Không đếm hết số lần mẹ vá cờ Tổ quốc.
(Thơ Nguyễn Quân)
|
K |
hi tôi viết những dòng này thì mẹ đã là người thiên cổ. Mẹ thanh thản yên nghỉ trên cánh đồng làng quê mẹ ngay cạnh chân cầu Hiền Lương. Đầu mẹ gối lên bờ đê sông Bến Hải, hướng về phía làng Hiền Lương của mẹ. Dòng sông hiền hoà, dập dìu tiếng sóng ru giấc ngủ cho mẹ - người mẹ đã có những năm tháng âm thầm, cần mẫn với từng đường kim mũi chỉ để giữ cho ngọn cờ Tổ quốc lúc nào cũng lành lặn, lúc nào cũng tung bay trong gió, giữa mưa bom bão đạn của kẻ thù. Người mẹ ấy là Ngô Thị Diệm mà sau này người Vĩnh Linh thường gọi là NGƯỜI MẸ VÁ CỜ.
Anh Lê Công Lưu, Phó Đài truyền thanh huyện Vĩnh Linh nói với tôi: “Mẹ Diệm là người Liêm Công Phường về làm dâu ở làng tôi, tuy hai làng nhưng cùng một xã, cách nhau không xa lắm! Chồng mẹ là ông Lê Công Hồi, bác họ tôi. Ông Hồi là chiến sĩ Vệ quốc quân hy sinh trong kháng chiến chống Pháp khi hai con của mẹ là chị Lê Thị Nguyệt và anh Lê Công Soà đang còn rất nhỏ. Mẹ đã ở vậy thờ chồng nuôi con và tham gia giúp đỡ cách mạng. Còn chuyện... vá cờ của mẹ, tốt nhất anh hãy tìm gặp các cựu dân quân cùng thời với mẹ mà hỏi là chính xác hơn cả”. Anh Lưu nói vậy vì anh là người làng Hiền Lương và mẹ anh – bà Trần Thị Viễn cũng là người đã cùng mẹ Diệm vá cờ Tổ quốc ở đầu cầu Hiền Lương trong những năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Mẹ Viễn năm nay đã 86 tuổi, không nhớ gì nhiều, còn anh Lưu ngày ấy tuy đã lớn, nhưng không ở lại làng nên cũng không biết gì hơn.
|
Tôi về làng Hiền Lương. Làng Hiền Lương đang vào vụ gặt. Cả cánh đồng ngào ngạt, vàng rực một màu lúa chín, nhà nhà ngồn ngộn lúa phơi. Dòng sông Sa Lung uốn quanh như một dãi lụa thiên thanh ôm lấy lưng làng. Và trước mặt là đường thiên lý
Thượng tá cựu chiến binh Trần Biên nguyên chiến sĩ khu đội Vĩnh Linh ngày ấy thì kể với tôi rằng: Địch đánh phá Hiền Lương ác liệt nhất là vào năm 1967. Chúng một mặt cho máy bay liên tục ném bom, một mặt cho phi pháo từ hạm đội 7 bắn vào, đại bác từ Dốc Miếu bắn ra. Và một quả tên lửa của chúng đã làm gãy cột cờ. Thấy cột cờ Hiền Lương bị gãy, bọn địch hí hửng lắm! Nhưng niềm vui của chúng kéo dài không lâu, vì chỉ sau một đêm trôi qua, các chiến sĩ của chúng ta đã dựng lên ở vị trí cũ một cột cờ bằng gỗ phi lao rất cao và sáng ra, trên đỉnh cột đã thấy một lá cờ đỏ sao vàng ngạo nghễ tung bay. Thế là chúng lại đánh ngày đánh đêm, Hiền Lương thêm một lần nữa chìm ngập trong khói lửa đạn bom. Ngày nào cũng lúc nhúc hàng đàn quạ sắt Mỹ từ L19 đến F105, AD6, F4...tung hoành bắn phá. Nhưng kỳ lạ thay trên bầu trời Hiền Lương lúc nào cũng chói lọi, rực rỡ một màu cờ đỏ sao vàng. Để bảo vệ cờ, ta đã xây dựng quanh Hiền Lương từ Vĩnh Giang đến Vĩnh Hoà, Vĩnh Thành, Vĩnh Nam, Vĩnh Lâm...hàng chục trận địa chiến đấu, hàng chục cây số hào giao thông và từ cuối năm 1966 đến năm 1970 ta đã đánh trả kẻ thù trên 300 trận lớn nhỏ, mà trận tiêu biểu nhất, gây cho kẻ thù tổn thất nhất là trận xảy ra ngày 20 tháng 3 năm 1967. Trận này, hàng trăm khẩu pháo, ĐKZ, hoả tiễn của ta từ khắp các trận địa ở Vĩnh Linh đã đồng loạt gầm lên nhả đạn