Nâng cao chất lượng phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa"

gày 26/6/2012, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 794/QĐ-TTg về việc thành lập Ban chỉ đạo Trung ương phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” (TDĐKXDĐSVH) trên cơ sở hợp nhất Ban chỉ đạo Trung ương phong trào TDĐKXDĐSVH và Ban vận động Trung ương cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”. Trên cơ sở đó, Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Trị ban hành Quyết định 2288/QĐ-UBND ngày 22/11/2012 về việc thành lập Ban chỉ đạo phong trào TDĐKXDĐSVH tỉnh, đồng thời xây dựng quy chế hoạt động, hướng dẫn các huyện, thị xã, thành phố thành lập ban chỉ đạo mới, xây dựng kế hoạch hoạt động, kế thừa và phát huy thành quả sự nghiệp xây dựng đời sống văn hóa của tỉnh trong những năm qua.

Trên cơ sở hoạt động của phong trào TDĐKXDĐSVH do Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch Quảng Trị chủ trì và cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư” do Ủy ban MTQVN tỉnh Quảng Trị chủ trì, những năm qua công tác xây dựng đời sống văn hóa ở các địa phương trong tỉnh đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Trong những ngày lễ lớn của quê hương, đất nước, hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao được tổ chức đều khắp ở các địa phương trong tỉnh, thu hút đông đảo nhân dân tham gia sôi nổi. Hoạt động chiếu phim được tổ chức chu đáo, lồng ghép nhiều nội dung truyền thông có tác dụng tốt trong việc nâng cao nhận thức về mọi mặt của người dân trong tỉnh, nhất là ở vùng sâu, vùng xa. Công tác tuyên truyền, phổ biến tiêu chuẩn, tiêu chí công nhận danh hiệu làng văn hóa; gia đình văn hóa; cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa; xã đạt chuẩn văn hóa nông thôn mới…theo các quy định của Ủy ban nhân dân tỉnh, quy chế, thông tư của Bộ Văn hóa,Thể thao và Du lịch được tiến hành thường xuyên, tạo sự chuyển biến về nhận thức của các tầng lớp nhân dân, góp phần quan trọng vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh.

Thông qua kế hoạch nhiệm vụ của từng tổ chức, của từng ngành, một số thành viên của Ban chỉ đạo phong trào TDĐKXDĐSVH như: Ủy ban MTTQVN tỉnh, Hội Nông dân, Hội LHPN, Hội Cựu chiến binh, Liên đoàn Lao động tỉnh…đã chủ động xây dựng kế hoạch triển khai hướng dẫn và chỉ đạo đến tận cơ sở các nội dung, tiêu chí có liên quan đến xây dựng đời sống văn hóa, góp phần làm cho phong trào hoạt động ngày càng có chất lượng, phong phú về hình thức, phù hợp về nội dung. Nhiều cuộc vận động đã đem lại hiệu quả thiết thực nổi bật như cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, “Ngày hội đại đoàn kết toàn dân tộc”, “Xóa nhà ở tạm bợ, dột nát cho người nghèo” của Ủy ban MTTQVN tỉnh; phong trào “Phụ nữ tích cực học tập, lao động sáng tạo, xây dựng gia đình hạnh phúc”, phong trào “5 không 3 sạch” của Hội LHPN tỉnh; phong trào “Xóa đói giảm nghèo, vượt khó vươn lên làm giàu chính đáng”, “Cựu chiến binh gương mẫu của Hội Cựu Chiến binh tỉnh; phong trào “Thanh niên xung kích tình nguyện tuyên truyền phòng, chống ma túy” của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh; “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực của Sở Giáo dục - Đào tạo Quảng Trị…Đặc biệt gần đây cán bộ, nhân dân ở các địa phương, các ngành, các tổ chức xã hội trong tỉnh đã phát động thực hiện cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, “Làng, khu phố không có tội phạm”, “Làng không có người sinh con thứ ba trở lên”, “Làng văn hóa sức khỏe”…tạo nên đời sống văn hóa lành mạnh, thúc đẩy đời sống kinh tế, xã hội ngày càng phát triển.

