|
Q |
uảng Trị là một tỉnh còn nghèo, vùng miền nuí Quảng Trị có 43 xã, 4 thị trấn, trong đó có 41 xã có đồng bào dân tộc thiểu số người Pa Kô và Vân Kiều sinh sống với 11.446 hộ chiếm 42% dân số toàn vùng. Vào thời điểm chưa triển khai chương trình trung tâm cụm xã (TTCX) và chương trình 135, tỷ lệ hộ nghèo vùng miền núi của tỉnh nhiều nơi chiếm tới 80 - 90 %.
Chương trình TTCX được đầu tư trong giai đoạn 1997-2006 là 12 trung tâm thuộc 4 huyện Hướng Hoá, Dakrông, Vĩnh Linh, Cam Lộ với số vốn theo kế hoạch được duyệt là 81.564 triệu đồng trong đó ngân sách TW: 71.564 triệu đồng; ngân sách địa phương: 10.000 triệu đồng. Với kế hoạch phê duyệt đầu tư 43,6 km đường giao thông; xây dựng 3 cầu, 10 cống; 24,3 km đường điện; 5 trạm biến thế; 9 công trình nước sinh hoạt cho 2.617 hộ thụ hưởng; 2 công trình trụ sở UBND; 10 công trình phòng khám đa khoa; 12 trường học; 10 chợ; 1 bến xe; 10 trạm KNKL; 2 trạm tuyền thanh, 1 vườn ươm và 1 Sân vận động. Tuy nhiên sau 10 năm thực hiện, tổng số vốn đã đầu tư: 45.532,46 triệu đồng đạt 55,82 % so với nhu cầu vốn theo quy hoạch . Trong đó vốn TW đầu tư: 41.877,46 triệu đồng đạt 58,51% so với vốn NSTW được duyệt; vốn ngân sách địa phương: 2.786,7 triệu đồng đạt 27,87% so kế hoạch đầu tư nguồn NSĐP; nguồn vốn khác: 868 triệu đồng (chưa tính các nguồn vốn lồng ghép từ các chương trình khác vào TTCX như các dự án đường Hồ Chí Minh nhánh Đông và Tây, dự án phát triển nông thôn, các dự án về giáo dục, y tế, văn hoá xã hội, giảm nghèo,…). Đến nay các hạng mục đã hoàn thành đưa vào sử dụng hầu hết đều phát huy hiệu quả, đặc biệt là các công trình giao thông, điện, nước, trường học, bệnh xá, trung tâm khuyến nông khuyến lâm. Một số TTCX được lồng ghép từ nhiều chương trình đầu tư nên có cơ sở hạ tầng khá đồng bộ, thực sự đóng vai trò động lực thúc đẩy sự phát triển cụm xã như cụm xã Hướng Phùng, Hướng Hoá, đến nay toàn vùng chuyên canh cây cà phê chè với diện tích 1.100ha niên vụ năm 2007 ước đạt giá trị từ 37- 40 tỷ đồng; cụm xã Thuận huyện Hướng Hoá có trên 700 ha sắn ước đạt giá trị từ 15 đến 20 tỷ đồng, các cụm xã A Túc, Pa Tầng, phát triển khá nhanh diện tích cây công nghiệp ngắn và dài ngày, ... nhiều hộ gia đình đồng bào dân tộc thiểu số không những thoát nghèo mà còn vươn lên trở thành hộ khá và giàu. Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được cải thiện rõ rệt. Ở huyện ĐakRông do đặc điểm địa hình đồi núi cao, mật độ dân cư phân tán nên quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế còn nhiều khó khăn. Tuy nhiên kết quả các mặt giáo dục, y tế, giao lưu hàng hoá, đi lại của nhân dân có bước phát triển vượt bậc. Ngân sách địa phương đầu tư phát triển TTCX Cam Nghĩa, Cam Lộ đã góp phần giải quyết một phần khó khăn của vùng căn cứ cách mạng...
