Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Quảng Trị 30/03/2024 Danh sách tạp chí Hotline: 02333 852 458 Đặt báo Giới thiệu tạp chí

Tìm kiếm trên website chúng tôi

X

Nhớ Tết hòa bình đầu tiên trên đất Quảng Trị

 

Cuộc tổng tấn công nổi dậy mùa xuân năm 1972, mà cao điểm là “mùa hè đỏ lửa”, toàn quân, toàn dân ta đã dồn sức đánh một đòn chí tử vào Mỹ - ngụy, buộc họ phải ngồi vào bàn Hội nghị Paris, chấm dứt chiến tranh xâm lược Việt Nam.

Lúc bấy giờ bà con nhân dân Quảng Trị sơ tán ở khu vực Vĩnh Linh hân hoan trở về làng cũ, bắt tay vào việc hàn gắn vết thương chiến tranh. Tài sản của mỗi gia đình vỏn vẹn trên đôi quang gánh, bên hố bom, hố pháo, nền nhà xác xơ cỏ dại, đồng ruộng hoang vắng… phải xây dựng lại từ đầu trên đống tro tàn ấy với quyết tâm: “Đào núi và lấp biển, quyết chí ắt làm nên”. Chính quyền các thôn huy động lực lượng thanh niên, du kích lên rừng cắt tranh, đốn gỗ, vào căn cứ hoang phế Mỹ - ngụy tháo từng tấm tôn, ri về giúp dân dựng tạm nhà ở. Cuộc sống lao động, sinh hoạt của nhân dân ngày đêm hối hả, với khẩu hiệu: “Hàn gắn vết thương chiến tranh, cùng dựng xây cuộc sống mới”.

Ở xã Triệu Phước đã phát động 13 thôn dựng xây cổng chào. Với phong trào này các tổ chức đoàn thể như: nông dân, phụ nữ, thanh thiếu niên thi đua hoạt động sôi nổi ngày đêm. Thanh niên thôn Phước Lễ lên rừng đào hai gốc cây cổ thụ, dùng thuyền máy chạy hơn 30 km đem về dựng thành cổng chào trước làng. Thanh niên làng Duy Phiên theo đường sông lên Đông Hà tận dụng những cây sắt ở các dãy nhà đổ nát đem về và trích kinh phí từ quỹ đánh cá xây dựng cổng chào kiên cố, sửa sang đường làng ngõ xóm dọc ngang thẳng tắp. Các lớp học vỡ lòng, cấp I - II được mở ra, sớm chiều tiếng hát, tiếng học bài rộn vang. Trong chiến tranh với khẩu hiệu “Tiếng hát át tiếng bom”, nay hòa bình “Hát ra lúa, múa ra khoai” nên đất càng ấm tình người đơm bông kết trái.

Còn nhớ đêm đón giao thừa tết Quý Sửu năm 1973, xã Triệu Phước tổ chức đêm liên hoan văn nghệ dưới ánh sáng bừng bừng của mấy ống tre lồ ô đổ dầu vào, tim đèn làm bằng vải mộc. Một số diễn viên văn nghệ có tay nghề kỹ thuật điện máy giỏi dùng một loa sắt quay ngược chiều và trở thành mic-ca-rô cho ba mươi diễn viên cùng hát. Âm thanh lúc bấy giờ chỉ có một máy bán dẫn chạy bằng pin 10, nhưng khi nó phát ra hai loa sắt thì hàng ngàn người đều nghe êm ái, say mê. Nhạc cụ là một cây đàn ghi ta, một cây đàn măng-đô-lin, trống thì lấy thùng phi cắt ra một phần ba, lấy áo mưa của Mỹ bịt lại rồi dùng hai que gỗ đánh, cứ thế mà xập xình đầy đủ các nhịp điệu, hành khúc, thôi thúc lòng người. Lúc đó tôi là nhạc công chuyên lắc Tăng-mô-ranh. Cái Tăng-mô-ranh này là một kỷ vật chiến lợi phẩm được anh chàng say mê văn nghệ quê tôi vào cơ quan của binh lính Mỹ - ngụy đã bỏ chạy mang về tặng đội văn nghệ và nó đã theo tôi suốt 47 năm qua.

