Phần còn lại của Vĩnh Linh cùng với tỉnh Quảng Trị ở bờ nam dòng sông Bến Hải vẫn nằm dưới gót giày của quân xâm lược. Dòng sông Bến Hải chảy giữa Vĩnh Linh, Quảng Trị thân thương đã trở thành nơi chứng kiến nỗi đau chia cắt Đất nước. Trước yêu cầu mới của cách mạng, từ một phần máu thịt của tỉnh Quảng Trị thân yêu, Vĩnh Linh đã được Trung ương Đảng, Chính phủ quyết định thành lập Đặc khu trực thuộc Trung ương. Kể từ đây, Đảng bộ, quân và dân Vĩnh Linh bước vào vị trí chiến đấu mới, nhận lãnh sứ mệnh lịch sử đặc biệt của dân tộc: là tiền đồn của miền Bắc XHCN, là hậu phương trực tiếp của tiền tuyến lớn miền Nam anh hùng, của Trị Thiên ruột thịt, là đặc khu trực thuộc Trung ương.

Năm 1965, bom Mỹ tàn phá ác liệt khiến làng Vịnh Mốc (Vĩnh Linh) bị xóa sổ, khung cảnh hoang tàn - Ảnh: T.L

Hai năm hẹn ngày Đất nước đoàn tụ đã biến thành 20 năm mịt mù khói lửa trong cuộc đụng đầu lịch sử giữa khát vọng thống nhất non sông của cả dân tộc Việt Nam với dã tâm chia cắt của lũ bán nước và cướp nước. Vĩnh Linh là nơi chứng kiến và trực tiếp đối mặt với cuộc đấu tranh khốc liệt ấy. Quả bom phá hoại đầu tiên mà giặc Mỹ ném xuống miền Bắc chính là trên đất Vĩnh Linh.

Quân và dân Vĩnh Linh bắn rơi máy bay Mỹ - Ảnh: T.L

Chính từ sứ mệnh lịch sử này đã tạo nên một Vĩnh Linh với truyền thống anh dũng, kiên cường làm nên những kỳ tích mãi đi vào lịch sử; đã ngời lên một Vĩnh Linh lũy thép anh hùng, làm nên bao huyền thoại trên tuyến lửa anh hùng. Đó chính là truyền thống về sự kiên cường bám trụ, vừa chiến đấu bảo vệ giới tuyến, giữ vững từng tấc đất, bờ cây, ngọn cỏ, giữ cho ngọn cờ giới tuyến mãi tung bay nơi đầu cầu Hiền Lương; vừa lao động, sản xuất xây dựng XHCN, vừa sẵn sàng chi viện sức người, sức của cho chiến trường miền Nam và tiếp viện cho đảo Cồn Cỏ, góp phần xứng đáng cùng quân và dân cả nước làm nên đại thắng mùa xuân năm 1975, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc.

Ðó chính là ý chí một tấc không đi, một li không rời, một tinh thần bất diệt Ngồi trên đầu sóng, chí thêm bền. Đất sôi Nam hồ, rực Tây lửa trút lên đầu thù, hay Đâu đâu cũng một lời quyết thắng; ngày lại ngày, máu vẫn đổ trên luống cày sâu; dốc sức cho tiền tuyến; dù ăn khoai, ăn sắn cũng cam, phải đánh thắng(*). Đó là đảo Cồn Cỏ vững vàng giữa sóng gió biển khơi, hai lần được tuyên dương Anh hùng; là giữa đại ngàn hùng vĩ, Ðồn Biên phòng Cù Bai thắp sáng đỉnh Trường Sơn bằng ý chí chiến đấu ngoan cường khiến kẻ thù khiếp sợ; là những chiến công vang dội của chiến sĩ Ðồn Công an Hiền Lương để giữ cho lá cờ đỏ sao vàng vẹn nguyên kiêu hãnh tung bay nơi đầu cầu giới tuyến và hình ảnh mẹ Diệm “vá lá cờ như vá cả buồng tim” sẽ mãi là câu chuyện như huyền thoại nơi tuyến lửa Vĩnh Linh...

Đón nhân dân sơ tán từ miền Bắc trở lại quê nhà Vĩnh Linh năm 1973 - Ảnh: T.L

Đó chính là sự mưu trí, bản lĩnh của những người lính cách mạng, của quân và dân giới tuyến Vĩnh Linh để làm nên một Vĩnh Linh anh dũng, kiên cường và bền vững hơn mọi thứ sắt thép đạn bom mà kẻ thù dội xuống mảnh đất này. Đó là hệ thống hầm hào, địa đạo như thiên la địa võng trong lòng đất, mà địa đạo Vịnh Mốc là biểu tượng cho ý chí bất diệt, là một công trình trí tuệ và sự nỗ lực phi thường của quân và dân Vĩnh Linh. Đó là những đội quân ăn cơm Bắc, đánh giặc Nam, ngày bám trụ chiến đấu, chi viện chiến đấu và lao động sản xuất, đêm vượt sông vào Nam diệt giặc, phá đồn... Đó là hai chiến dịch K8, K10 sơ tán hàng chục vạn người già, em nhỏ ra miền Bắc, cuộc “vạn lý trường chinh” có một không hai trong lịch sử Vĩnh Linh và của cả nước, thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng và Bác Hồ trong việc vừa chiến đấu bảo vệ Tổ quốc vừa không quên nhiệm vụ đào tạo con em sau này trở về xây dựng quê hương trong niềm tin chiến thắng bất diệt.

