Song, phát huy truyền thống cách mạng kiên cường, được sự quan tâm hỗ trợ của Trung ương Đảng, Chính phủ, Quốc hội, các bộ, ban ngành trung ương, sự chia sẻ giúp đỡ của Nhân dân trong cả nước, những năm qua tỉnh Quảng Trị đã có những bước chuyển mình vươn lên mạnh mẽ và đạt được những thành tựu quan trọng trên các lĩnh vực. Tốc độ tăng trưởng kinh tế (GRDP) bình quân hằng năm đạt trên 7%; năm 2020, GRDP bình quân đầu người đạt 55,4 triệu đồng, tổng thu ngân sách nhà nước trên địa bàn đạt 3.600 tỉ đồng. Trong bối cảnh còn nhiều khó khăn nhưng tỉnh đã tập trung ưu tiên giải quyết tốt các vấn đề an sinh xã hội, nhiều chỉ tiêu về xã hội đạt cao hơn mức bình quân của các tỉnh có chung điều kiện như Quảng Trị.
Đối với công tác thương binh, liệt sĩ và người có công, do đặc thù là địa phương có số lượng thương binh, liệt sĩ và người có công khá lớn, chiếm tỉ lệ 19,43% so với dân số trong toàn tỉnh, vì vậy Tỉnh ủy, HĐND, UBND, UBMTTQVN tỉnh Quảng Trị đặc biệt quan tâm, xem đây là nhiệm vụ quan trọng của cả hệ thống chính trị và đã tập trung chỉ đạo để giải quyết tốt, kịp thời mọi chính sách, chế độ của Đảng, Nhà nước đối với người có công; đồng thời ưu tiên dành mọi nguồn lực để chăm lo về đời sống, vật chất đối với người có công.
Toàn tỉnh hiện có trên 141.000 người có công với cách mạng đã được xác nhận, trong đó có 18.905 liệt sĩ, 11.477 thương binh và người hưởng chính sách như thương binh, 2.833 Bà mẹ Việt Nam anh hùng, 4.135 người tham gia hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học được giải quyết trợ cấp ưu đãi và hàng chục ngàn người có công với cách mạng. Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã ban Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ 5 (khóa XI), trong đó xác định việc từng bước nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người có công và bảo đảm an sinh xã hội là nhiệm vụ thường xuyên, quan trọng của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, đồng thời đề ra các mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể như: Tập trung giải quyết dứt điểm những vấn đề tồn đọng sau chiến tranh, hoàn thành công tác xác nhận người có công trong các thời kỳ; triển khai thực hiện đồng bộ các chính sách, chế độ ưu đãi nhằm nâng cao mức sống người có công để bản thân và gia đình của họ có mức sống bằng và cao hơn mức sống trung bình của xã hội; huy động các nguồn lực để hỗ trợ giải quyết cơ bản về nhà ở đối với hộ người có công gặp khó khăn về nhà ở trên địa bàn tỉnh.
HĐND, UBND tỉnh đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách để thực hiện tốt công tác đền ơn đáp nghĩa và chăm lo người có công với cách mạng. Tỉnh đã thực hiện việc trợ cấp đầy đủ, kịp thời các chế độ trợ cấp ưu đãi cho người và thân nhân người có công với cách mạng, trong đó chi trả trợ cấp ưu đãi hằng tháng cho gần 20.000 người có công với tổng số tiền chi trả trên 394 tỉ đồng/năm. Song song với việc thực hiện các chính sách ưu đãi, tỉnh cũng thực hiện tốt công tác chăm sóc, giúp đỡ thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ, người có công với đất nước qua các hoạt động ý nghĩa như nhận đỡ đầu; hỗ trợ đào tạo nghề; giải quyết việc làm...
