|
A |
i chuẩn bị đến nước Ấn Độ, thường hay nói câu: “hành hương về đất Phật”, tôi cũng nghĩ như vậy là phải.
Cảm nhận đầu tiên của tôi về đất nước Ấn Độ là “hiền hòa” khi tới thành phố Kolkata với các anh chị đồng nghiệp: nhà thơ Văn Công Hùng, Phan Thị Thanh Nhàn, Linh Khiếu, Hoàng Việt Hằng, Di Li, Hải Thanh cùng dự Hội chợ sách lần thứ 38 và Liên hoan thơ Quốc tế lần thứ 8.
Máy bay hạ cánh trên đất Kolkata lúc đã quá nửa đêm, dù rằng mệt mỏi, buồn ngủ, nhưng nụ cười, ánh mắt thân thiện của người lái xe taxi màu vàng đang chờ đón đoàn và quàng vào cổ mỗi người một dây hoa màu vàng, thơm dìu dịu, khiến tôi tỉnh hẳn và trong lòng ấm lại.
Người lái chiếc xe taxi cũ kỹ có làn da đen, mũi cao, mắt to, ít nói, cần mẫn xếp hành lý của khách lên chiếc taxi nhỏ cũ kỹ rồi chở cả đoàn bảy người và hành lý to đùng tới khách sạn bốn tầng dành cho các học giả quốc tế trong vắng lặng. Trong đêm lặng, tôi vẫn nhận ra khuôn viên khách sạn đầy hoa, hoa nhiều sắc màu rực rỡ ngang dọc theo các lối đi được trồng chăm sóc theo hình đã định, đẹp và trang nhã (dần dà tôi cảm nhận được người Ấn thích sắc màu rực rỡ qua các hình vẽ và chữ viết trên ô tô). Những ngày sau, tôi hiểu và nhận ra rằng, Ấn Độ là một đất nước yêu hoa, trọng tình bạn bè. Và bất ngờ hơn nữa khi biết ở thành phố Kolkata có một đại lộ mang tên Hồ Chí Minh, tượng của Người đặt trong công viên luôn có hoa tươi. Nhân viên khách sạn trong đêm khuya hôm ấy nở nụ cười đón khách thân thiện, nhưng thao tác thủ tục cho khách nhận phòng thật ư là chậm chạp và tỉ mỉ. Từ công dân của một đất nước đang trong thời kỳ CNH - HĐH, nhịp điệu cuộc sống có vẻ đang vận hành nhanh, được sang nước Ấn Độ, có cảm giác nhịp sống đang chậm lại so với nước mình! Phải hơn tiếng đồng hồ làm thủ tục nhận phòng mới xong. Sáng ra, theo giờ đồng hồ Ấn, bảy giờ đã vội vàng dậy, ra hành lang, vẫn vắng lặng. Đi xuống nhà ăn của khách sạn ở tầng một, đang “cửa đóng then cài”, điện chưa bật lên. Hỏi rồi được biết, nhà ăn phục vụ bữa sáng từ tám giờ đến mười giờ. Buổi chiều cũng vậy, phục vụ từ tám giờ tối cho tới mười giờ đêm. Người Ấn không có bữa ăn trưa như nước mình. Các công sở, nhà hàng, chợ búa bắt đầu mở cửa và làm việc từ mười một giờ trưa cho tới mười giờ đêm. Trong khoảng thời gian buổi sáng, người Ấn điểm tâm, chậm chạp làm sạch thân thể, vật dụng của gia đình, cầu nguyện, rồi mới đến công việc hàng ngày. Dù rằng thời gian ở nước Ấn Độ không được nhiều, nhưng tôi có cảm nhận đa số người Ấn không tham lam, không kèn cựa, không chèn ép, ích kỷ hẹp hòi với nhau.