Ngày mồng 5 Tết năm ấy, được sự chỉ đạo của Huyện ủy Triệu Phong, đội văn nghệ tuyên truyền xã Triệu Phước vào tuyến chốt Long Quang làm công tác binh vận. Dưới sự dẫn đường của lực lượng du kích cơ động xã Triệu Trạch và người chỉ huy là anh Phan Tư Kỳ - xã đội trưởng có biệt danh “Hổ xám đồng hoang”. Nhờ cái tên của địch tự treo án ấy mà bọn địch không dám nống ra cắm cờ lấn chiếm ở chốt thép Long Quang nên bấy giờ đội văn nghệ mới có điều kiện để làm sân khấu biểu diễn. Thật đúng như vậy, lúc ấy ở tuyến chốt giáp ranh giữa ta với địch chỉ là ruộng hoang nước đọng, chỉ còn lại một mố đất vừa đủ làm sân khấu biểu diễn văn nghệ cách chiến hào của địch khoảng hai mươi mét.

Tôi vẫn nhớ như in lời giới thiệu trong đêm diễn hôm ấy: Đây là chương trình văn nghệ của xã Triệu Phước, huyện Triệu Phong, xin gửi lời chào đến các anh sĩ quan, binh lính Sài Gòn, chúc các anh đón xuân Quý Sửu vui tươi, với tinh thần “Hòa hợp, hòa giải dân tộc”. Cứ mỗi lần tết đến xuân về, theo truyền thống của người Việt, gia đình đoàn tụ, chúc tết, mừng tuổi, chắc các anh cũng nhớ gia đình, cha mẹ, vợ con. Hôm nay, đội văn nghệ chúng tôi đến thăm các anh, có cả cụ già, bà mẹ, các em thanh thiếu niên mang lời ca tiếng hát đến thăm các anh với tinh thần mừng xuân mới. Xin mời các anh đến gần với chúng tôi, vừa xem văn nghệ, vừa dùng bánh tét, bánh chưng, mứt, trà, bánh ngọt, thuốc lá, gọi là hương vị đầu xuân…

Lời giới thiệu vừa dứt thì mẹ Trịnh Thị Đờn tiếp rằng: “Hòa bình rồi, các con hãy về với gia đình, vợ con, nhất là tết đến xuân về. Do vậy, các mẹ, các cụ già, thanh thiếu niên diễn viên văn nghệ vào đây, mời các con, các chú sang đây ăn Tết với quê nhà, gọi là tình thân dân tộc”. Chương trình văn nghệ cứ thế phát đi theo nội dung đã được chỉ đạo với những bài hát Ánh trăng hòa bình, Ai yêu Bác Hồ Chí Minh hơn thiếu niên nhi đồng do em Thúy Diễm và Hồng Diệu trình bày. Và cứ sau mỗi bài hát kết thúc là kèm theo lời nhắn: “Ba ơi hãy về với các con, mẹ và các con nhớ ba nhiều lắm”. Cả hai em bé này đều có cha đang còn ở hàng ngũ bên kia chiến tuyến.

Xen kẽ những bài hát là những điệu hò binh vận của mẹ Đờn:

“Con theo ai mà hóa ngây hóa dại

Con theo ai mà phản lại giống nòi

Đêm nằm nghĩ lại mà coi

Con đi hướng đó chẳng khác thể rước voi đạp mồ”.

“Hòa bình rồi sao con còn đi mãi

Cha mẹ già trăm tuổi nay mai

Vợ hiền nét sắc tàn phai

Trẻ thơ mong đợi con theo ai không về”...

