Năm 2014 là năm Văn học nghệ thuật (VHNT)Quảng Trị có nhiều dấu mốc đáng nhớ. Tháng 6-2014, Hội VHNT Tỉnh tổ chức thành công Đại hội V( nhiệm kỳ 2014-2019), đánh dấu một chặng đường mới, là điều kiện tạo nên những bước phát triển mới của hoạt động văn học nghệ thuật Quảng Trị. Bám sát Nghị quyết Đại hội và sự chỉ đạo của Ủy ban toàn quốc Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam, của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, Ban chấp hành Hội đã tiến hành củng cố tổ chức Hội vững mạnh về mọi mặt, tạo sự đoàn kết thống nhất cao trong đội ngũ văn nghệ sỹ; tổ chức các hoạt động sáng tác đa dạng, phong phú, có chiều sâu thiết thực. Với những nỗ lực đó, các hoạt động sáng tác VHNT đã phát triển có chiều sâu và tính chuyên nghiệp, chuyên ngành, góp phần đáp ứng nhu cầu chính trị của tỉnh đồng thời tạo sự đa dạng phong phú trong hoạt động VHNT. Thực hiện Chỉ thị 03-CT/TW của Bộ Chính trị, Hội VHNT tỉnh tiếp tục phát động và động viên hội viên sáng tác về đề tài “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”; thu được kết quả khả quan.
Năm 2014 tuy không có nhiều cuộc thi lớn, song văn nghệ sỹ Quảng Trị đã phát huy tinh thần sáng tạo, sáng tác ra nhiều tác phẩm phản ánh công cuộc đổi mới của đất nước, quê hương; góp phần tích cực vào sự nghiệp xây dựng, quảng bá và phát triển nền văn học, nghệ thuật của tỉnh. Bằng các hình thức như xuất bản sách, triển lãm, biểu diễn nghệ thuật…nhiều tác phẩm văn học nghệ thuật đã đến được với công chúng. Tạp chí Cửa Việt- Diễn đàn Văn hoá- văn học nghệ thuật Quảng Trị ngày càng tươi mới, đẹp về hình thức, phong phú về nội dung; số lượng phát hành tăng nhanh. Không chỉ là một sân chơi “trí tuệ” để các văn nghệ sĩ có dịp giãi bày tâm tư thông qua tác phẩm của mình, Tạp chí còn mở ra cơ hội và tạo điều kiện tốt nhất cho văn nghệ sĩ giao lưu, quảng bá tác phẩm; từ đó, góp phần giúp các văn nghệ sĩ địa phương bắt kịp và đồng hành với đời sống văn học đất nước, phát huy vai trò cầu nối trong việc giới thiệu các tác phẩm văn học có chất lượng đến với công chúng cũng như phát hiện, bồi dưỡng những người có khả năng sáng tác ở địa phương.
Với những thành quả đạt được sau một năm hoạt động, Hội VHNT Quảng Trị đã xét chọn, trình Chủ tịch UBND tỉnh ra quyết định khen thưởng cho các cá nhân đoạt giải VHNT hàng năm; đồng thời lựa chọn để tiến tới trao tặng Giải thưởng VHNT Chế Lan Viên lần thứ nhất, đây là tín hiệu vui, có tác động tích cực thúc đẩy các hoạt động của VHNT Quảng Trị.
Bên cạnh những mặt đạt được, hoạt động VHNT Quảng Trị vẫn còn bộc lộ một số hạn chế. Nguồn kinh phí dành cho hoạt động VHNT còn hạn hẹp. Lực lượng sáng tác trẻ của Hội còn thiếu, chất lượng hội viên chưa đồng đều về trình độ, khả năng sáng tác, thậm chí một số hội viên đã có biểu hiện cạn vốn trong lao động sáng tạo...vì vậy, hoạt động VHNT Tỉnh nhà vẫn chưa tạo được bước đột phá và sự chuyển biến thật sự mạnh mẽ. Trong lĩnh vực sáng tác, số lượng tác phẩm chất lượng cao còn chiếm tỷ lệ thấp, chưa có nhiều tác phẩm có giá trị cao về tư tưởng và nghệ thuật, phản ánh sâu sắc những thành tựu của công cuộc đổi mới của tỉnh nhà và đất nước. Bên cạnh những tác phẩm phát hiện cái mới, còn ít các tác phẩm phê phán cái xấu, hiện tượng tiêu cực, chống tham nhũng, lãng phí...