Buổi sáng đầu tiên ở nước Ấn, hơi sờ sợ tý chút khi nghe tiếng quạ kêu, tiếng kêu đồng thanh của nhiều quạ vang lên một lúc. Ở quê tôi, nghe tiếng quạ kêu thường nghĩ đó là điềm dữ, điềm đen, rủi! Nhưng ở nước này, tiếng quạ kêu ồn ào cũng bình thường như các loài chim khác. Hàng đàn quạ đậu trên mái nhà, cành cây, người đi gần, quạ không bay, chim không sợ người. Tôi đọc nhiều bài báo nói về nước Ấn là thiên đường của các loài vật, trừ gà. Có người còn nói đùa rằng, giá như các loài vật trên toàn thế giới biết được con người ở Ấn Độ không phải là kẻ diệt chủng của chúng, chúng sẽ ào ạt đổ về nước Ấn để được bình an! Ấn Độ là nước lớn, diện tích đứng thứ bảy, và thứ hai trên thế giới về dân số, là nước duy nhất thân thiện với loài vật, nhưng còn nghèo. Có phải vì không kinh doanh chăn nuôi loài vật nên một trong vô vàn lý do, nguyên nhân khiến đất nước Ấn còn nghèo, và môi trường bị ô nhiễm từ loài vật gây ra? Thì đấy, bạn bè đi dạo phố, đi chợ, nếu không để ý sẽ bị dẫm phải phân chó, phân bò, xác của chim chóc, xác chuột vương ở vỉa hè hôi thối. Giờ tôi mới tự trả lời cho mình câu hỏi thắc mắc từ lâu: vì sao chim quạ và kền kền to béo, và nhiều như thế ở nước này? Vì nước Ấn có nhiều xác loài vật chết, xác chết là “thức ăn ngon” cho chim quạ và kền kền, chúng bắt mùi nhanh nhạy, bay tới khi có xác chết. Đôi khi quạ, kền kền bay hàng đàn rợp trời thu dọn xác, thịt thối giúp người. Có thức ăn “béo bổ” thường xuyên, nên quạ và kền kền ở nước Ấn to, phát triển nhanh, số lượng nhiều hơn ở các nước khác là đương nhiên. Xác chết của động vật lớn được quạ, kền kền “dọn” hộ phần thịt, con người chỉ thu nhận phần da của trâu, bò, dê… đem về thuộc da làm thành hàng hoá. Có lẽ vì thế nên ngành da ở nước Ấn đang phát triển và có chất lượng chăng? Thì đấy, ai đã từng đến nước này, khi mua làm quà cho người thân đều thích mua những món quà được làm ra từ da động vật như: áo da, ví, giày… Ở các nước khác, chăn nuôi trở thành một ngành, đóng thuế vào ngân sách của nhà nước không phải là nhỏ. Nhưng ở nước Ấn, các loài vật tồn tại và phát triển tự do, thậm chí còn được tôn thờ như bò, chuột… Chính sự tự do của loài vật không bị quản bởi loài người nên loài vật cũng đã “góp phần” vào tai nạn, kẹt xe giao thông hàng năm ở nước Ấn. Được nghe kể rằng, trên đường giao thông có những đàn lợn rừng, lông dựng đứng chạy qua đường va chạm cả người và xe đang lưu thông. Hoặc bò nằm phơi nắng giữa đường, hay lững thững đi lại nơi đông người cũng không có sự ngăn cản nào, mà còn nhường đường cho bò đi trước, kể cả đó là xe của lãnh đạo cấp cao! Hay như nghe kể chuyện loài khỉ được cưng chiều, là bạn của con người, nên sinh ra phá phách đồ đạc, cướp thức ăn, làm vỡ kính xe của người là bình thường!
Còn nhiều chuyện nữa nói về các loài vật ở Ấn Độ. Nhưng tình cảm thân thiện của một quốc gia dành cho loài vật, cho hoa, cho sách và thơ, cách ứng xử với bầu bạn khiến mình nể trọng ngay từ ngày đầu tới nước Ấn.
Ngày Hội thơ, trong Hội trường có nhiều hoa tươi, bạn bè thơ từ nhiều quốc gia “tay bắt, mặt mừng” tươi tắn hỏi chuyện nhau bằng miệng, rồi bằng… tay thay cho diễn đạt ngôn ngữ còn khó khăn. Nhà thơ Văn Công Hùng, trưởng đoàn Việt
Ngày đầu khai mạc Hội thơ, đoàn của Việt Nam được mời lên đoàn chủ tịch, nhận hoa và khăn quàng cổ truyền thống của người Ấn Độ. Nhà thơ Văn Công Hùng được mời lên phát biểu đầu tiên đầy hào hùng, hứng khởi nói về văn hóa, về nhân cách con người khi có văn hóa, rồi đọc thơ. Tiếng vỗ tay rộn ràng, có người đến ôm hôn đầy tình thương mến, rồi tặng sách, chụp ảnh chung với trưởng đoàn Việt
Những ngày sau, người đến Hội trường đọc, nghe thơ ít hơn, cứ đi vào đi ra, người đọc thơ, người chụp ảnh, người ngồi… ngủ ngon lành. Có người lên đọc thơ xong, đi không vững, phải có người dìu. Nhà thơ đang đọc trên diễn đàn bỗng dưng... khóc, nghẹn ngào. Người ngồi nghe chăm chú, bỗng dưng hát to lên, đứng dậy vỗ tay. Có thể nói, lần đầu tôi được sống trong không khí thơ ở nước Ấn với nhiều trạng thái của con người cảm nhận về thơ một cách dân chủ thực sự đúng với nghĩa của nó.
