Chiều 3/9/1969, Hội nghị bất thường của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa III đã giao Bộ Chính trị công bố Di chúc của Bác. Trải qua gần 50 năm, toàn Đảng, toàn quân và nhân dân ta đã cố gắng nén nỗi đau thương, quyết tâm thực hiện tốt những nội dung trong bản Di chúc thiêng liêng này. Trong đó quan trọng nhất là những dự cảm chắc chắn về đại thắng mùa xuân năm 1975, giành độc lập hoàn toàn, thống nhất hai miền Nam - Bắc và công cuộc xây dựng đất nước phồn vinh trên mọi lĩnh vực.
Đầu năm 1969, khi tự cảm thấy “sức khỏe có kém so với vài năm trước đây”, Bác đã “để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lênin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước, đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi đều khỏi cảm thấy đột ngột” (các trích dẫn dưới đây từ: Hồ Chí Minh, Di chúc, NXB Giáo dục Giải phóng, 1973). Ngay từ câu mở đầu bản Di chúc, Bác khẳng định “Cuộc chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ, hi sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn”. Bằng lòng tin vào khả năng, vào sức mạnh của dân tộc, sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng và khả năng dự cảm của mình, Bác khẳng định “Đó là một điều chắc chắn” và dự định: “Tôi có ý định đến ngày đó, tôi sẽ đi khắp hai miền Nam Bắc để chúc mừng đồng bào, cán bộ và chiến sĩ anh hùng, thăm hỏi các cụ phụ lão, các cháu thanh niên và nhi đồng yêu quý của chúng ta. Kế theo đó, tôi sẽ thay mặt nhân dân ta đi thăm và cảm ơn các nước anh em trong phe xã hội chủ nghĩa và các nước bầu bạn khắp năm châu đã tận tình ủng hộ và giúp đỡ cuộc chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta”. Chỉ tiếc rằng, dự định này chưa kịp thực hiện thì vào ngày 2 tháng 9 năm 1969 cả dân tộc ta đã phải đau đớn tiễn đưa Bác về với các bậc tiền hiền.
Nén nỗi đau thương, quyết tâm thực hiện dự cảm và tâm nguyện của Bác, cả dân tộc tích cực chuẩn bị chu đáo cả về thế và lực ở hai miền Nam - Bắc nhằm mục đích giành bằng được thắng lợi, thống nhất đất nước. Trên cơ sở đó Đảng đã khôn khéo đưa ra các đòn đấu tranh ngoại giao để một mặt khẳng định vị thế, sức mạnh và quyết tâm của Việt Nam. Một mặt tranh thủ dư luận thế giới, nhất là nhân dân tiến bộ, mặt khác đánh lạc sự chú ý của quân thù sang một hướng khác, tranh thủ thiện cảm của các lực lượng còn chưa lộ rõ thái độ ủng hộ bên nào để nhanh chóng củng cố và phát triển cho mình một lực lượng lớn mạnh nhất có thể, ra sức kéo thế trận về phía có lợi cho ta.
Bằng trí tuệ sáng ngời và sự tiên đoán thần kỳ trong chiến lược của những người lãnh đạo, Đảng ta đã chỉ đạo sâu sát, cụ thể cuộc tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân năm 1975, giành được thắng lợi vang dội với thời gian ngắn nhất, thiệt hại thấp nhất, hoàn thành xuất sắc kế hoạch của Bộ Chính trị, kết thúc một cách vẻ vang cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước dài ngày nhất, ác liệt nhất, phức tạp nhất (từ tháng 05/1954 đến 30/04/1975) và giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước đúng như dự cảm và mong muốn trong bản Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Biết sự nghiệp cách mạng của chúng ta sẽ thành công, công cuộc tái thiết và xây dựng xã hội chủ nghĩa sẽ gặp muôn vàn khó khăn nên trước khi “nhắm mắt xuôi tay”, Bác ân cần dặn dò: “Trước hết nói về Đảng - Nhờ đoàn kết chặt chẽ, một lòng một dạ phục vụ giai cấp, phục vụ nhân dân, phục vụ Tổ quốc cho nên từ ngày thành lập đến nay, Đảng ta đã đoàn kết, tổ chức và lãnh đạo nhân dân ta hăng hái đấu tranh tiến từ thắng lợi này đến thắng lợi khác”. Thắng lợi rực rỡ nhất là chiến thắng ngày 30 tháng 04 năm 1975 nhưng để tiếp tục hoàn thành tốt mọi sứ mệnh lãnh đạo của mình trong hoàn cảnh mới, Bác tiếp tục căn dặn: “Trong Đảng thực hành dân chủ rộng rãi, thường xuyên và nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình là cách tốt nhất để củng cố và phát triển sự đoàn kết và thống nhất của Đảng. Phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau”. “Mỗi đảng viên và cán bộ phải thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng ta trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ trung thành của nhân dân”. Đó là nguyên tắc sống còn, là điều kiện quyết định để Đảng ta đứng vững và lãnh đạo đất nước.