Năm 2015, đất nước, quê hương Quảng Trị sẽ diễn ra nhiều sự kiện quan trọng: Kỷ niệm 40 năm ngày giải phóng miền Nam thống nhất đất nước; 70 ngày cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9; 125 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh... Đặc biệt, năm 2015 là thời điểm diễn ra Đại hội Đảng các cấp, tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII. Để Văn học nghệ thuật Quảng Trị tiếp tục tạo ra những bước tiến mới, có những thành quả tốt đẹp hơn nữa; Hội Văn học nghệ thuật Tỉnh và mỗi một anh chị em văn nghệ sỹ cần lưu ý một số nhiệm vụ trọng tâm sau:
1. Nghị quyết Trung ương 9 (khoá XI) về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước” đã đặt vấn đề xây dựng con người ở tầm chiến lược, là trung tâm của mọi trung tâm. Yêu cầu quan trọng nêu trong Nghị quyết Trung ương 9, khóa XI đối với văn học, nghệ thuật, đó là hoàn thiện các chuẩn mực giá trị văn hóa và con người Việt Nam, tạo môi trường và điều kiện để phát triển về nhân cách, đạo đức, trí tuệ, năng lực sáng tạo, thể chất, tâm hồn, trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân, ý thức tuân thủ pháp luật; đề cao tinh thần yêu nước; tự hào dân tộc, lương tâm, trách nhiệm của mỗi người với bản thân mình, với gia đình, cộng đồng, xã hội và đất nước. Đây thật sự là sứ mệnh, là trọng trách cao cả của văn nghệ sỹ với tư cách là người chiến sỹ tiên phong trên mặt trận tư tưởng - văn hóa.
Hiện nay, xã hội đang lo âu và lên tiếng mạnh mẽ về tình trạng suy thoái đạo đức, lối sống, về lòng tin và nhân cách với biết bao câu chuyện đau lòng và nhức nhối đang là cản trở lớn, thách thức lớn đến sự phát triển xã hội. Xây dựng con người, xây dựng văn hoá bao gồm cả xây và chống, là sự nghiệp của toàn đảng, toàn dân nhưng vị trí vai trò của đội ngũ trí thức, trong đó đội ngũ văn nghệ sỹ giữ vai trò quan trọng.
Đạo đức có rất nhiều loại, đạo đức cách mạng, đạo đức công dân, đạo đức cán bộ, đạo đức nghề nghiệp nhưng trên hết vẫn là đạo đức làm người- cái gốc là đạo đức làm người. Vì vậy phải vun từ gốc và chống từ gốc. Bảo tồn và phát huy nhân cách, hoàn thiện con người, hoàn thiện xã hội là một cuộc đấu tranh gay gắt và dai dẳng chống lại các áp lực phi nhân tính. Đó là cuộc đấu tranh không phân tuyến, hàng ngày, hàng giờ diễn ra ngay trong từng con người và từng gia đình, từng cộng đồng mà nội dung không bao giờ cũ, là sự xung đột giữa cái thật và cái giả, cái tốt và cái xấu, cái đúng và cái sai, cái cao thượng và cái thấp hèn.
Văn học nghệ thuật tham gia vào cuộc đấu tranh đó trên cả hai phương diện, vừa khẳng định vừa phản biện, vừa nâng đỡ vừa thanh lọc, vừa khoan dung vừa nghiêm khắc. Nó buộc con người thường xuyên phải đối diện với chính mình, lặng lẽ tự soi chiếu, tự đối thoại, tự điều chỉnh. Nó thiết lập toà án lương tâm trong mỗi con người, buộc con người phải tự suy xét, tự kiểm nghiệm, tự phán xử. Bằng những hình tượng sống động, bằng xương bằng thịt, văn học nghệ thuật chuyển tải khát vọng thẩm mỹ và tình yêu con người, mang theo lẽ phải và tình thương, mang theo sức sống và hơi ấm đến công chúng. Nó là dòng suối bền bỉ mát lành, là tiếng nói thầm tin cậy làm tăng thêm tố chất tự đề kháng, tự chế ngự, tự vượt, tự thắng cho mỗi một con người. Và như vậy văn nghệ sỹ chính là người tiếp năng lượng cho cuộc sống...
