LTS. Trong không khí phấn khởi mừng Đảng, mừng Xuân Giáp Ngọ và tiến tới Đại hội Hội Văn học Nghệ thuật Quảng Trị nhiệm kỳ V, với quyết tâm đổi mới mạnh mẽ và sáng tạo không ngừng của đội ngũ văn nghệ sĩ nhằm tăng cường củng cố Tổ chức Hội, đáp ứng kịp thời những yêu cầu nhiệm vụ của văn học nghệ thuật tỉnh nhà trong tình hình mới… Nhân dịp này, CV. trân trọng giới thiệu bài viết của đồng chí Nguyễn Văn Hùng, UVTV, Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, đánh giá những đóng góp tích cực của đội ngũ văn nghệ sĩ tỉnh nhà trong công cuộc kiến thiết xây dựng quê hương Quảng Trị và những định hướng nhằm tạo nên sức sống mới cho đời sống văn học nghệ thuật Quảng Trị trong những nhiệm kỳ tới.
|
T |
hực hiện Nghị quyết TW5 (khóa VIII) về "Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc", những năm qua, đời sống văn hóa, xã hội nước ta đã có bước tiến rõ rệt. Sự thống nhất tư tưởng trong Đảng, sự đồng thuận trong xã hội đối với đường lối đổi mới và sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc được củng cố và nâng cao. Tính chủ động sáng tạo, tích cực xã hội của nhân dân bước đầu được phát huy, dân chủ trên các lĩnh vực của đời sống xã hội được mở rộng. Phát triển văn hóa đã từng bước gắn bó chặt chẽ hơn với các nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội. Các giá trị văn hóa ngày càng thể hiện rõ hơn vai trò tích cực và khả năng tác động mạnh vào các lĩnh vực của đời sống. Việc thể chế hóa đường lối văn hóa, văn nghệ được coi trọng đã tạo hành lang pháp lý ngày càng phù hợp, thông thoáng, tạo điều kiện và động viên giới trí thức, văn nghệ sĩ hoạt động, sáng tạo văn học, nghệ thuật.
Cùng với cả nước, thực hiện Nghị quyết TW5 (khoá VIII), bên cạnh việc dồn sức cho phát triển kinh tế, các cấp uỷ và chính quyền của Quảng Trị đã dành sự quan tâm to lớn cho việc xây dựng và phát triển nền văn hóa, văn học nghệ thuật.
Trong nhiệm kỳ IV (2007-2012), đời sống văn học nghệ thuật ở tỉnh ta diễn ra khá sôi nổi, vừa phát triển về bề rộng vừa đi vào chiều sâu. Hội Văn học nghệ thuật Quảng Trị đã thực hiện tốt hơn nhiệm vụ tập hợp văn nghệ sĩ; hướng dẫn, động viên đội ngũ văn nghệ sĩ hướng về cơ sở, phục vụ cơ sở; đi sâu vào thực tiễn công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước, quê hương trong giai đoạn mới, góp phần tạo nên nhiều tác phẩm văn học nghệ thuật có giá trị, trong đó một số tác phẩm đạt chất lượng cao, được độc giả và đồng nghiệp cả nước đón nhận trân trọng. Số lượng tác phẩm nhiều hơn nhiệm kỳ trước đã chứng tỏ tiềm năng sáng tạo dồi dào của đội ngũ văn nghệ sỹ tỉnh nhà. Dù còn gặp nhiều khó khăn nhưng đại bộ phận văn nghệ sỹ Quảng Trị vẫn gắn bó thiết tha với với Đảng, Bác Hồ và sự nghiệp cách mạng của nhân dân; sự hưởng ứng tích cực và thắng lợi rực rỡ của Cuộc thi sáng tác, quảng bá các tác phẩm VHNT, báo chí về chủ đề “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" ở tỉnh ta là một minh chứng rõ nét và đầy sức thuyết phục nói lên điều đó.