Đến nay, tỉnh Quảng Trị đã cơ bản giải quyết nhà ở cho các đối tượng là Bà mẹ Việt Nam anh hùng, bố mẹ liệt sĩ, thương binh các hạng có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, nhà tạm bợ, dột nát; 100% hộ chính sách trong tỉnh có mức sống bằng hoặc cao hơn mức sống trung bình ở khu dân cư; đời sống vật chất và tinh thần của các đối tượng chính sách ngày càng được cải thiện. Ngoài hỗ trợ xây dựng hoặc nâng cấp, sửa chữa nhà tình nghĩa cho người có công và thân nhân, tỉnh còn vận động phụng dưỡng 100% Bà mẹ Việt Nam anh hùng còn sống, mức phụng dưỡng bình quân 1.200.000 đồng/ bà mẹ/tháng. Các cơ quan, đơn vị, tổ chức kinh tế, chính trị - xã hội và các cá nhân trong và ngoài tỉnh đã tặng khoảng 6.000 sổ tiết kiệm cho các gia đình chính sách trị giá nhiều tỉ đồng. Đối tượng được tặng sổ tiết kiệm tình nghĩa là bố mẹ liệt sĩ, gia đình thương binh, liệt sĩ có hoàn cảnh khó khăn hoặc có nhu cầu về vốn làm ăn, giúp cho các gia đình chính sách phát triển sản xuất, kinh doanh phù hợp, tự cải thiện cuộc sống của mình, từng bước vươn lên, xây dựng cuộc sống tốt đẹp hơn.
Đoàn viên thanh niên chăm sóc các phần mộ liệt sĩ tại Nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Trường Sơn - Ảnh: A.Q
Bên cạnh đó, các chương trình và phong trào tình nghĩa đã và đang được đẩy mạnh trong toàn dân và trở thành một hoạt động chính trị - xã hội mang tính xã hội hóa cao. Nhiều chương trình, phong trào được thực hiện thường xuyên, tạo được hiệu ứng, sức lan tỏa lớn. Đây cũng là nguồn động viên để những người có công với cách mạng tiếp tục sống, cống hiến cho đất nước và mãi là niềm tự hào của người dân Quảng Trị.
Như đã trở thành đạo lý truyền thống, Quảng Trị không chỉ chăm sóc tốt người có công còn sống mà còn luôn quan tâm chăm sóc tốt các nghĩa trang liệt sĩ. Hàng chục nghìn người con yêu quý của Tổ quốc tuổi mới đôi mươi thuộc nhiều thế hệ đã ngã xuống vùng đất này để giành lại hòa bình, độc lập cho dân tộc. Không nơi nào trên đất nước ta mà số người hy sinh và nghĩa trang liệt sĩ lại nhiều như Quảng Trị, với 72 nghĩa trang liệt sĩ, trong đó có hai nghĩa trang liệt sĩ quốc gia. Đặc biệt, tỉnh Quảng Trị hiện đang thay mặt cả nước chăm sóc gần 60.000 mộ liệt sĩ là con em của các tỉnh, thành phố trong cả nước trên tinh thần Quảng Trị vì cả nước, cả nước vì Quảng Trị.
Ngoài những chương trình trên, tỉnh Quảng Trị còn tích cực phối hợp với các đơn vị quân đội có người hy sinh tại chiến trường Quảng Trị, đã phát động toàn quân, toàn dân đi tìm kiếm, xác định các vị trí chôn cất liệt sĩ trên địa bàn tỉnh và cả trên đất bạn Lào để tiến hành cất bốc, quy tập về các nghĩa trang liệt sĩ và chương trình chăm sóc nghĩa trang liệt sĩ. Từ đó đến nay, những hoạt động đền ơn đáp nghĩa, chăm sóc người có công với cách mạng đã không ngừng phát triển, bằng nhiều việc làm phong phú, phát huy được sức mạnh và sự tham gia của toàn xã hội, góp phần ổn định và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ và người có công.
Là vùng đất từng chứng kiến quá nhiều sự khốc liệt của chiến tranh, chịu đựng nhiều sự hy sinh mất mát, Quảng Trị được xem là mảnh đất sâu nặng nghĩa tình đồng chí, đồng bào khắp mọi miền đất nước và bạn bè quốc tế. Vì vậy, hằng năm tỉnh Quảng Trị đã tổ chức nhiều lễ hội, hoạt động tri ân, tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ như: Lễ hội Thống nhất non sông, Lễ hội tri ân Tháng 7, Lễ hội “Đêm hoa đăng” tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ trên sông Thạch Hãn... đã thu hút đông đảo cán bộ, cựu chiến binh và Nhân dân trong cả nước đến tưởng niệm, ôn lại truyền thống yêu nước, sự hy sinh của các thế hệ cha anh đi trước, cầu mong cho đất nước luôn thái bình, qua đó góp phần giáo dục truyền thống cách mạng, khơi dậy lòng yêu nước, tự hào dân tộc, phát huy trách nhiệm của các thế hệ trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Điều đặc biệt, có rất nhiều cựu chiến binh và người dân Mỹ đã đến với Quảng Trị để thăm lại vùng đất từng bị bom cày, đạn xới, góp phần hàn gắn nỗi đau chiến tranh, củng cố và bồi đắp mối quan hệ hợp tác giữa hai nước.