Với tinh thần đó, trong thời gian tới, mỗi một văn nghệ sỹ tỉnh nhà với tư cách là những chủ thể sáng tạo, bằng tài năng và tâm huyết của mình, cần phấn đấu sáng tạo nên những tác phẩm có giá trị, không chỉ thể hiện dược những chuẩn mực đạo đức xã hội mà còn làm sáng tỏ và cổ vũ con người vươn tới những giá trị đạo đức ấy. Anh chị em văn nghệ sỹ hãy cố gắng đi vào cuộc sống, nắm bắt cuộc sống, phản ánh trung thực cuộc sống, hướng cuộc sống tới chỗ ngày càng tốt đẹp hơn; cần nhận ra đâu là giá trị đích thực của đạo đức cần cổ vũ và phát huy vì đó là những điều kiện cần thiết để có những tác phẩm hay và giá trị. Hãy dấn thân vào đời sống để hiểu đời và hiểu người. Đi vào đời sống để khát vọng sáng tạo của người nghệ sỹ hoà nhịp với những nguyện vọng sâu xa, cháy bỏng của nhân dân. Đi vào đời sống để nâng mình lên cho ngang tầm với những gì mà Tổ quốc, sự nghiệp và con người đang đòi hỏi.
Đòi hỏi mỗi nhà văn, mỗi nghệ sỹ phải vươn lên là một nhà tư tưởng đồng thời là một nhà đạo đức dường như là mục tiêu quá cao nhưng cuộc sống xưa nay quả thực có đòi hỏi ấy. Một nhà văn, một nghệ sỹ không thể tạo ra được một tác phẩm có giá trị giáo dục cao về đạo đức nếu tự mình không có tư tưởng đúng và đạo đức trong sáng; tư tưởng giả, đạo đức giả là điều tối kỵ. Viết về đạo đức, truyền bá đạo đức cho người khác, cho xã hội mà Nhà văn, nghệ sỹ không là tấm gương sáng thì rất khó thuyết phục được công chúng. Điều tiết cho được sự hài hoà giữa yêu cầu xã hội và khát vọng chân chính của người nghệ sỹ, phát huy tối đa yếu tố cá nhân trong sáng tạo, đó là biểu hiện cụ thể của tài năng, bản lĩnh của người cầm bút. Muốn vậy mỗi một văn nghệ sỹ cần thường xuyên tự nhắc mình phải trung thực, lương thiện, chú ý bồi đắp năng lực tư duy, khả năng dự báo và có định hướng đúng khi viết về cái xấu, cái ác...
Xã hội và cuộc sống không ngừng vận động, các chuẩn mực về đạo đức xã hội cũng không nhất thành bất biến. Văn nghệ sỹ cần phân biệt được cái gì cần biểu dương, cái gì cần phê phán để thể hiện trong tác phẩm của mình. Chuẩn mực quan trọng nhất là chân- thiện- mỹ, tức là cái đúng- cái tốt- cái đẹp. Đề cập tới đạo đức xã hội không thể không xuất phát từ tình yêu thương Tổ quốc và đồng bào, từ niềm tin vào phẩm giá con người, từ cái đẹp trong tâm hồn, khí phách và lối sống tiến bộ của nhân dân.
Bên cạnh sự nỗ lực của mỗi một văn nghệ sỹ, trong thời gian tới, Lãnh đạo Hội VHNT Quảng Trị cần động viên khích lệ văn nghệ sỹ bám sát định hướng sáng tác VHNT về chủ đề thực hiện Chỉ thị 03-CT/TƯ của Bộ Chính trị (khoá XI) về tiếp tục đẩy mạnh "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; thực hiện phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá", gắn với chương trình xây dựng nông thôn mới, xây dựng đời sống văn hoá trong công nhân, lao động, các trường học, công sở, đơn vị, doanh nghiệp. Tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 23-NQ/TƯ của Bộ Chính trị khoá X về “ Phát triển VHNT trong giai đoạn cách mạng mới”, dành sự quan tâm, tạo điều kiện thiết thực đến hoạt động sáng tác VHNT của văn nghệ sỹ để có thêm nhiều các tác phẩm VHNT có sức sống mạnh mẽ, đóng góp vào sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước của Đảng, bảo tồn và phát huy tinh hoa văn hoá dân tộc.