Hoạt động giao lưu văn học nghệ thuật được tăng cường. Các văn nghệ sỹ Quảng Trị đã tham gia các cuộc thi, liên hoan nghệ thuật, triển lãm toàn quốc đem về nhiều Giải thưởng, tô đậm bức tranh "hội nhập" của VHNT Quảng Trị với đời sống VHNT toàn quốc.
Bằng sự tích cực năng động trong tổ chức hoạt động, Ban Chấp hành Hội VHNT Quảng Trị đã đề ra nhiều biện pháp thiết thực thúc đẩy sáng tác và chăm sóc bồi dưỡng đội ngũ để có những thế hệ văn nghệ sỹ nối tiếp nhau, kế thừa và không ngừng phát huy truyền thống của đội ngũ văn nghệ sỹ tỉnh nhà. Qua một nhiệm kỳ hoạt động, số lượng hội viên tăng lên rõ rệt trong đó có các hội viên trẻ đã phản ánh sức sống và khả năng tập hợp đoàn kết của Hội VHNT Quảng Trị. Sự trưởng thành mọi mặt của Hội có ý nghĩa quan trọng, tạo bước chuyển biến mới trong hoạt động VHNT tỉnh nhà. Qua bao tháng ngày đổ mồ hôi trên cánh đồng sáng tạo, đến nay, chúng ta có thể phấn khởi, tự hào vì đội ngũ văn nghệ sỹ Quảng Trị đã tạo nên những thành quả đáng trân trọng, góp phần tích cực trong công cuộc kiến thiết xây dựng quê hương Quảng Trị ngày càng phát triển.
Đứng trước tình hình và yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn cách mạng mới hiện nay, một câu hỏi đặt ra cho mỗi chúng ta là làm sao để VHNT Quảng Trị tiếp tục có những tác phẩm có chất lượng cao, phản ánh chân thực cuộc sống, gần gũi với đời sống lao động của nhân dân; hướng con người đến chân, thiện, mỹ; để lại những dấu ấn sâu sắc trong lòng công chúng?
Chúng ta biết rằng, công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, hiện đang diễn ra hết sức sôi động, mạnh mẽ, phong phú với những thành tựu, những tấm gương, những cách làm sáng tạo; đời sống vật chất của nhân dân ngày càng được cải thiện, nhu cầu tinh thần về văn hóa, văn học, nghệ thuật ngày càng cao. Đó là những điều kiện thuận lợi để văn học nghệ thuật phát triển. Song những khó khăn trong đời sống kinh tế, xã hội, những hạn chế, yếu kém trên một số mặt của đất nước, cùng với diễn biến phức tạp của tình hình quốc tế và các thế lực thù địch đối với sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta cũng đặt ra những thách thức không nhỏ đối với văn học nghệ thuật và các nghệ sĩ.
Hiện thực đất nước hôm nay là hiện thực của một giai đoạn đặc biệt, chưa từng có trong lịch sử dân tộc; là hiện thực của một giai đoạn có nhiều biến động và thay đổi lớn lao, ồ ạt, chưa định hình; trong đó các mặt đúng/sai, tốt/xấu, thật/giả...đan xen nhau, có khi diễn ra ngay trong một sự kiện, một sự vật, một con người. Trong cuộc đấu tranh giữa cái đúng/sai, thật/giả nhiều khi cái sai, cái xấu, cái giả... lại thắng thế, dẫn đến hệ quả làm thay đổi nhận thức, làm cho nhiều hệ giá trị bị biến dạng, biến đổi thậm chí đảo ngược. Tất cả sự biến động này tác động lớn đến tư tưởng, tình cảm của mọi người nhất là văn nghệ sỹ, tầng lớp chịu nhiều tác động, bởi vậy phản ánh đúng hiện thực đất nước không hề dễ dàng. Thực trạng trên đòi hỏi người nghệ sỹ phải tỉnh táo, tránh thấy sự việc mà quên khuynh hướng, thấy hiện tượng mà nhầm bản chất...từ đó rơi vào tình trạng hoặc tô hồng hiện thực, hoặc bi quan chỉ nhìn thấy cái xấu mà không thấy cái tốt; phê phán cái xấu lại vùi dập luôn cả nhân tố mới đang nảy sinh, trong khi trách nhiệm cao cả muôn đời của văn học nghệ thuật là tham gia đấu tranh xoá bỏ cái xấu, phát hiện, đề cao, nhân rộng cái tốt và những nhân tố mới của tiến bộ xã hội.
