiến, tập truyện “Hoa gạo đỏ bên sông” của nhà văn Văn Bốn đoạt giải B…
Không tính giải khuyến khích thì bình quân một năm Phân hội Văn học nhận được ba giải của hội, so với các phân hội bạn có số hội viên ít hơn rất nhiều mà số lượng giải cũng bằng hoặc gần bằng thì đó là điều bất cập bởi điều kiện dự giải (chủ yếu là in tác phẩm) của tác giả văn học khó khăn vô cùng mà không phải ai cũng vượt qua được.
Chặng đường văn học Quảng Trị vừa mới đi qua có nhiều thành tựu đáng tự hào, trân trọng, ở từng tác giả tác phẩm, ở từng thời điểm cụ thể đều có sự khởi sắc và sự khởi sắc ấy được thể hiện từ phương thức hoạt động đến tư duy sáng tạo và số lượng, chất lượng tác phẩm. Có thể nói đó là hành trang khá nặng ký để nhà văn Quảng Trị đi tiếp chặng đường thứ tư cũng đúng năm năm (2007-2012) mà chắc chắn còn có nhiều chông gai thử thách nhưng cũng hứa hẹn nhiều hoa thơm trái ngọt.
T.B