Một nhiệm vụ quan trọng trong phong trào xây dựng đời sống văn hóa là xây dựng gia đình văn hóa, làng văn hóa. Nhiều địa phương đã xác định được xây dựng gia đình văn hóa, làng văn hóa là nhiệm vụ trọng tâm, cốt lõi để xây dựng đời sống văn hóa. Ban chỉ đạo các cấp đã chủ động phối hợp với Phòng Tư pháp các huyện, thị xã, thành phố giới thiệu Thông tư 23/2001/TT-BVHTTDL của Bộ Văn hóa,Thể thao và Du lịch về thu thập, xử lý thông tin về gia đình và bạo lực gia đình; Luật Hôn nhân- gia đình; Luật Bình đẳng giới và Luật Phòng, chống bạo lực gia đình…Các mô hình “Tuyên truyền đạo đức lối sống trong gia đình Việt Nam” hoạt động có hiệu quả, đặc biệt là Câu lạc bộ phòng, chống bạo lực gia đình ở các xã Vĩnh Tú - Vĩnh Linh; xã Hải Thượng - Hải Lăng…đã được tổ chức nhân rộng ra nhiều địa phương khác, tạo chuyển biến tích cực trong việc xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc. Toàn tỉnh thành lập được 956 tổ hòa giải và trong năm 2012 hòa giải được 484 vụ bạo lực gia đình; xây dựng được 343 địa chỉ tin cậy để “lánh nạn” cho chị em phụ nữ là nạn nhân của tình trạng bạo lực gia đình…
Đến nay, toàn tỉnh có 129.403/151.150 gia đình được công nhận gia đình văn hóa, đạt tỉ lệ 85,6%; có 907/1.060 làng, bản, khu phố được công nhận làng, bản, khu phố văn hóa, đạt tỉ lệ 85,5%; có 811/878 cơ quan, đơn vị, trường học đạt danh hiệu văn hóa, đạt tỉ lệ 92,3%; có 3 huyện, thị xã đạt đơn vị điển hình văn hóa, đó là thị xã Quảng Trị, huyện Hải Lăng và huyện Vĩnh Linh. Riêng trong năm 2012 toàn tỉnh có 5.075 gia đình được công nhận gia đình văn hóa, 34 đơn vị được đề nghị Ủy ban nhân dân tỉnh công nhận đơn vị văn hóa xuất sắc. Hầu hết các làng, khu phố đã xây dựng, bổ sung, sửa đổi và thực hiện có hiệu quả các quy ước, hương ước; một số hủ tục được xóa bỏ, các phong tục, tập quán tốt đẹp được kế thừa, duy trì. Bước đầu một số địa phương đã lồng ghép có hiệu quả giữa phong trào TDĐKXDĐSVH với chương trình xây dựng nông thôn mới. Đối với các đơn vị, doanh nghiệp, cơ quan, trường học, đơn vị lực lượng vũ trang ngoài thực hiện các tiêu chí về nếp sống văn hóa, văn minh nơi công sở còn đẩy mạnh các phong trào: “Thi đua sản xuất giỏi”, “Phụ nữ tích cực học tập, lao động sáng tạo”, cuộc vận động “Nghĩa tình biên giới, hải đảo”, “Vì người nghèo”, chương trình “Thanh niên tình nguyện”, “Hiến máu nhân đạo”…đã thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia. Thành phố Đông Hà đã phát động thực hiện “Tuyến phố xanh, sạch, đẹp và ngày chủ nhật xanh” đến tận các khu phố; một số xã ở các huyện Vĩnh Linh, Hải Lăng, Cam Lộ, Triệu Phong…đã tổ chức được các đội thu gom rác thải để xử lý tập trung, bảo vệ môi trường, cảnh quan. Thông qua phong trào TDĐKXDĐSVH, các giá trị văn hóa tốt đẹp được bảo tồn, phát huy, quan hệ gia đình, làng xóm, khu phố ngày càng gắn bó, tình người được thắt chặt, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân.