Chất lượng phản ánh hiện thực đất nước, quê hương một phần liên quan đến sự lựa chọn đề tài và phương pháp sáng tác nhưng quan trọng nhất là tài năng, lý tưởng xã hội và đạo đức văn nghệ sỹ. Mỗi thân phận xã hội qua cảm thụ và sáng tạo của một nghệ sỹ tài năng sẽ có sức khái quát cao và tác động sâu sắc tới người đọc, cảm hóa, khơi dậy, thôi thúc những phẩm chất nhân văn trong con người nẩy nở, phát triển. Thiếu tài năng, thiếu đạo đức nghề nghiệp, tác phẩm sẽ phản bội chính tác giả. Vì vậy, trong phản ánh hiện thực đời sống hôm nay, có thể có nhiều khuynh hướng, nhiều thế hệ văn nghệ sỹ tham gia, tất thảy đều được trân trọng nhưng trong đó phải có một xu hướng, một khuynh hướng chủ đạo, cất lên giai điệu chính và người nghệ sỹ dù thuộc khuynh hướng, xu hướng nào cũng không được thoát ly, né tránh trách nhiệm trước cuộc sống, trước vận mệnh dân tộc.
Nhà văn Thanh Quế có lần tâm sự: “Phải chăng những năm qua chúng ta chưa hiểu thật sâu sắc đời sống của nhân dân mình. Các nhà văn viết về nông dân nhưng có hiểu gì về những người nông dân phải rời ruộng vườn, nhà cửa vì chuyện di dân, phục vụ cho đô thị hoá. Chúng ta hiểu gì về tâm tư tình cảm đời sống vật chất của người công nhân, nhất là công nhân trẻ ở các khu kinh tế? Chúng ta có hiểu được ngọn ngành những cuộc bạo động ở một số địa phương, những cuộc khiếu kiện đất đai, tham nhũng, đình công đang diễn ra?...".
Trong cuộc sống sôi động hiện nay, văn nghệ sỹ chưa hiểu kỹ, thấu đáo cuộc sống của nhân dân thì làm sao có được tác phẩm hay, mang tầm vóc thời đại. Chúng ta phải cương quyết khắc phục bằng được căn bệnh văn chương quan liêu vì đối với văn chương nghệ thuật, không chỉ đơn giản là cũ hay mới, vấn đề cốt lõi là hay hay không hay, giúp ích được gì cho con người và xã hội.
Thực tế đời sống có thể là cuộc sống quanh ta, từ bản thân văn nghệ sỹ chiêm nghiệm ở chính mình nhưng bên cạnh đó còn có một thực tế đời sống lớn lao hơn, đa dạng và phức tạp hơn- đó chính là những vấn đề nóng bỏng, bức xúc trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hoá...tác động đến con người và các mối quan hệ xã hội. Nhân dân đang mong chờ ở văn nghệ sỹ những tác phẩm VHNT mang hơi thở đích thực của cuộc sống và muốn như vậy đòi hỏi văn nghệ sỹ chúng ta phải dám dấn thân- sự dấn thân vào cuộc sống của nhân dân, của đất nước. Trong thời gian tới, mỗi văn nghệ sỹ chúng ta cần quan tâm, tập trung vào các đề tài mà VHNT hôm nay đang "thiếu" và "yếu", những đề tài mà chúng ta đang cần như đề tài bảo vệ Tổ quốc, tam nông (nông dân, nông nghiệp, nông thôn), biên giới biển đảo, công nghiệp hoá. Ngoài ra, cần quan tâm đến việc tác động ảnh hưởng của mặt trái văn hoá toàn cầu khiến các giá trị văn hoá truyền thống tốt đẹp của dân tộc đang mai một, thậm chí biến dạng.