Giọng hò ngọt ngào, vang vọng, đầy sức quyến rũ của mẹ Đờn cuốn hút người nghe, đi vào lòng người, làm cho một số sĩ quan, binh lính Sài Gòn không còn chút ngại ngần. Lúc đầu ngồi cách xa chúng tôi khoảng 10 mét, dần dần xích lại gần nhau, kê mũ đồng ngồi nghe và xem văn nghệ, không khí rất đầm ấm, thân thương. Chương trình văn nghệ kết thúc bằng tổ khúc dân ca Trị Thiên Cối gạo đêm trăng. Các diễn viên văn nghệ, cầm từng bánh lương khô của quân giải phóng, mời sĩ quan, binh lính Mỹ - ngụy cùng ăn, uống nước chè, và ngược lại họ mời các diễn viên văn nghệ kẹo nô ga, thuốc lá sa lem. Những con người giữa hai chiến hào tâm sự đổi trao mỗi lúc càng gần nhau hơn, với tinh thần thực hiện đúng chính sách “hòa hợp, hòa giải dân tộc”.

Một anh lính bên kia chiến tuyến vui tính có ý tìm hiểu hỏi tôi: Máy phóng thanh của các anh chỉ một mic-ca-rô sao tiếng hát lẫn tiếng đàn đều phát ra loa rõ ràng, trong trẻo dễ nghe đến vậy? Tôi trả lời rằng, cái này là máy thông tin C10 của các anh thuộc loại chiến lợi phẩm, chúng tôi cải tiến rồi đem gắn vào hai con sò đủ công suất phát ra hai loa, còn mic-ca-rô được buộc vào cần đàn, do vậy giọng hát và tiếng đàn đều phát được rất rõ ràng. Nghe tôi giải thích anh lính ấy rất ngạc nhiên và khâm phục.

Một cuộc hội ngộ đầu xuân Quý Sửu năm 1973, giữa đội văn nghệ tuyên truyền xã Triệu Phước và các sĩ quan, binh lính Mỹ - ngụy trên tuyến chốt Long Quang xã Triệu Trạch diễn ra đầm ấm làm tôi ghi nhớ mãi.

Sau cuộc hội ngộ ở tuyến chốt Long Quang khoảng 5 ngày, dọc tuyến chốt từ xã Triệu Trạch, Triệu Hòa, Triệu Thành lần lượt có hàng chục binh lính Sài Gòn bỏ ngũ trở về với cách mạng, với nhân dân, với quê hương vùng giải phóng.

Cuộc hội ngộ hai bên chiến hào giữa tuyến chốt Long Quang năm ấy là một sự kiện có ý nghĩa sâu sắc, thật đúng như lời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Văn hoá nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy…”

T.K.Q

 

TRƯƠNG KIM QUY
Bài viết đăng trên Tạp chí Cửa Việt số 304

Mới nhất

Bộ từ điển bỏ lại giữa rừng sâu

10 Giờ trước

Sau hiệp định Pari, 27/1/1973, chiến tranh tạm dừng, đại đội tôi đóng quân giữa bãi cát Lệ Xuyên, huyện

Đi tìm cỏ

10 Giờ trước

Nhiều lúc ngồi thẫn thờ nhìn đàn trâu bò gặm cỏ dọc triền đê chợt giật mình: Cỏ quê

Chị ấy…

10 Giờ trước

Chi hội Nhà văn Việt Nam tại Huế tổ chức một chuyến đi thực tế dài ngày tại Tổng Công

Pa Ling mùa mưa

10 Giờ trước

Tháng 11, dưới cơn mưa rừng tầm tã, chúng tôi tìm về thôn Pa Ling, xã A Vao, huyện Đakrông,

Chiều không tắt nắng

27/03/2024 lúc 16:33

Truyện ngắn của THỦY VI

Tạp chí số cũ
Câu chuyện du lịch
tư tưởng Hồ Chí Minh

Thời tiết

Quảng Trị

Hiện tại

26°

Mưa

31/03

25° - 27°

Mưa

01/04

24° - 26°

Mưa

02/04

23° - 26°

Mưa

Nguồn: Weathers Underground