Cửa Việt giữa lòng thành phố cảng

hi đến thăm Bảo tàng Hải quân nhân dân Việt Nam tại thành phố Hải Phòng, tôi thật bất ngờ khi thấy nguyên một gian trưng bày về Cửa Việt. Xa Quảng Trị hàng trăm cây số, lòng tôi trào lên một niềm xúc động mãnh liệt khi cảm nhận có một Cửa Việt giữa lòng thành phố cảng.

Năm tháng qua đi, chiến tranh đã lùi vào quá khứ nhưng những năm tháng chiến đấu chống Mỹ gian khổ và hào hùng "cả nước vì Quảng Trị và Quảng Trị vì cả nước" mãi mãi là bản anh hùng ca cho muôn đời con cháu mai sau. Lịch sử đã sang trang nhưng những trang sử oanh liệt được viết bằng máu của Hải quân Việt Nam và nhân dân Quảng Trị vẫn còn đây, trong phòng trưng bày về Cửa Việt.

Những hiện vật, những mô hình, những kỷ vật, những con số và sự kiện được lưu giữ ở đây đã nói lên rất nhiều điều. 45 hiện vật, 20 bức ảnh và 3 mô hình, sa bàn đã làm sống lại cả giai đoạn lịch sử không thể nào quên. Ai chưa đến Cửa Việt, sẽ cảm thấy một sự thôi thúc được đến với mảnh đất anh hùng này. Ai chưa được sống, được chứng kiến những năm tháng lịch sử ấy sẽ cảm thấy cuộc sống hôm nay thật quý giá và trách nhiệm đối với quá khứ thật lớn lao. Trong những năm chống Mỹ cứu nước, Hải quân nhân dân Việt Nam đã chiến đấu trên 300 trận tại chiến trường Cửa Việt. Trận đánh tiêu biểu đầu tiên diễn ra vào ngày 30/3/1967. Dưới sự chỉ đạo của đồng chí Mai Năng, đội trưởng đội 1, tổ đánh tàu bí mật xuất phát từ sở chỉ huy ở xã Vĩnh Trung - Vĩnh Linh, vượt sông Bến Hải tiến vào mai phục tại bờ Bắc Cảng Cửa Việt, cách cảng hơn 500m. Mục tiêu chọn đánh là chiếc tàu Cuốc Nam Triều Tiên trên 70 tấn đang nạo vét cửa sông. Tổ chiến đấu gồm hai đồng chí Đỗ Văn Khắc và Nguyễn Văn Kiểm nhanh chóng tiếp cận gắn mìn vào mạn tàu địch rồi rút ra vị trí an toàn. Hai tiếng sau, chiếc tàu bị đánh chìm làm cả khu cảng náo loạn, địch hết sức hoang mang và lo sợ. Đây là chiến công đầu tiên mở màn cho hàng loạt chiến thắng sau này của lực lượng Hải quân.

Một trận đánh tiêu biểu đáng nhớ khác là trận đánh tàu dầu 15.000 tấn của địch. Chiều ngày 6/9/1969 tổ chiến đấu của đội 1 gồm ba đồng chí Bùi Văn Hy, Trần Xuân Hổ, Trần Quang Khải xuất phát từ Cửa Tùng, hành quân đến tập kết tại Vĩnh Hòa phường. Tại đây các chiến sỹ đã phải trải qua hai ngày đêm vùi mình dưới cát bỏng, chịu nóng, chịu đói khát, mưu trí, ẩn dấu tránh được những đợt truy tìm, lùng sục của địch. Sau một lần tiếp cận mục tiêu không thành công do sóng to, đêm thứ hai các đồng chí tiếp tục bơi ra biển, vượt qua các tuyến phong toả của địch, bơi tiếp cận và gắn mìn vào khoang đầu của tàu. Vài tiếng sau, hai tiếng nổ lớn phát ra từ đáy chiếc tàu dầu 15.000 tấn. Khói lửa bốc lên cháy sáng cả một vùng Cửa Việt. Đây là trận đánh bằng kỹ thuật đặc công đầu tiên ở ngoài biển của đoàn 126 Hải quân.