Trải qua hai cuộc kháng chiến cứu nước vĩ đại, Quảng Trị là một bảo tàng phong phú, nơi diễn ra đầy ắp sự kiện cùng bao số phận làm xúc động lòng người. Vượt qua biết bao chông gai, thử thách, hoà trong không khí đổi mới của đất nước, Quảng Trị đang hàng ngày, hàng giờ vươn lên và bước đầu đạt được những khởi sắc đáng ghi nhận. Trong cuộc sống hiện thực đầy sôi động này, đã xuất hiện biết bao tấm gương tiêu biểu cần ca ngợi, đáng xây dựng thành những nhân vật, những hiện tượng điển hình trong thời kỳ đổi mới. Từ quá khứ đến hiện tại, mảnh đất Quảng Trị thân yêu của chúng ta đã để lại biết bao kỳ tích và huyền thoại. Tuy chúng ta đã có nhiều tác phẩm VHNT sáng tác về mảnh đất con người Quảng Trị nhưng vẫn còn thiếu những tác phẩm có chất lượng cao, xứng tầm với truyền thống hào hùng của quê hương cũng như trong sự nghiệp đổi mới, đi lên. Và hơn lúc nào hết, trong thời điểm hiện tại, quê hương Quảng Trị anh hùng và đổi mới vẫn luôn là mạch nguồn cảm xúc phong phú cho anh chị em văn nghệ sỹ chúng ta tìm tòi, trải nghiệm để sáng tạo nên những tác phẩm có chất lượng cao, đáp ứng sự mong mỏi của Đảng bộ và nhân dân tỉnh nhà.
Để làm được điều đó, trong nhiệm kỳ V (2012-2017), bên cạnh sự nỗ lực cao độ của mỗi một văn nghệ sỹ, Hội VHNT tỉnh cần làm tốt công tác tuyên truyền giáo dục chính trị tư tưởng, tiếp tục quán triệt sâu sắc tới hội viên quan điểm của Đảng về văn học nghệ thuật trong tình hình mới; qua đó nâng cao bản lĩnh chính trị, đạo đức, nhân cách, năng lực, sáng tạo cho hội viên. Tiếp tục quán triệt, thực hiện tốt các văn bản của Trung ương về chống sự xâm nhập của các sản phẩm văn hóa độc hại gây hủy hoại đạo đức xã hội gắn với đẩy mạnh cuộc “Đấu tranh chống quan điểm sai trái trong văn học nghệ thuật”, đẩy lùi tiêu cực trong đời sống xã hội.
Hội VHNT cần sớm chủ động nghiên cứu xây dựng kế hoạch dài hạn phát triển văn học nghệ thuật của tỉnh với những mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp, bước đi cụ thể, đáp ứng với yêu cầu của văn học nghệ thuật trong tình hình mới, nhiệm kỳ mới, gắn với sự phát triển chung của tỉnh. Phải chú trọng việc đổi mới mạnh mẽ phương thức hoạt động cho phù hợp với thực tiễn để Hội luôn giữ vai trò trung tâm đoàn kết tập hợp các anh chị em văn nghệ sỹ, là ngôi nhà chung cho các thế hệ văn nghệ sỹ phát huy trách nhiệm chính trị, nêu cao ý thức công dân trong lao động sáng tạo để có nhiều tác phẩm nghệ thuật có giá trị. Tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển mạnh mẽ, đa dạng của văn học, nghệ thuật về đề tài, nội dung, loại hình, phương pháp sáng tác, sự tìm tòi, thể nghiệm. Phát triển phong trào đi đôi với phát hiện, xây dựng những nhân tố điển hình, tạo hạt nhân văn học nghệ thuật; tránh phong trào chung chung mà thiếu những tác phẩm chất lượng thực sự.