Một kết quả cũng rất đáng ghi nhận là hiện nay hệ thống thiết chế văn hóa trên toàn tỉnh đã và đang được xây dựng, hoàn thiện theo tiêu chuẩn của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; riêng trong năm 2012 có 10 nhà văn hóa xã được xây dựng, đưa tổng số nhà văn hóa xã của cả tỉnh lên 120 nhà có 913/1.060 làng, bản, khu phố có nhà văn hóa; nhiều nhà văn hóa làng, bản, khu phố được đầu tư với nguồn kinh phí khá lớn, từ 200 - 500 triệu đồng với đầy đủ các trang thiết bị bên trong; có gần 1.000 cụm bảng thông tin cổ động, 3.000 panô, apphích được xây dựng ở khu vực nông thôn; gần 600 cổng chào được xây dựng kiên cố ở các làng, khóm phố. Công tác xã hội hóa ở các địa phương thực hiện tốt, nhân dân tự nguyện đóng góp công sức, tiền của để xây dựng đường giao thông liên thôn, liên xã, tôn tạo di tích văn hóa, lịch sử; đã có hàng trăm doanh nghiệp, các cá nhân trong và ngoài tỉnh hỗ trợ để xây dựng các thiết chế văn hóa đã góp phần làm cho bộ mặt văn hóa nông thôn, khóm phố ngày thêm khởi sắc.
Tuy đã đạt được những kết quả về nhiều mặt nhưng theo đánh giá của Ban chỉ đạo phong trào TDĐKXDĐSVH tỉnh Quảng Trị, hạn chế hiện nay là phong trào phát triển chưa đồng đều về chất lượng và số lượng giữa các vùng miền; một số địa phương còn chạy theo thành tích, chủ quan, trông chờ cấp trên. Tỉ lệ gia đình văn hóa, làng văn hóa, khu dân cư văn hóa đạt khá cao nhưng nếp sống văn hóa mới vẫn còn nhiều vấn đề nổi cộm, nhiều tệ nạn mới nảy sinh. Cơ sở vật chất, thiết chế phục vụ hoạt động văn hóa, thể dục thể thao còn nhiều bất cập, nhất là ở cơ sở. Việc thực hiện quy trình bình xét công nhận gia đình văn hóa, làng văn hóa ở một số địa phương làm chưa chặt chẽ; việc rút danh hiệu gia đình văn hóa, đơn vị văn hóa đối với các gia đình, đơn vị có vi phạm làm chưa nghiêm…Để nâng cao chất lượng phong trào TDĐKXDĐSVH, nhiệm vụ đặt ra cho thời gian tới là tiếp tục kiện toàn, củng cố BCĐ các cấp; rà soát, lồng ghép các tiêu chí làng, bản văn hóa với các tiêu chí trong Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới; Ban điều hành các đơn vị, làng, bản, khu phố văn hóa quan tâm chỉ đạo phong trào xây dựng đời sống văn hóa ở vùng sâu, vùng xa, rút ngắn khoảng cách vùng miền, thúc đẩy phong trào phát triển toàn diện cả bề rộng lẫn chiều sâu. Các huyện, thị xã, thành phố tập trung xây dựng các thiết chế văn hóa, thể thao, trong đó ưu tiên xây dựng nhà văn hóa làng, bản, khu phố; nhà văn hóa xã, phường, thị trấn theo tiêu chí mới của Bộ Văn hóa,Thể thao và Du lịch và Nghị quyết 05/HĐND ngày 24/4/2009 của Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Trị, tạo chuyển biến tích cực trong thực hiện nếp sống văn hóa, văn minh, xây dựng môi trường văn hóa, tư tưởng, đạo đức, lối sống ở cộng đồng dân cư lành mạnh.

Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội. Từ thành quả của 15 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) về “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”, các cấp ủy đảng, chính quyền, mặt trận và các đoàn thể cần tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và các chương trình, kế hoạch của địa phương về thực hiện nhiệm vụ xây dựng đời sống văn hóa. Trước mắt tập trung vận động nhân dân phát huy nội lực để xây dựng nông thôn mới, xây dựng đô thị văn minh, xây dựng gia đình văn hóa, làng văn hóa, đơn vị văn hóa, khu dân cư văn hóa; gắn phong trào TDĐKXDĐSVH với việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, xem đây là nội dung quan trọng để xây dựng con người có văn hóa, là nhân tố để hình thành gia đình văn hóa và cộng đồng văn hóa một cách bền vững.

P.M