|
C |
ũng như mọi năm, chuẩn bị bước vào năm học mới tôi lại về trường cũ. Trường cấp III Vĩnh Linh, khoá học đầu tiên của chúng tôi khai giảng vào 25/8/1959. Đó là một ngôi trường hai tầng toạ lạc trên đồi đất đỏ ba zan ở thị trấn Hồ Xá. Trước mặt là đường quốc lộ 1A, cùng con sông nhỏ Hồ Xá lặng lờ trôi, hoà vào dòng nước của sông Bến Hải đổ ra biển Đông qua Cửa Tùng.
Ngày ấy, chúng ta là những đứa trẻ mười bốn mười lăm tóc vấn đuôi gà, quần treo trên mắt cá, đầu trần chân đất, đa số từ nông thôn, năm đầu lên thị trấn học cấp III. Mười bốn giờ chiều ngày 8/2/1965 (ngày mùng 7 Tết Ất Tỵ) buổi chiều tựu trường sau những ngày nghỉ Tết Nguyên đán, lúc đó chúng ta đang học lớp tám. Giặc Mỹ mở cuộc tấn công miền Bắc XHCN bằng những trận ném bom ác liệt. Trong đó thị trấn Hồ Xá, Vĩnh Linh là một trong những toạ độ mà chúng đã lựa chọn.
Trong khoảng hai tiếng đồng hồ chiều ngày 8/2/1965 hôm ấy, không gian rền tiếng gầm rú của máy bay phản lực F4H và vận tải ném bom AD6, tiếng nổ đinh tai làm rung chuyển mặt đất của bom tấn, bom tạ. Sau những ngày được sống trong độc lập và hoà bình, đây là ngày đầu chúng ta nếm mùi bom đạn, ngày đầu chứng kiến sự tàn khốc, cùng những đau thương mất mát của chiến tranh.
Thầy Lê Duy Minh(**) cùng bảy bạn vĩnh viễn nằm lại trên mảnh đất Trường cấp III Vĩnh Linh.
Đằng đẳng suốt gần ba năm (từ 1965-1966 đến giữa tháng 7/1967) chúng ta đã vừa đào hầm, vừa xây trường vừa học tập. Thời ấy không một ngày ngớt tiếng bom, đạn pháo vậy mà chúng ta vẫn duy trì các lớp học. Ban ngày giặc Mỹ ném bom, chúng ta chuyển sang học vào ban đêm. Ngọn đèn chai đã đưa chúng ta đến lớp. Tường đất dày che chở chúng ta.
Trong ác liệt của chiến tranh, chúng ta đã vẫn duy trì việc học, việc rèn. Thật khó mà hình dung nổi ngày ấy trường vẫn tổ chức được các ngày hội thi: Toán, Lý, Hoá học vui, vẫn có hội diễn văn nghệ, xây dựng các hình tượng anh hùng trong văn học chống Mỹ bằng các vỡ kịch sinh động…
Sau kỳ thi tốt nghiệp, khoá cuối cùng trường cấp III Vĩnh Linh trong chiến tranh, chúng ta chia nhau mỗi người mỗi ngã. Người đi học nước ngoài, vào các trường đại học trong nước, người trở về bám trụ chiến đấu, giữ đất, giữ làng.
Chiến tranh rồi cũng đi qua, đất nước bước vào cuộc chiến đấu mới, hàn gắn vết thương chiến tranh, xây dựng lại quê hương, đất nước và bước vào thời kỳ hội nhập khu vực và quốc tế.
Vậy là từ tuổi cập kê, ngây thơ, khờ dại và trong sáng, hôm nay chúng ta đã thực sự trưởng thành, đã là ông là bà, chúng ta đã ở thế hệ tuổi sáu mươi - tóc điểm sương, da lấm chấm đồi mồi và đang đi về phía bên kia bờ dốc. Mai đây… dù có thế nào thì những ngày đã qua, những ngày cùng ngồi trên ghế trường cấp III, mãi mãi là những năm tháng đáng nhớ nhất, những năm tháng không thể nào quên.
... Bây giờ… Bây giờ chúng ta đang sống và làm việc ở nhiều miền đất, nhiều lĩnh vực khác nhau. Nhiều người đã định cư, lập nghiệp sinh con đẻ cái, ở nhiều miền quê và thành phố trên khắp đất nước. Dẫu ở đâu mọi người trong chúng ta đều có “một cõi đi về” đó là quê hương - nơi chôn rau, cắt rốn, đó là mái trường cấp III Vĩnh Linh - nơi đã nuôi dưỡng, chắp cánh cho chúng ta bay cao, bay xa.
Tạo hoá rất công bằng, tạo hoá không cho ai tất cả, cũng không lấy đi của ai tất cả. Dù bạn đang làm gì, là công chức trong bộ máy nhà nước, là các “nhà” đã thành danh hoặc sắp thành danh, là nhà nông, nhà giáo, là doanh nghiệp. Dù ở đâu, làm gì chúng ta cũng phải là người người tử tế, có tri thức. Và mỗi chúng ta đều tự hào, tự trong đáy lòng mình nói lên rằng: Chúng ta là người tử tế và có tri thức. Đó là của cải vô giá chúng ta mang đến góp mặt với bè bạn- là của cải để dành cho con cái mai sau…
Về lại trường xưa không chỉ có một mình tôi, mà có rất nhiều người, họ từ mọi miền đất nước, từ thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Đà Lạt, thành phố Buôn Mê Thuột, thành phố Đà Nẵng, thành phố Hà Nội, thành phố Huế và các anh, các chị ở Quảng Trị nữa. Chúng ta gặp nhau mà không cầm được nước mắt - có bạn sau bốn mươi năm mới gặp lại lần đầu - chúng ta còn lại hơn một trăm người với cả trăm số phận thật khác nhau từ mọi miền quê khác nhau. Nhưng điều mà chúng ta luôn kỳ vọng đó là điều giống nhau của tất cả chúng ta. Con cháu - và các thế hệ sau sẽ luôn tự hào về thế hệ chúng ta. Thế hệ mà trong một giai đoạn lịch sử đặc biệt (thập kỷ 1965-1975) chúng ta đã sống đã chiến đấu, lao động và học tập, đã thực sự xứng đáng là những học sinh của trường cấp III tuyến lửa Vĩnh Linh. Tri ân đất mẹ quê hương, tri ân những cô thầy đã dạy dỗ chúng ta, hãy sống và cống hiến những ngày còn lại cho thật xứng là những học trò của trường cấp III Vĩnh Linh anh hùng.
N.L
_______
(*) Nhân hội trường lần thứ hai khoá học sinh 1965- 1967. Trường cấp III Vĩnh Linh
(**) Thầy Lê Duy Minh, giáo viên dạy giỏi Văn miền Bắc tăng cường vào cho cấp III Vĩnh Linh, quê ở Quảng Trạch, Quảng Bình.