vào căn cứ Dốc Miếu làm 1070 tên chủ yếu là lính Mỹ phải đền tội. Trong trận này, một chiến sĩ của ta đã leo lên đỉnh cột cờ, quấn quanh mình một góc lá cờ Tổ quốc để ngụy trang rồi dùng ống nhòm hướng về phía địch điều chỉnh cho pháo binh ta. Để trả đũa đòn tấn công phủ đầu của ta, địch lại điên cuồng cho máy bay, đại bác bắn phá Vĩnh Linh, bắn phá Hiền Lương. Cột cờ lại bị gãy, lá cờ lại bị rách. Ta phải tiếp tục thay cột, thay cờ. Quyết tâm của ta là không một ngày nào, thậm chí không một giây phút nào để cờ Tổ quốc ngừng bay trên bầu trời Hiền Lương. Hồi đó ta có một cơ sở chuyên may cờ cho Hiền Lương đặt ở xã Vĩnh Nam. Ta đã phải ngày mấy lượt thay cờ, có những ngày thay đến tám lần, mười lần. Rồi khi cờ bị rách nhiều quá không còn đủ để thay, ta phải vá cờ. Bắt đầu từ đây xuất hiện một người mẹ làng Hiền Lương chuyên làm việc vá cờ...
Mẹ Ngô Thị Diệm ngày ấy tròn 45 tuổi, là một trong bốn phụ nữ làng Hiền Lương lớn tuổi nhất còn bám trụ lại làng không tản cư ra Tân Kỳ. Ở lại quê hương, các mẹ được phân công làm cấp dưỡng nấu cơm cho bộ đội, công an, dân quân giới tuyến, chăm sóc thương binh và cả giặt giũ, khâu vá áo quần cho các chiến sĩ. Vào một chiều chạng vạng, khi mẹ Diệm đang một mình giặt quần áo ở sông Sa Lung thì có một người đàn ông lạ mặt, nói giọng Bắc hỏi mẹ đường ra sông Bến Hải. Ban đầu, mẹ nhầm tưởng ông ta là cán bộ đi công tác nên đã định chỉ đường, nhưng nhìn kỹ, mẹ nhận thấy thái độ ông ta có vẻ không tự nhiên, mẹ đã cảnh giác, lừa được ông ta đưa về nhà mình. Nhà mẹ, hay nói đúng hơn là lán của gia đình mẹ, cũng như lán của gia đình mẹ Viễn, là hai cái lán ở làng Hiền Lương thường xuyên có các chiến sĩ Công an vũ trang đồn Hiền Lương đến ở, làm việc. Tại đây, qua điều tra của các anh công an, người lạ mặt đã phải thú nhận mình là một gián điệp của Mỹ – ngụy đang tìm đường trở vào
Qua những câu chuyện kể về mẹ Ngô Thị Diệm của các cựu dân quân làng Hiền Lương, tôi đã hình dung một khoảng thời gian vá cờ của mẹ như thế. Có lẽ đó chưa phải là đầy đủ, càng không phải là tất cả những gì mẹ đã làm, đã yêu đối với ngọn cờ Tổ quốc ở đầu cầu giới tuyến.
Mẹ Hoàng Thị Tuất năm nay 83 tuổi là một trong ba người mẹ ở làng Hiền Lương tham gia vá cờ Tổ quốc trong những ngày ấy xúc động kể với tôi: “Ban đầu tui không tham gia vá cờ mà chỉ chuyên công việc nấu nướng cho bộ đội, dân quân, sau rồi vì máy bay đánh quá dữ, cờ rách quá nhiều, một mình mụ Diệm vá không kịp, rứa là phải gọi thêm tui và mụ Viễn. Trong ba chị em tui, mụ Viễn là người lớn tuổi nhất, rồi tới tui. Mụ Diệm vừa ít tuổi, vừa đẹp người đẹp nết và lại có tài khâu vá. Mấy cái áo, cái quần của bộ đội bị rách mụ ấy vá tay mà đẹp như vá máy. Mụ ấy vá cờ thì vừa nhanh vừa kỹ, tui với mụ Viễn theo hoài không kịp, có lần đua với mụ ấy, tui bị kim đâm phải tay, kêu ầm lên, rứa là cả ba chị em cùng cười như nắc nẻ. Ngoài vá cờ, ba chị em tui vẫn phải nấu cơm cho bộ đội. Đêm đêm còn phải đi nhổ mạ, cấy lúa. Nhưng việc quan trọng nhất vẫn là vá cờ. Vá để kịp treo. Đêm cũng phải thắp đèn ngồi vá. Vá để sáng mai có treo. Hồi đó đạn bom cực khổ mà vui lắm con ơi!”.