Trong nhiệm kỳ tới, Hội cần có chính sách khuyến khích, động viên để bồi dưỡng, phát triển đội ngũ lý luận phê bình VHNT, tạo động lực thúc đẩy sinh hoạt học thuật và giao lưu nghệ thuật lành mạnh; quan tâm đến chế độ, chính sách khen thưởng cho hội viên. Tiếp tục tổ chức các hội thảo, các chuyến đi thực tế, học tập trong và ngoài tỉnh, mở các trại sáng tác; tạo mọi điều kiện thuận lợi cho hoạt động sáng tác để có thêm nhiều hội viên được kết nạp vào các hội chuyên ngành của Trung ương.
Cần quan tâm hơn đến công tác xuất bản, công bố tác phẩm văn học nghệ thuật. Hoạt động của hội viên phải gắn với các hoạt động truyền thông khác như báo chí, truyền hình vì đây chính là phương thức nhanh nhất để chuyển tải, quảng bá các tác phẩm VHNT đến công chúng. Phải nâng cao chất lượng phát hành Tạp chí Cửa Việt, đưa tác phẩm đến rộng rãi với quần chúng, nhất là trong trường học, các cơ quan, các địa bàn miền núi, vùng sâu, vùng xa trong tỉnh; phấn đấu có nhiều tác phẩm đạt chất lượng cao, có tác động tích cực với đời sống xã hội...
Bên cạnh đó, Hội cần chú trọng hơn nữa công tác hỗ trợ đầu tư chiều sâu cho văn nghệ sỹ nhất là những văn nghệ sỹ có tài, đang sung sức trong sáng tạo nhằm hướng đến sự ra đời các tác phẩm lớn.
Công việc của người làm VHNT xưa đã khó nay còn khó trăm bề. Để phát triển VHNT hôm nay có nhiều hướng trong đó có con đường phải tiếp tục đầu tư hỗ trợ- đầu tư hỗ trợ có chiều sâu, có trọng điểm đồng thời phải quảng bá một cách thường xuyên, hiệu quả để các tác phẩm VHNT đến với công chúng. Và khi văn nghệ sỹ đã yên tâm ngồi vào sáng tác thì cơ duyên thế nào cũng đến. Thông qua đó, chúng ta cũng nhìn nhận rõ nét hơn về vai trò của Hội VHNT đối với thành quả sáng tạo của văn nghệ sỹ.
Cuối cùng, Hội cần chú trọng đến vấn đề xây dựng đội ngũ VHNT cho tương lai. Trong bất cứ lĩnh vực nào, vấn đề trên hết vẫn là yếu tố con người. Hội cần có sự phối hợp với các ban ngành, địa phương, trường học, kịp thời phát hiện ra những "nhân tố mới", "những gương mặt trẻ" có năng khiếu về lĩnh vực VHNT; có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng để kết nạp thêm nhiều hội viên trẻ vào Hội; tạo nên sức sống mới cho VHNT Quảng Trị trong những nhiệm kỳ sắp đến.
Trong điều kiện tỉnh nhà còn nhiều khó khăn, cuộc sống anh chị em văn nghệ còn chật vật, thiếu thốn nhưng với thiên chức của mình, với niềm say mê nghệ thuật, chúng ta đã vượt lên hoàn cảnh, giữ gìn cái tâm trong sáng. Quý nhân nghĩa, trọng hiền tài là truyền thống quý báu của dân tộc. Rất mong anh chị em văn nghệ sỹ Quảng Trị hãy chăm chút và phát triển tài năng, không ngừng nâng cao bản lĩnh cách mạng ra sức "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" phấn đấu giữ cho "Trí sáng, lòng trong, bút sắc", xứng đáng là những chiến sỹ trên mặt trận tư tưởng của Đảng.
Với tinh thần và quyết tâm đổi mới mạnh mẽ và sáng tạo không ngừng của tổ chức Hội và đội ngũ văn nghệ sỹ, chúng ta hoàn toàn tin tưởng và kỳ vọng một thời kỳ phát triển mới của Hội VHNT tỉnh nhà, xứng đáng với truyền thống vẻ vang của quê hương Quảng Trị anh hùng.
N.V.H