2. Thời gian qua, Hội VHNT Quảng Trị đã chỉ đạo, cổ vũ, động viên đội ngũ văn nghệ sỹ đẩy mạnh sáng tác về đề tài biển đảo; được văn nghệ sỹ các phân hội hưởng ứng tích cực; thể hiện tình yêu và trách nhiệm của văn nghệ sỹ tỉnh nhà đối với biển, đảo quê hương. Sức nóng của biển đông thực sự đã thôi thúc tình yêu quê hương, yêu biển đảo trong mỗi người dân nước Việt; trong đó có đội ngũ văn nghệ sỹ Quảng Trị; từ đó đã xuất hiện khá nhiều những tác phẩm VHNT có chất lượng về đề tài biển đảo.
Với tinh thần cả nước hướng về biển, đảo, trong thời gian tới, văn nghệ sỹ Quảng Trị hãy hưởng ứng tích cực hơn nữa việc sáng tác về đề tài biển đảo quê hương, trong đó tập trung đề cao truyền thống đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc, ca ngợi những chiến sỹ đang làm nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc, những người dân bám trụ ngư trường, đồng thời quảng bá tiềm năng thế mạnh về biển đảo Quảng Trị... Cùng với việc tích cực sáng tác, Hội VHNT Quảng Trị cần tổ chức các hoạt động giới thiệu, trưng bày, phổ biến các tác phẩm VHNT về đề tài này. Hãy biến những tác phẩm VHNT thành vũ khí tuyên truyền, hiệu triệu những trái tim yêu nước cùng đồng lòng hướng về biển đông- đó là nhiệm vụ cao quý của mỗi một văn nghệ sỹ chúng ta.
|
3. Những năm qua, Hội Văn học nghệ thuật Quảng Trị đã duy trì việc tổ chức cho anh em văn nghệ sỹ đi thực tế sáng tác; bước đầu đạt được kết quả khả quan. Tuy nhiên do điều kiện kinh phí hạn hẹp, anh chị em văn nghệ sỹ chưa được đi sâu và chưa có quy hoạch để nhà văn cắm chốt ở những địa bàn chiến lược. Được biết, những năm gần đây, ở Thành phố Hồ Chí Minh, Ban Tuyên giáo Thành uỷ đã tổ chức hoạt động về nguồn cho văn nghệ sỹ tại Quảng Trị; Đoàn công tác Thành phố mời một lực lượng đông đảo văn nghệ sỹ của nhiều loại hình nhằm tạo điều kiện cho văn nghệ sỹ thâm nhập đời sống biển đảo, trực tiếp cảm nhận sự hy sinh, tinh thần ngoan cường bảo vệ chủ quyền biển đảo của quân dân huyện đảo Trường Sa, Nhà dàn DK. Ban Thường vụ Thành uỷ còn chỉ đạo các sở, ban ngành chức năng liên quan, phối hợp hỗ trợ Hội VHNT đưa văn nghệ sỹ thâm nhập các công trình trọng điểm về giao thông, thoát nước, bảo vệ môi trường, các khu công nghiệp, khu nông nghiệp kỹ thuật cao, các xã xây dựng nông thôn mới ở ngoại thành. Xa hơn nữa, ở Trung Quốc, khi tổ chức cho Nhà văn đi thực tế sáng tác về đề tài nông nghiệp; Hội Nhà văn lựa chọn những nhà văn có năng lực, có tâm huyết về tam nông, " hạ phóng" về với cơ sở, không phải "đi thực tế" kiểu " cưỡi ngựa xem hoa" mà " sống thực sự"; về làm cán bộ, có khi là phó Bí thư, phó chủ tịch một huyện, một xã, để tìm hiểu, giải quyết công việc, qua đó tích luỹ vốn sống để viết và họ đã đạt được những thành công. Chúng ta không thể so sánh điều kiện của Tỉnh Quảng Trị với các thành phố lớn như Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, hay xa hơn là Trung Quốc. Tuy nhiên, khi quan sát được cách làm đầy sáng tạo của họ, chúng ta có thể chắt lọc được những điều hay và phù hợp để áp dụng vào thực tiễn cụ thể của địa phương mình. Điều tôi muốn nói là Hội chúng ta hãy năng động, tìm tòi những hình thức mới; chủ động phối hợp với lãnh đạo các địa phương, ban ngành, các cơ cở kinh tế, các doanh nghiệp để trong thời gian tới, tạo nhiều điều kiện tốt hơn cho văn nghệ sỹ đi thâm nhập thực tế để xuất hiện ngày càng nhiều hơn những tác phẩm có giá trị, thấm đẫm hơi thở sôi động của cuộc sống.