Thực hiện những điều Bác căn dặn ở trên, ngay sau khi miền Nam được giải phóng - đất nước được thống nhất, Đảng Cộng sản Việt Nam lập tức tiến hành hướng dẫn, lãnh đạo nhân dân khẩn trương khắc phục hậu quả chiến tranh, bước vào thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Bên cạnh những thuận lợi cơ bản, công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước cũng gặp phải không ít khó khăn, thách thức nặng nề. Khó khăn lớn nhất là đất nước ta đi lên chủ nghĩa xã hội từ một nền kinh tế sản xuất nhỏ, manh mún, tự phát, lạc hậu, năng suất lao động thấp, lại chịu hậu quả nặng nề của chiến tranh. Bên cạnh đó Chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch luôn tìm mọi cách chống phá. Từ cuối những năm 80 của thế kỷ XX, phong trào cộng sản và công nhân quốc tế có nhiều diễn biến phức tạp, chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu sụp đổ sau hơn 70 năm tồn tại và phát triển. Điều này càng tác động mạnh mẽ đến công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước, đòi hỏi Đảng Cộng sản Việt Nam phải phát huy tối đa vai trò của mình theo đúng tinh thần của bản Di chúc.
Trên chặng đường 10 năm cả nước bước theo con đường Chủ nghĩa xã hội (1975 - 1985), bên cạnh việc giải quyết hậu quả nặng nề sau chiến tranh, chúng ta còn phải tiến hành các cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới Tổ quốc, làm nghĩa vụ quốc tế trong hoàn cảnh bị bao vây, cấm vận. Với kinh nghiệm và những bài học có được từ cách mạng tháng Tám năm 1945, cuộc tổng tiến công mùa xuân năm 1975, Đảng đã lãnh đạo toàn thể nhân dân chiến thắng mọi kẻ thù, quyết tâm vượt qua mọi khó khăn, từng bước khôi phục sản xuất - xây dựng và củng cố chính quyền trên cả nước, ban hành Hiến pháp mới của Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Đảng ta cũng thấy được những hạn chế, nhược điểm của cơ chế tập trung quan liêu bao cấp và những sai lầm, khuyết điểm, chủ quan duy ý chí trong hoạch định, thực hiện đường lối cách mạng dẫn đến kinh tế - xã hội bị trì trệ, khủng hoảng. Điều này được Đảng và nhân dân ta khắc phục triệt để, hiệu quả trong công cuộc đổi mới đất nước.
Thực tiễn đấu tranh xây dựng và bảo vệ đất nước, tinh thần Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh làm cơ sở rõ ràng cho Đảng - Nhà nước tạo ra bước ngoặt quan trọng nhất trong sự nghiệp xây dựng Chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Đây là nhiệm vụ vô cùng quan trọng được các kỳ Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ VII đến lần thứ XI luôn khẳng định: Phải tiếp tục đổi mới đồng bộ, toàn diện trên mọi lĩnh vực với những bước đi, cách làm phù hợp, giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa, khẳng định: Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng, là kim chỉ nam cho lý luận và hành động của Đảng.
Vận dụng bài học kinh nghiệm quý giá từ thực tiễn và Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh về vai trò lãnh đạo của mình, Đảng và Nhà nước ta luôn chú trọng công tác xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực và sức chiến đấu của Đảng. Ngay trong cuộc đấu tranh giành và giữ chính quyền, chống đế quốc Mỹ, khi nhận thấy trong Đảng xuất hiện những dấu hiệu không đoàn kết, tư tưởng, lập trường của cán bộ, Đảng viên không vững vàng, vi phạm kỷ luật Đảng, xuất hiện chủ nghĩa cơ hội… Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã mở cuộc vận động chỉnh đốn Đảng, trong đó bao gồm chấn chỉnh cán bộ và chỉnh huấn Đảng viên nhằm nâng cao sức chiến đấu của Đảng, tăng cường quan hệ máu thịt với Nhân dân, tăng cường sự đoàn kết thống nhất trong Đảng.