Trong chuyến thăm, làm việc tại tỉnh Quảng Trị cuối tháng 8/2019, Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Daniel J. Kritenbrink đã đến viếng Nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Trường Sơn. Đây là lần đầu tiên một Đại sứ Mỹ đến dâng hương mộ liệt sĩ sau ngày kết thúc chiến tranh tại Việt Nam. Ngài Đại sứ Mỹ cũng đến thăm Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải, Vĩ tuyến 17, cùng lãnh đạo tỉnh đi bộ qua cây cầu Hiền Lương, ngay vạch phân cách 2 miền Nam - Bắc trước đây rồi nắm chặt tay nhau. Hôm ấy, Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Daniel J. Kritenbrink nói:“Thông điệp chính của chúng tôi là, chúng ta, hai nước đã hàn gắn những vết thương chiến tranh, cùng nhau giải quyết những hậu quả còn sót lại thời chiến tranh. Chuyến thăm của tôi để bày tỏ sự kính trọng đối với những người đã hy sinh vì lòng yêu nước”. Đó chính là giá trị vĩnh hằng của sự hy sinh vì hòa bình, độc lập tự do của đất nước, quê hương; giá trị ấy đang ngày càng lan tỏa, trở thành biểu tượng cao đẹp mà chúng ta, những người được thụ hưởng phải luôn khắc ghi và có những hành động thiết thực ghi nhớ công lao to lớn ấy.
Từ thực tiễn công tác đền ơn đáp nghĩa, chăm sóc người có công với cách mạng tại Quảng Trị, có thể khái quát một số bài học kinh nghiệm.
Một là, cấp ủy đảng, chính quyền phải thường xuyên quan tâm, chỉ đạo công tác đền ơn đáp nghĩa, chăm sóc người có công với cách mạng. Thực tế cho thấy, những địa phương nào, xã nào, huyện nào có sự quan tâm, chỉ đạo sâu sát của cấp ủy, chính quyền đối với công tác đền ơn đáp nghĩa, chăm sóc người có công với cách mạng thì đời sống vật chất và tinh thần của người có công và gia đình ở đó được nâng cao, các phong trào “Đền ơn đáp nghĩa” luôn được lan tỏa trong cộng đồng dân cư.
Hai là, tập trung làm tốt công tác chỉ đạo, quản lý, hướng dẫn và tổ chức thực hiện việc xác nhận, giải quyết chính sách ưu đãi đối với người có công. Trước hết, tập trung giải quyết kịp thời hồ sơ đề nghị xác nhận người có công với cách mạng còn tồn đọng. Việc giải quyết phải dứt điểm, bảo đảm công khai, minh bạch, đúng đối tượng, đúng quy định, có sự tham gia của người dân thông qua họp lấy ý kiến Nhân dân từ thôn, tổ dân phố và được niêm yết công khai để Nhân dân giám sát và ủng hộ phương án giải quyết, xử lý sau rà soát. Đồng thời hướng dẫn đối tượng hoàn thiện hồ sơ làm cơ sở tiếp tục giải quyết chế độ chính sách theo quy định hiện hành. Những trường hợp không đúng quy định, không đủ điều kiện giải quyết, có văn bản trả lời rõ.
Tổ chức triển khai đầy đủ, kịp thời các văn bản quy định của Đảng và Nhà nước đối với người có công. Rà soát văn bản quy định chính sách người có công, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ, phù hợp với thực tiễn. Phát hiện những thiếu sót, bất cập, chồng chéo phản ánh đến cơ quan có thẩm quyền nghiên cứu bổ sung, sửa đổi, thay thế, bãi bỏ. Đẩy mạnh cải cách hành chính trong áp dụng giải quyết chính sách ưu đãi đối với người có công. Ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý hồ sơ và thực hiện chính sách ưu đãi đối với người có công với cách mạng. Tăng cường sự phối hợp hiệu quả giữa các sở, ban, ngành và địa phương trong thực hiện công tác người có công với cách mạng.
