Với Nguyễn Văn Dùng đó là “miền nhớ”. “Miền nhớ” là miền mà thi sĩ gửi gắm bao niềm thương, nỗi nhớ; bao cung bậc tình cảm: vui, buồn, hờn, giận… Miền nhớ (NXB Thuận Hóa, 2023) có thể xem là tuyển tập thơ tình của thi sĩ Nguyễn Văn Dùng.
Cách đây 12 năm, tôi từng đọc tập thơ Lục bát tặng mình của Dùng. Một số câu thơ tình của anh vẫn ám ảnh tôi cho đến tận bây giờ: Em ra giếng gánh nước trong / Còn tôi ra giếng… để không làm gì (Giếng); Bởi vì em nói lời yêu / Bằng lăng nở tím suốt chiều quê anh (Bởi vì); Sao người chẳng đi lấy chồng / Sao người vẫn cứ ở không một mình (Sao chẳng lấy chồng)… Giờ gặp lại những câu thơ đó trong Miền nhớ, tôi tưởng như gặp lại người thân bao năm xa cách.
Giọng thơ của Nguyễn Văn Dùng cứ nhẹ nhàng như thế, vẫn cứ rủ rỉ như thế, vẫn cứ “chân quê” như thế mà làm xiêu lòng bao nhiêu người đẹp. Có những câu thơ của anh, trước đây đọc đã thấy hay, bây giờ ở tuổi “xưa nay hiếm” đọc lại tôi cảm thấy hay hơn. Chẳng hạn như các câu: Đau như năm tháng đã qua / Bây chừ năm tháng đã già như tôi (Năm tháng ơi!).
Mặc dù tuổi không còn trẻ nhưng thơ Nguyễn Văn Dùng vẫn rất trẻ. Anh cảm nhận một cách tinh tế ánh mắt, nụ cười của người mình yêu chẳng khác gì những chàng trai mười chín đôi mươi:
Hình như em đi rồi
Tiếng cười còn vương lại
Cái nhìn sao diệu vợi
Hơi ấm tìm bàn tay…!
(Hình như)
Giữa những ngày nóng như lửa đốt, Nguyễn Văn Dùng chạnh Thương miền nắng gió:
Anh ước là mây che bớt nắng hè
ước là gió lành làm dịu đi cái nóng
ước là dòng sông chở niềm khát vọng
tắm mát cho em qua năm tháng nhọc nhằn.
(Thương miền nắng gió)
Trong ba điều ước trên, điều ước thứ ba mang nhiều ý nghĩa hơn cả, dễ làm đối tượng trữ tình xiêu lòng hơn cả. Đây chính là lời tỏ tình vừa không ngoan, vừa kín đáo, vừa tế nhị. Nhận được những dòng thơ này chắc là “người ấy” cảm động lắm.
Nhà thơ vốn là những người có tầm nhìn xa. Xuân Diệu từng dự cảm: Trong gặp gỡ đã có mầm ly biệt. Nguyễn Văn Dùng cũng không thật an tâm ngay khi hương lửa đang nồng cháy:
Có thể một ngày biển rất buồn
Và một ngày em không yêu ta nữa
Giông tố cuộc đời thổi tàn đi ngọn lửa
Ta dõi theo em hết cả cuộc đời này …!
(Có thể một ngày)
Anh bồn chồn, lo lắng:
Ta sợ con tim mình tắt lửa
Sợ ngày mai em bỏ cuộc tình
Sợ dại khờ đánh mất niềm tin …!
(Sợ)
Nỗi sợ ấy dần dần hiện hữu:
Thu mang nỗi niềm chất chứa
em đi chẳng nói một lời
hình như vườn thu đã khép
mây buồn và nắng chơi vơi.
(Thu lơ đãng)
Vườn thu đã khép hay cõi lòng em đã khép? Nắng chơi vơi hay lòng người chơi vơi? Còn “hình như” gì nữa, chỉ ít lâu sau linh cảm ấy đã trở thành sự thật - một sự thật phũ phàng:
Có đôi lần suy tưởng mông lung
Trời đất rộng, sao lòng người lại hẹp?
Hồn tôi mở, cửa phòng em lại khép
Tôi quay về đối diện với thời gian.
(Thị xã và tôi)
Cửa phòng em khép lại chứ không phải khóa. Khóa là không có em ở bên trong, còn khép là em vẫn ở trong phòng nhưng không muốn tiếp anh nữa. Trên đời này chẳng ai muốn thất tình cả, nhưng người đời thường thích đọc thơ thất tình hơn là đọc thơ tỏ tình. Có những nhà thơ đến khi thất tình “anh hoa” mới “phát tiết”. Hàn Mặc Tử lúc bị Mộng Cầm ruồng bỏ, nhà thơ quằn quại trong nỗi tuyệt vọng: Họ đã xa rồi khôn níu lại / Tình thương chưa đã, mến chưa bưa / Người đi một nửa hồn tôi mất / Một nửa hồn tôi bỗng dại khờ. Còn Xuân Diệu thì đau đơn thốt lên: Hôm nay tôi đã chết theo người / Xưa hẹn nghìn năm yêu mến tôi…
Nguyễn Văn Dùng trầm tĩnh, độ lượng và bao dung. Anh gọi “người ấy” là “Ngọn gió vô hình”:
Biết chúng mình không thể cùng nhau
Anh vẫn tin tình yêu không có lỗi
Đến một ngày già nua cằn cỗi
Vẫn rong ruổi vì em, ơi ngọn gió vô hình …!
(Ngọn gió vô hình)
Càng có tuổi, càng từng trải, thơ tình Nguyễn Văn Dùng càng nhiều trăn trở, suy tư. Điệp từ “mỗi ngày” lặp đi lặp lại trong bốn câu thơ dưới đây đã phần nào diễn tả được sự trôi chảy không ngừng nghỉ của thời gian:
Cứ mỗi ngày tình nghĩa đằm sâu
Em mỗi ngày tràn trề sức trẻ
Ta mỗi ngày khát khao lặng lẽ
Cứ mỗi ngày, day dứt mỗi ngày qua …!
(Cứ mỗi ngày)
Gần đây, cũng có tâm trạng và cảnh ngộ y hệt như anh, nên tôi hết sức đồng cảm, như là Dùng đang “đi guốc trong bụng” tôi vậy.
Làm thơ không chỉ để giải tỏa những ẩn ức trong cõi lòng mà còn để chia sẻ. Những ai từng bị thất tình một đôi lần trong đời mới thấm hết nỗi quặn xé trong bốn câu thơ sau đây:
Có một chiều hè nắng đổ đầy sông
Thiêu cháy cả một vùng ký ức
Nghe ran rát từ đáy sâu lồng ngực
Con tim khờ cũng biết nhói đau…!
(Có một chiều hè)
Lịch sử nước ta in đậm bao nhiêu cuộc chiến tranh tàn khốc “máu chảy thành sông, xương chất thành núi”. Tôi ước mong đến một ngày nào đó ở xứ ta chỉ có thơ tình. Lúc ấy, tôi sẽ đọc thật to hai câu thơ tình của Nguyễn Văn Dùng trong bài “Lời yêu”:
Lời yêu luôn ở trên môi
Vô tư trao tặng cho người mình yêu.
M.V.H