Trong suốt quá trình lãnh đạo đất nước, Đảng ta đã không ngừng nghiên cứu tổng kết thực tiễn để bổ sung, phát triển, hoàn thiện đường lối đổi mới đất nước, tổ chức, lãnh đạo nhân dân ta phát huy tinh thần sáng tạo, sức mạnh tổng hợp toàn dân tộc, thực hiện đổi mới toàn diện đất nước, đưa sự nghiệp đổi mới đất nước từng bước giành được những thắng lợi to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Phát huy bài học kinh nghiệm về công tác xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc, Đảng ta luôn luôn xác định: Đoàn kết các dân tộc, tôn giáo có vị trí chiến lược lâu dài trong sự nghiệp cách mạng nước ta. Các dân tộc, tôn giáo trong đại gia đình Việt Nam bình đẳng, đoàn kết, thương yêu, tôn trọng và giúp đỡ nhau cùng tiến bộ, thực hiện thắng lợi sự nghiệp Công nghiệp hóa, Hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc vì dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Vận dụng bài học về nắm bắt thời cơ vào tình hình mới, ngay từ Đại hội VI, Đảng đã đưa ra chủ trương tranh thủ những điều kiện thuận lợi về hợp tác kinh tế và khoa học kỹ thuật, tham gia ngày càng sâu rộng vào việc phân công và hợp tác quốc tế. Đại hội VII, Đảng xác định: phải đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ với các quốc gia, các tổ chức kinh tế. Chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về vấn đề hội nhập khu vực và quốc tế đã tạo điều kiện thuận lợi cho đất nước nắm bắt được những cơ hội quan trọng về tài chính, khoa học - công nghệ, cơ hội hợp tác của khu vực và thế giới phục vụ hiệu quả cho sự nghiệp Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa đất nước, góp phần quan trọng vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, gia tăng sức mạnh tổng hợp quốc gia, giữ vững độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của đất nước, giữ vững an ninh chính trị và trật tự, an toàn xã hội; cải thiện đời sống nhân dân, củng cố niềm tin của các tầng lớp nhân dân vào công cuộc đổi mới; nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế nhằm thực hiện di nguyện “Nhân dân lao động ta ở miền xuôi cũng như miền ở miền núi, đã bao đời chịu đựng gian khổ” nên “Đảng cần phải có kế hoạch thật tốt để phát triển kinh tế và văn hóa nhằm không ngừng nâng cao đời sống của nhân dân”.
Nhờ đổi mới kịp thời với đường lối đúng đắn, trong những năm qua Đảng đã lãnh đạo đất nước đạt được nhiều thành tựu quan trọng trên các lĩnh vực được cả thế giới đánh giá cao, nhất là đối với sự nghiệp Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa đất nước. Nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa ngày càng hoàn thiện. Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được cải thiện rõ rệt. Hệ thống chính trị xã hội chủ nghĩa và khối đại đoàn kết toàn dân được củng cố và tăng cường, an ninh, chính trị, xã hội ổn định. Nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc phát triển mạnh, đạt nhiều thành tựu. Quốc phòng, an ninh được giữ vững và ngày càng được tăng cường. Vị thế nước ta trên trường quốc tế không ngừng được nâng cao. Sức mạnh tổng hợp của quốc gia đã tăng lên rất nhiều.
Thực tiễn xây dựng vào bảo vệ đất nước theo nội dung bản Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh gần 50 năm qua đã đạt được nhiều thành tựu đáng tự hào trên mọi lĩnh vực. Tuy vậy, vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân ta phải đoàn kết hơn nữa, quyết tâm hơn nữa để thực hiện thật tốt mong ước cuối cùng của Người trong Di chúc: “Điều mong muốn cuối cùng của tôi là: toàn Đảng, toàn dân ta đoàn kết phấn đấu, xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng toàn thế giới”.
N.T.T