Bên cạnh những tiến bộ đạt dược, khách quan cho thấy rằng hai mục tiêu lớn đề ra tại Quyết định 35/QĐ- TTg của Thủ tướng Chính phủ cả về mặt kế hoạch và tổ chức thực hiên đầu tư trên địa bàn chưa đạt mục tiêu đề ra. Phê duyệt đầu tư nhiều, nhưng trung ương phân bổ vốn đầu tư chỉ đạt 58,51% so với kế hoạch vốn được duyệt; vốn ít, đầu tư dàn trải và thời gian kéo dài (như ở huyện Hướng Hoá 10 năm đầu tư cho 5 TTCX 16 tỷ đồng, bình quân mỗi TTCX 3,2 tỷ trong 10 năm); một số TTCX vốn đầu tư so với kế ho¹ch được duyệt quá thấp như TTCX Tà Rụt Huyện Dakrông. Vốn được duyệt 8920 triệu đồng nhưng chỉ đầu tư 3187,7 triệu đồng bằng 35% kế hoạch. Đến nay ở Quảng Trị chỉ có 4/12 TTCX đã hoàn thành đưa vào sử dụng, 8 trung tâm còn lại đang đầu tư dỡ dang. Các công trình cơ sở hạ tầng thiết yếu làm nền tảng cho sự phát triển của từng TTCX vẫn chưa hoàn thiện và đồng bộ; còn 2 TTCX ở Linh Thượng- Vĩnh Trường thuộc huyện Gio Linh và cụm Vĩnh Hà - Vĩnh Khê thuộc huyện Vĩnh Linh nằm trong danh mục quy hoạch nhưng đến nay chưa được đầu tư. Trong quá trình đầu tư chưa quan tâm đầu tư đúng mức cho việc tạo mặt bằng nên những vùng có địa hình phức tạp không tạo được không gian để phát huy tốt hiệu quả đầu tư; chưa xác định quy hoạch đầu tư phát triển thiết chế văn hoá, TDTT trong khi thực tế hết sức cần thiết; khả năng huy động nguồn lực tại chç và việc quản lý sử dụng sau đầu tư ở một số công trình còn hạn chế...
Để tiếp tục phát triển các trung tâm cụm xã trong thời gian tới, ®ề nghị Chính phủ tiếp tục giữ vững định hướng mục tiêu phát triển TTCX như trong quyết định 35/CP của Thủ tướng Chính phủ, trên cơ sở đánh giá lại kết quả thực hiện giai đoạn 1997-2006 đề nghị Chính phủ tiếp tục đầu tư phát triển TTCX giai đoạn 2 theo hướng:
Một là, Ngân sách nhà nước tiếp tục đầu tư hoàn thiện đối với các công trình, hạng mục còn dỡ dang. Mặt khác, cần điều chỉnh, lựa chọn, bổ sung nội dung quy hoạch phát triển ở mỗi tỉnh một số TTCX có lợi thế thành các thị tứ, thị trấn đóng vai trò đầu tàu cho phát triển của các cụm xã huyện miền núi.
Hai là, bổ sung quy hoạch cho sự phát triển của thị tứ, thị trấn, dự báo khả năng phát triển, quy mô và nhu cầu về đất đai, c¬ së vËt chÊt chiếm đất để tạo quỹ đất bảo đảm cho việc đầu tư phát triển thuận lợi không bị lãng phí nguồn lực do đền bù, giải toả sau này.
Ba là, trong quy hoạch phát triển của các TTCX cần quy hoạch xây dựng các Trung tâm Văn hoá, TDTT cụm xã với quy mô thích hợp làm nơi giao lưu sinh hoạt văn hoá, TDTT, lễ hội, vui chơi giải trí của nhân dân; lồng ghép các chương trình để đầu tư các trường THPT có hệ thống các nhà nội trú dân nuôi cho học sinh bậc THCS và THPT ở TTCX tạo điều kiện để giải quyết nhu cầu học của con em ở vùng xa trung tâm; tiếp tục đầu tư phát triển hệ thống giao thông từ TTCX đến các xã trong cụm và các vùng chuyên canh cây trồng để thúc đẩy sản xuất phát triển.
Bốn là, cần nghiên cứu và ban hành chính sách khuyến khích các thành phần kinh tế đầu tư phát triển các nhà máy chế biến nông, lâm sản, tiêu thụ sản phẩm, đầu tư phát triển thương mại miền núi theo theo tinh thần Nghị định 20/1998/NĐ- CP và nghị định 02/2006/NĐ-CP ngày 3 tháng 1 năm 2006 của Chính phủ về chương trình phát triển thương mại miền núi và vùng dân tộc.
Năm là, cần quan tâm hơn nữa quy trình xây dựng kế hoạch có sự tham gia của người dân và thực hiện quy chế giám sát cộng đồng mặt khác cần bổ sung quy định trong các dự án đầu tư có danh mục kinh phí quản lý sau đầu tư với một tỷ lệ xác định trong từng loại dự án các công trình TTCX cũng như chương trình 135 nói chung và kết hợp các nguồn khác từ địa phương để lập quỹ duy tu, bảo dưỡng phát huy hiệu quả công trình sau đầu tư. Tăng cường tuyên truyền đề cao trách nhiệm của đội ngũ cán bộ chính quyền, hệ thống chính trị cơ sở, công chức, viên chức những người trực tiếp hưởng lợi từ các công trình đầu tư thì hiệu quả đầu tư phát triển kinh tế xã hội miền núi mới mang lại kết quả như mong muốn.
N.Đ.D