Ba là, tăng cường các nguồn lực thực hiện ưu đãi người có công với cách mạng. Tập trung chỉ đạo, triển khai thực hiện tốt phong trào “Đền ơn đáp nghĩa”, “Uống nước nhớ nguồn” nhằm huy động nguồn lực từ cộng đồng, góp phần chăm sóc và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần người có công. Ưu tiên đối với người có công và thân nhân của người có công trong quá trình hoạch định chính sách phát triển kinh tế - xã hội, các chương trình, dự án về đào tạo nghề, giải quyết việc làm, giảm nghèo và các chính sách xã hội khác.
Tổ chức huy động nguồn lực để thực hiện tốt công tác chăm sóc người có công với cách mạng thông qua vận động xây dựng quỹ “Đền ơn đáp nghĩa”; vận động các tổ chức, cơ quan, đoàn thể, cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, đoàn viên, hội viên và các tầng lớp nhân dân tích cực tham gia thực hiện công tác người có công, tham gia các phong trào “Toàn dân chăm sóc các gia đình thương binh, liệt sĩ và người có công với cách mạng”; quan tâm, chăm lo, động viên, hỗ trợ về việc làm, sản xuất, học tập, chăm sóc sức khỏe người có công và thân nhân của người có công. Tổ chức tôn vinh, biểu dương, nhân rộng những tấm gương thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ, người có công tiêu biểu khắc phục khó khăn, tích cực lao động sản xuất, tham gia các phong trào thi đua yêu nước...
Nhân dân Quảng Trị cũng như Nhân dân cả nước thấu hiểu sâu sắc giá trị vĩnh hằng của hòa bình. Xuất phát từ công tác đền ơn đáp nghĩa, chăm sóc người có công với cách mạng, tổ chức thành công các lễ hội, hoạt động tri ân, tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ. Trong quá trình đó, tỉnh Quảng Trị luôn nhận được sự quan tâm, ủng hộ rất to lớn, nghĩa tình của các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành trung ương. Lãnh đạo và Nhân dân Quảng Trị nguyện sẽ tiếp tục làm tốt hơn công tác đền ơn đáp nghĩa, chăm sóc người có công với cách mạng, xứng đáng với niềm tin yêu, sự quan tâm to lớn của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước và của đồng bào, chiến sĩ cả nước.
Đến với Quảng Trị hôm nay, những tên đất tên làng như: Hiền Lương, Bến Hải, Vịnh Mốc, Cồn Tiên, Dốc Miếu, Đường 9, Khe Sanh, Tà Cơn, Cửa Việt, Thành Cổ… không chỉ là những địa danh ghi dấu một thời lịch sử mà nay còn là những điểm đến thu hút đông đảo khách du lịch trong và ngoài nước. Chính những nơi này sẽ trở thành biểu tượng hoà bình cho Nhân dân Quảng Trị nói riêng, Nhân dân Việt Nam nói chung và nhân loại yêu hoà bình trên thế giới. Xây dựng Quảng Trị trở thành biểu tượng hòa bình và điểm đến của du lịch hòa bình cũng nhận được sự chia sẻ và đồng thuận của dư luận trong nước và bạn bè trên thế giới. Xuất phát từ ý nghĩa nhân văn cao cả, từ niềm mong mỏi chung của người dân Quảng Trị và nhân dân yêu chuộng hòa bình trên toàn thế giới, Thủ tướng Chính phủ đồng ý chủ trương tổ chức Lễ hội vì Hòa bình tại Quảng Trị, để tri ân các anh hùng liệt sĩ đã anh dũng hy sinh vì sự trường tồn của Tổ quốc, góp phần giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ trẻ; đồng thời chuyển tải thông điệp về hòa bình của Nhân dân Việt Nam và các dân tộc yêu chuộng hòa bình trên toàn thế giới. Đây cũng là dịp giới thiệu, quảng bá về đất nước Việt Nam, về mảnh đất Quảng Trị, phục vụ phát triển du lịch, văn hóa.