Vừa tham gia Hội thơ, các văn sĩ còn tham gia Hội chợ sách, hàng vạn người đầy đủ các màu da của nhiều quốc gia cùng đổ về Hội chợ. Phải công nhận đất nước của thi sĩ Tagor yêu thơ và sách, nhảy múa hát ca. Nhà thơ Văn Công Hùng vui vẻ đấy, lại nhớn nhác mặt mày lo trước, ngó sau, sợ người của đoàn Việt
Kết thúc ngày Hội sách và thơ, các bạn thơ của nhiều quốc gia đã thắp nến và hát bài ca trầm buồn được phổ nhạc từ thơ của thi
sĩ Tagor. Các nhà thơ tặng sách cho nhau, chụp ảnh, ôm nhau,
nghẹn ngào.
Theo chương trình đã định, đoàn văn sĩ Việt Nam hành hương về đất Phật. Đoàn được ông Shama - Chủ tịch Uỷ ban đoàn kết Việt- Ấn, người đã mười tám lần đến Việt Nam, đã gặp nhiều vị lãnh đạo cao cấp của Đảng và nhà nước - mua hộ vé tàu hoả và tiễn đưa đoàn ra tận sân ga. Tôi sẽ không bao giờ quên được ông Shama, người có tình cảm với Việt Nam một cách chân thành, không phải “xã giao”! Cũng có thể vì hình thể hay trang phục mà mỗi lần nhìn thấy ông Shama loay hoay với công việc, hoặc tìm một món quà gì đó tặng đoàn Việt Nam, tôi lại có liên tưởng tới ông già Vi - ta - li, nhân vật trong tiểu thuyết “Không gia đình” của Hector Malot!
Đoàn đến thánh địa đất Phật đầu tiên là Bồ Đề Đạo Tràng (Bodh-Gaya) nơi Đức Phật thành đạo, đoàn di chuyển bằng tàu hỏa. Những thông tin ở nhà về tàu hỏa ở Ấn Độ là không chính xác. Tàu hỏa ở Ấn Độ, (ít ra cũng là chuyến tàu trong đêm hôm ấy tôi đi) không bẩn, không ồn ào như lời đồn đại. Ở nhà ga, không thấy người soát vé, và không nghe loa nói mọi lúc, mọi nơi oang oang như mình. Danh sách hành khách dán nơi cửa lên xuống của tàu, cứ thế tìm tên mình rồi lên tàu, rồi tìm giường theo số. Giường nằm có ga, có chăn, có gối cũng khá là sạch sẽ được bỏ vào túi nilon dán kín. Tàu chạy êm, chạy rất nhanh, kính cách âm cực tốt.
Đón đoàn văn sĩ ở ga tàu là sư cô người Việt, tên gọi Từ Tâm, tên thật của cô là Trần Thị Cúc, sinh năm 1942, quê ở Kim Sơn, Ninh Bình, định cư tại Mỹ từ năm 1960. Cô Trần thị Cúc cũng đã có gia đình, bốn người con đều có bằng tiến sĩ, hiện đang định cư tại Mỹ với người cha của họ. Sư cô Từ Tâm cũng đã có bằng đại học tại Mỹ, đã từng thỉnh giảng ở các trường đại học ở Liên bang Hoa Kỳ, đã từng viết nhiều bài báo, truyện in trên các báo. Nhưng vì sao cô Trần Thị Cúc từ bỏ cuộc sống có thể nói là sung túc của một gia đình, để lui vào cõi Phật ở nước Ấn từ mười bốn năm nay thì chưa được tường! Sư cô Từ Tâm đã thu gom sự đóng góp của các Phật tử từ nhiều nước xây dựng nên “Trường trung học và chuyên nghiệp tình thương” cho hơn 600 học sinh nghèo khổ đang học, và hiện đang xây dựng tiếp hai ngôi trường nữa cho trẻ em thuộc tầng lớp bần cùng đang mù chữ ở bang Bihar nước Ấn. Những ngày sau, sư cô Từ Tâm rong ruổi cùng đoàn qua bốn thánh tích với vai trò hướng dẫn viên du lịch lịch lãm, biết nhiều. Tôi may mắn được nghỉ cùng phòng với sư cô Từ Tâm, được nghe cô nói chuyện đời và đạo. Gặp và chuyện trò với sư cô Từ Tâm, tôi thấy “đời” và “đạo” gần nhau biết bao nhiêu khi có cùng một quan điểm: yêu thương con người thành tâm. Tôi có thắc mắc vì sao cô lại đi tu? Cô nói cũng chẳng biết vì sao, chắc Phật “gọi” khi cô tới nước Ấn, nhìn trẻ con thất học, nghèo đói, xót xa? Cô xin lỗi người chồng để được đi tu, để làm một điều gì đó khi Phật đã gọi! Cô nói, nghĩ cho cùng, chồng cũng chẳng có lỗi gì, lại phải chịu nhiều tai tiếng khi để vợ dứt tình với gia đình vào cõi Phật. Sư cô Từ Tâm đọc tôi nghe những câu thơ sau:
“Lạy Phật nay con đã trở về
Xa miền tục lụy lánh đam mê
Trả lại cho đời màu son phấn
Mỉm cười đón nhận tiếng khen chê
Xin đức từ bi thương gia hộ
Cho con vững bước trên đường về”.