Rất tiếc là tôi đã không gặp được mẹ Trần Thị Viễn để nghe mẹ kể thêm về chuyện vá cờ. Tôi hỏi ông Hoàng Kha: “Bác có nhớ cờ của ta hồi đó ở đầu cầu Hiền Lương rộng khoảng bao nhiêu không?”. Ông Kha suy nghĩ một lúc mới trả lời: “Khi cột sắt chưa bị gãy thì cờ của ta nghe nói rộng hơn một trăm mét vuông, còn cái cột cao tới hai mươi mấy mét. Sau này thay cột bằng gỗ cao mười lăm mét, tôi ước cờ của ta rộng khoảng trên dưới bốn mét vuông”. “Công việc vá cờ của mẹ Diệm kéo dài khoảng bao nhiêu năm?”. “Khoảng hai năm rưỡi hay ba năm gì đó”. Tôi đã thử làm phép tính để biết trong từng ấy năm mẹ Diệm và những người mẹ làng Hiền Lương đã phải vá cả thảy bao nhiêu mét cờ bị rách vì bom Mỹ. Một nghìn mét, năm nghìn mét, mười nghìn mét hay nhiều hơn? Chịu! Tôi đã không thể nào tính được. Mà cần gì phải tính, các mẹ cũng có muốn vậy đâu. Những người mẹ làng Hiền Lương như mẹ Ngô Thị Diệm, Trần Thị Viễn, Hoàng Thị Tuất, Cao Thị Nghỉ...là những người mẹ đáng kính, riêng với mẹ Diệm, tên mẹ và chiến công của mẹ còn là niềm tự hào, sự ngưỡng mộ của cả nước. Có ai biết cho rằng, công việc vá cờ của mẹ ngày ấy bên dòng sông thân thương này bây giờ đã trở thành huyền thoại - một huyền thoại thấm đẫm máu của biết bao đồng bào đồng chí trên mảnh đất Vĩnh Linh vốn chịu nhiều mất mát, thương đau nhưng anh dũng quật cường và huyền thoại ấy sẽ còn mãi mãi lưu truyền đến mai sau. Bên tôi giọng ông Kha trở nên xúc động: “Giá mà mẹ Diệm còn sống đến hôm nay...”.
Vâng! Giá mà mẹ Diệm còn sống đến hôm nay... Mẹ đã mất mười một năm nay rồi. Hồi ấy, mẹ đã lặng lẽ ra đi chỉ sau một trận ốm có vài ngày. Giá mà mẹ còn sống đến hôm nay để tận mắt chứng kiến những đổi thay nhanh chóng trên quê hương của mẹ. Làng Hiền Lương bây giờ đã là một làng quê thanh bình, yên ả. Sắc ngói đỏ tươi từ những mái nhà đang hoà lẫn, quấn quyện trong màu xanh biêng biếc của ruộng lúa, vườn rau, hồ tôm, ao cá. Cầu Hiền Lương cũng đã được xây dựng lại đàng hoàng hơn, to đẹp hơn. Hai người con của mẹ giờ cũng đã “nên ông nên bà”. Chị Lê Thị Nguyệt là giáo viên vừa nghỉ chế độ. Anh Lê Công Soà đã là đại tá quân đội đang công tác. Niềm mơ ước của mẹ thuở mẹ vá cờ đã trở thành hiện thực.
Tôi trầm ngâm bên mộ mẹ, thắp lên mấy nén hương, lòng cầu mong cho tâm hồn mẹ thanh thản nơi chín suối. Ngoài kia tiếng sóng vẫn vỗ về, dập dìu, êm ả. Cây cầu Hiền Lương của mẹ ngày xưa giờ đã được phục chế lại đang vắt mình qua sông và lễ khởi công bảo tồn, tôn tạo khu di tích Hiền Lương cũng đã được bắt đầu. Tôi mong rồi đây trong số những hạng mục được xây dựng để làm sống lại một thời lịch sử oanh liệt ở đôi bờ Hiền Lương sẽ có một pho tượng nhỏ – nhỏ thôi cũng được – về người mẹ làng Hiền Lương vá cờ ngày ấy .
NNC