Chiến công nối tiếp chiến công. Hải quân ta đã đánh chìm 336 chiếc tàu địch ở cảng Cửa Việt, đánh bị thương 33 tàu chiến và tàu vận tải, loại khỏi vùng chiến đấu hàng ngàn tên địch, phá hủy hàng vạn tấn vũ khí và phương tiện chiến tranh của địch.

Từ năm 1966 đến năm 1972 đoàn 126 đặc công Hải quân đã tham gia chiến dịch đường 9, Bắc Quảng Trị, chiến dịch tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968, chiến dịch đường 9 Nam Lào; tham gia đánh thắng cuộc hành quân Lam Sơn 719, tham gia chiến dịch Trị Thiên, giải phóng Quảng Trị và đánh bại âm mưu tái chiếm Quảng Trị của địch năm 1972. Mười đồng chí cán bộ chiến sỹ của Hải quân đã được tuyên dương anh hùng như đồng chí Tạ Văn Thiều, Nguyễn Văn Tình, Hoàng Kim Nông, Nguyễn Hùng Lễ, Tống Duy Kiên... nhưng 248 cán bộ chiến sỹ đoàn 126 đặc công Hải quân đã vĩnh viễn nằm lại ở chiến trường Cửa Việt Quảng Trị, 243 đồng chí khác bị thương. Xương máu của các anh đã đổ xuống vì độc lập tự do của Tổ quốc, cho hôm nay biển Cửa Việt xanh hơn, cảng Cửa Việt đông vui và đẹp giàu hơn.

Nhưng trong tâm khảm và ký ức của những người lính Hải quân không chỉ có những trận đánh, những chiến công, những hy sinh mất mát mà còn có sự tri ân, lòng cảm phục đối với quân dân Quảng Trị nói chung và Cửa Việt nói riêng. Nắp hầm bí mật của mẹ Nguyễn Thị Lành ở Cửa Việt được để ở vị trí trang trọng trong gian trưng bày, những vật dụng mà quân dân Quảng Trị dùng để phục vụ chiến đấu vẫn còn đây, nhắc nhở các anh về sự hy sinh, dũng cảm của quân dân Cửa Việt, trong chiến đấu và phục vụ chiến đấu. Sự giúp đỡ, cưu mang, chở che, tiếp sức vô cùng quan trọng để các anh làm nên chiến thắng.

Có một Cửa Việt giữa lòng thành phố Cảng, có một Cửa Việt trong trái tim cán bộ chiến sỹ Hải quân Việt Nam. Trong những năm qua, Bộ tư lệnh Hải quân đã giúp Quảng Trị xây dựng nhiều nhà tình nghĩa, nhà văn hóa thông tin, bia chứng tích... Anh hùng Nguyễn Văn Tình nay là Đô đốc Hải quân Việt Nam đã nhiều lần trở lại chiến trường xưa tìm lại những người mẹ, người chị đã vào sinh ra tử chiến đấu và phục vụ chiến đấu cùng Hải quân Việt Nam với những món quà mang nặng nghĩa tình quân dân cả nước.

Chúng tôi đến với thành phố Cảng, bỗng nhiên lại được gặp quê hương trong nhà Bảo tàng Hải quân, lại được gặp những con người không chỉ dũng cảm trong chiến đấu mà còn rất thủy chung, nghĩa tình. Một chuyến đi thật ý nghĩa. Chuyến đi làm cho tôi càng hiểu sâu sắc hơn cội nguồn của sức mạnh Việt Nam, cội nguồn đã làm nên chiến thắng. Càng yêu thêm quê hương, càng yêu thêm Cửa Việt.

 T.M