Vĩnh Linh - đất mẹ anh hùng đi vào lịch sử như một mốc son chói lọi thể hiện tinh thần đoàn kết, quyết thắng của Nhân dân ta, đã viết nên trang sử hào hùng, truyền thống tốt đẹp của Đảng bộ, quân và dân Vĩnh Linh trong 70 năm qua.

Ngày 1/1/1967, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký quyết định phong tặng danh hiệu Anh hùng cho Khu vực Vĩnh Linh - Ảnh: T.L

Với những chiến công lừng lẫy, Vĩnh Linh là địa phương đầu tiên của miền Bắc XHCN 2 lần được phong tặng danh hiệu Anh hùng, vinh dự được Bác Hồ 8 lần viết thư khen, động viên và tặng hai câu thơ bất hủ:

Đánh cho giặc Mỹ tan tành
Năm châu khen ngợi Vĩnh Linh Anh hùng.



Truyền thống ấy là cội nguồn sức mạnh để Vĩnh Linh tiến những bước dài trong lịch sử xây dựng và phát triển quê hương, để Vĩnh Linh viết tiếp bài ca anh hùng biến “lũy thép” xưa thành “lũy hoa” trong thời kỳ đổi mới, hoà bình và phát triển.

70 năm đã qua, những dấu tích tàn phá của chiến tranh dần lùi vào quá khứ, vùng đất lửa huyền thoại ngày nào giờ đã và đang vươn lên mạnh mẽ bằng khát vọng, ý chí của bao thế hệ quân và dân nơi đây. Cầu Hiền Lương, sông Bến Hải - nơi ghi dấu 20 năm chia cắt hai miền Nam - Bắc giờ đã mang trong mình sứ mệnh là cầu nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai, trở thành nơi giáo dục truyền thống cách mạng, lòng yêu nước cho thế hệ mai sau và là một trong những điểm đến du lịch cách mạng nổi tiếng của Vĩnh Linh, Quảng Trị, điểm đến của hoà bình.

Đảng bộ và Nhân dân huyện Vĩnh Linh đã nỗ lực, quyết tâm, năng động, sáng tạo phát huy tốt những tiềm năng, lợi thế của huyện, khơi dậy mạnh mẽ các nguồn lực đầu tư và đã đạt được những kết quả rất quan trọng trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Sau gần 40 năm hoà nhịp cùng với tỉnh nhà, với Đất nước thực hiện công cuộc đổi mới, kinh tế Vĩnh Linh đạt được sự phát triển nhanh, ổn định và vững chắc; vươn lên trở thành một trong những địa phương năng động của tỉnh. Sản xuất nông nghiệp là thế mạnh của huyện tiếp tục được phát huy hiệu quả, hình thành được nhiều vùng chuyên canh cây trồng có giá trị kinh tế cao. Nhiều tiến bộ khoa học mới được huyện ứng dụng thành công trong sản xuất, nhất là việc chuyển giao cơ cấu cây trồng, vật nuôi. Mô hình kinh tế trang trại, gia trại phát triển nhanh đem lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân. Sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thương mại, dịch vụ trên địa bàn huyện có sự phát triển khá đồng đều, đạt mức tăng trưởng cao. Hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội trên địa bàn huyện ngày càng được đầu tư xây dựng và nâng cấp, nhiều tuyến giao thông mới được mở ra, giao thông nông thôn, giao thông nội đồng ngày càng phát triển, là điểm sáng của tỉnh về xây dựng giao thông nông thôn. Trên địa bàn huyện đã kêu gọi, thu hút được một số doanh nghiệp đến đầu tư, sản xuất - kinh doanh đã tạo ra bức tranh kinh tế - xã hội ngày càng hoàn chỉnh.

Vĩnh Linh đổi thay từng ngày - Ảnh: Thanh Thọ

Nông thôn mới đang hiện hữu ở các vùng quê đáng sống trên khắp mọi miền quê hương nhờ chủ trương thúc đẩy chính sách tam nông của Đảng, trong đó đặc biệt là những thành quả của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Vĩnh Linh đã đạt chuẩn Huyện Nông thôn mới năm 2024 đúng dịp kỷ niệm 70 năm truyền thống huyện nhà. Chất lượng đời sống người dân được nâng lên rõ rệt về cả vật chất và tinh thần. Danh sách hộ nghèo được rút ngắn từng năm bởi quyết tâm của cả hệ thống chính trị, bởi sự khát khao nỗ lực vươn lên trong mỗi gia đình, người dân. Các hoạt động văn hóa, lễ hội truyền thống trên địa bàn huyện được giữ gìn và phát huy. Tổ chức Đảng và hệ thống chính trị được củng cố, kiện toàn vững mạnh. Khối đại đoàn kết toàn dân được tăng cường.