Bồ Đề Đạo Tràng được biết là nơi thiêng liêng nhất của giới Phật giáo, là nơi có cây Bồ đề thiêng, gắn liền với sự thành đạo của đức Phật lịch sử. Hàng năm có hàng triệu Phật tử và khách hành hương về nơi đây cầu may. Quanh gốc cây Bồ đề linh thiêng, người nằm trên tấm ván, người quỳ, người đang lạy la liệt không có lối đi. Đoàn văn sĩ Việt
Đoàn đến thánh địa thứ hai là thánh địa Phật giáo, đó là Kusinagara (Câu Thi Na) nơi Phật nhập Niết Bàn năm Ngài 80 tuổi dưới hai tầng cây Sa La. Cũng như các thánh địa khác liên quan đến những biến cố lịch sử đời Đức Phật, Kusinagara đã trở thành một thánh địa quan trọng để các Phật tử và khách hành hương hàng năm tìm về, có đến hàng vạn người đến chiêm bái làm lễ.
Đoàn đến thánh địa Phật giáo thứ ba, đó là Vườn Lộc Uyển (Sarnath). Tại đây, Đức Phật đã khai giảng bài pháp đầu tiên cho 5 tu sĩ mà trước kia cùng tu khổ hạnh với Ngài. Sư cô Từ Tâm giảng giải, trong bài thuyết pháp này, ngài nói về những khổ đau của kiếp người và phương cách giải hóa những thống khổ đó. Sự kiện này đã được mệnh danh là "Chuyển Pháp Luân.”
Vườn Lâm Tỳ Ni (Lumbini) là thánh địa thứ tư đoàn văn sĩ đến trong chuyến hành hương đầu năm đến nơi Đức Phật đản sanh. Lâm Tỳ Ni đã trở thành một thánh địa quan trọng hàng đầu đối với người Phật tử. Địa danh này thuộc về nước
Đoàn dành thời gian còn lại đi tham quan ở sông Hằng. Đó là con sông lớn, dài, rộng. Người Ấn tin tưởng nước của sông Hằng như dòng sữa mẹ, nuôi họ, và giúp họ tẩy rửa hết mọi tội lỗi ở đời! Nước Ấn ít sông ngòi, nên bên bờ sông Hằng lúc nào người cũng đông như hội, người tắm rửa, người làm lễ rước nước, người cầu nguyện. Xác chết của trẻ con ném xuống sông, xác người lớn thiêu không hết ở lò thiêu bên sông cũng ném xuống nước với niềm tin sẽ được lên “thiên đường”. Hoa vàng của du khách thả xuống sông cầu may trôi nổi lềnh phềnh theo xác chết của vật, của người thiêu không hết, tanh tưởi vô cùng. Nghe nói ngày trước, cá của sông Hằng được dùng cho sinh viên ở các trường đại học, nhưng sau đó thì thôi, vì đó là cá thiêng. Ngay buổi chiều ngày hôm đoàn tham quan sông Hằng, khách sạn nơi đoàn nghỉ có đưa lên các món ăn, trong đó có cá, hình dung mùi tanh tưởi trên sông, chợt rùng mình. Tôi nhớ mãi lời tâm sự của sư cô Từ Tâm qua điện thoại khi đoàn kết thúc chuyến đi về nước được ba ngày: “Sông Hằng không được như trong huyền thoại, như lời đồn, tanh tưởi, bẩn thỉu, ô nhiễm môi trường nặng nề lắm rồi...
Tôi nhớ mãi lời nói của sư cô Từ Tâm, và theo ý nguyện của cô, đưa lời tâm sự ấy lên mặt báo cho các Phật tử và khách hành hương được biết sự thật về sông Hằng.
Đầu năm mới, đoàn văn sĩ nước Việt
Tháng 2 năm 2014
Đ.Q.N