4. Chúng ta vừa tổ chức thành công Đại hội Hội Văn học Nghệ thuật lần thứ V( Nhiệm kỳ 2014-2019). Tại Đại hội, đồng chí Thái Vĩnh Liệu- Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy đã trao tặng bức trướng mang dòng chữ: “Đoàn kết, tâm huyết, sáng tạo ”, cho thấy sự kỳ vọng của Đảng bộ, nhân dân tỉnh Quảng Trị gửi gắm cho đội ngũ văn nghệ sĩ. Để xứng đáng với vai trò, vị trí là tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp đặc thù của những người hoạt động VHNT ở địa phương, đóng góp nhiều hơn nữa cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước, đưa VHNT Quảng Trị phát triển lên tầm cao mới, trong nhiệm kỳ tới, Hội VHNT Quảng Trị tiếp tục đổi mới về nội dung và phương thức hoạt động, xây dựng hội phát triển mạnh về đội ngũ, vững vàng về tổ chức. Một trong những giải pháp quan trọng là tiếp tục tập trung khắc phục những tồn tại và hạn chế, không ngừng nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chức hội và các phân hội chuyên ngành. Tích cực đổi mới công tác tổ chức, cán bộ, trẻ hóa đội ngũ, đổi mới phương thức hoạt động, tư duy sáng tác; thực hiện tốt chính sách của Nhà nước đối với các văn nghệ sĩ như chính sách tài trợ, chế độ khen thưởng và các chế độ hoạt động khác, tạo điều kiện để các văn nghệ sĩ hoạt động ngày càng hiệu quả. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất của Hội và tòa soạn Tạp chí Cửa Việt; chú trọng đầu tư công tác cộng tác viên và phát hành, quảng bá xây dựng trang thông tin điện tử để tạp chí đến với bạn đọc trong và ngoài tỉnh. Bên cạnh đó, cần tập hợp và đoàn kết rộng rãi các văn nghệ sĩ, phát triển tổ chức Hội ngày càng vững mạnh; phấn đấu ngày càng có nhiều công trình, tác phẩm VHNT có quy mô lớn, có chất lượng cao, có sức sống lâu bền trong đời sống văn hóa của công chúng.
Một năm đã qua, thành tựu mà văn nghệ sỹ tỉnh nhà đạt được là rất đáng tự hào song chặng đường trước mắt còn nhiều khó khăn và thử thách. Sự nghiệp xây dựng phát triển nền VHNT tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong thời kỳ mới và đòi hỏi của công chúng về những tác phẩm xứng tầm, có sức lay động mạnh mẽ đang đặt lên vai mỗi văn nghệ sỹ chúng ta trách nhiệm rất nặng nề. Nhưng chúng ta tin tưởng sâu sắc rằng, bám sát tinh thần Nghị quyết Hội nghị Trung ương 9( khoá XI) về “ Xây dựng và phát triển văn hoá, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”, với sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Cấp uỷ Đảng, Chính quyền, với sự phối hợp chặt chẽ giữa các ngành cùng tinh thần trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân của người nghệ sỹ; nhất định trong thời gian tới, chúng ta sẽ khơi dậy được tiềm năng sáng tạo nghệ thuật của đội ngũ văn nghệ sỹ, từ đó sáng tác nên những tác phẩm VHNT ngang tầm với lịch sử truyền thống người và đất quê hương; góp phần tích cực vào việc xây dựng Quảng Trị ngày càng giàu đẹp, văn minh.
N.V.H
