LTS: Nhà văn Xuân Đức trong chuyến công tác qua nước Mỹ để dự Hội thảo khoa học “Các nhóm tự động học của Mỹ về thành tựu và ứng dụng công nghệ tự động người máy vào mục đích quân sự trong chiến tranh, trong cuộc chiến chống khủng bố” và vận động Chính phủ Mỹ - tiếp tục mở rộng dự án Renew tại Quảng Trị theo lời mời của Bộ Quốc phòng Mỹ và Quỹ Tưởng niệm cựu chiến binh Mỹ ở Việt Nam. Mặc dù thời gian dành cho chuyến đi rất ngắn, nhưng với con mắt quan sát của một nhà văn: Đi, nghĩ và viết đã để lại trong bút ký này nhiều thông tin đặc biệt. CV trân trọng giới thiệu bài viết trên hai số báo 130 và 131.
Nước Mỹ ư ?... Người Mỹ ơi !
* Cảnh sắc nước Mỹ : lá và cỏ.
|
T |
ôi không biết cảm xúc đầu tiên của những người lính Hoa Kỳ hơn 40 năm trước khi họ đạt chân xuống sân bay Tân Sơn Nhất, cảng Đà Nẵng hay Cam Ranh là thế nào, họ đã thốt lên câu gì đầu tiên về đất nước Việt Nam khi bị thả ngập vào những vùng sông nước mênh mông của đồng bằng sông Cửu Long, hay trập trùng đèo dốc đồi núi của Khe Sanh, đường Chín ?Còn tôi, một cựu chiến binh Việt Nam, 25 năm khoác binh phục, 10 năm cầm súng trực tiếp đánh Mỹ, nay đang bay trên không gian hoà bình, từ độ cao 10 ngàn mét hạ dần xuống để nhìn giang sơn nước Mỹ, tôi chợt nhớ đến tập thơ " Lá cỏ" của Uyt man ( Oan Huytman), một thi nhân nổi loạn thời cận đại và được coi là đại diện lỗi lạc nhất của nền thơ ca nước Mỹ. Cỏ! Giang sơn của cỏ. Thơ ngây và trinh nguyên nhất là cỏ. Thực thà và gần gủi nhất cũng là cỏ...Là nước Mỹ đây ư ?
Dừng chân chờ ở sân bay Dalat của bang Texaz cả hai lần đi và về ngót nghét 8 giờ, một thời gian quá dài nhưng chẳng thể sờ tay xuống được mặt đất của xứ cao bồi. Tôi chỉ cảm nhận được vẻ đẹp của quê hương ngài Tổng thống Buts là một vùng mênh mông lợp xanh màu cỏ. Từ trên máy bay nhìn xuống, không có cách miêu tả nào đúng hơn là tấm thảm hào hoa được thêu dệt kĩ càng và đầy tính kỉ luật. Trên mặt thảm hùng vĩ ấy, từng thành phố, từng khu định cư được hoạch định bằng một hệ thống giao thông vuông vức đến kinh ngạc. Tôi bâng khuâng tự hỏi, không biết từ trong bát ngát những ô cỏ đó, tư tưởng tự do của thi nhân Uytman vĩ đại khuất lấp chỗ nào, và có phải chính nơi đó đã vọng lên điệu nhạc Jazz kì diệu của đồng quê nước Mỹ ? Tôi thầm thì một mình câu thơ đầy số phận của Uytman : " "Tôi kí thác tôi cho bùn đất để tái sinh từ ngọn cỏ tôi yêu / Bạn muốn gặp lại tôi hãy tìm dưới đế giày của bạn..
...Thành phố Pitsbơt( Pittsburgh) thuộc bang Pesovainia (Pennsylvania ) là nơi chúng tôi phải dừng lại để thực hiện những nhiệm vụ đầu tiên của chuyến công tác. Một thành phố nhỏ nhắn nên thơ như Đà Lạt của Việt Nam. Không gian Pitsbơt được hoạch định bằng một ngã ba sông, nơi hợp lưu của sông Monohaghela và dòng Anlegheny thành con sông lớn Ôhaiô( Ohio). Một bên là vùng đất phẳng đẩy ngược lên trời những toà cao ốc lộng lẫy, một bên là sườn đồi cao gần như thẳng đứng, cây cỏ xanh mượt và trên lưng nó là trập trùng biệt thự. Cách đây chừng 25 năm về trước, đây là vùng công nghiệp nổi tiếng và cũng là vựa than của nước Mỹ. Người dân ở đây kể rằng, vào những năm tháng đó, ngày cũng như đêm, cả Pitsbơt ngập chìm trong bụi. Rồi người dân không chịu được, họ đã vùng lên đòi quyền được hít thở. Chính phủ Mỹ và chính quyền bang đã phải ra tay. Các nhà sản xuất thép buộc phải di chuyển cơ sở sản xuất ra nước ngoài, nghe nói nhiều nhất là Trung Quốc. Bây giờ thì Pitsbơt là khu du lịch sinh thái trong lành tuỵêt vời, là một đô thị có dòng sông lớn thứ hai của nước Mỹ đi qua. Với một ngã ba sông như vậy, thành phố Pitsbơt chỉ gọn ghẽ như một thị trấn nhưng lại có tới 700 chiếc cầu, trong đó có 50 cầu lớn tương đương như cầu sông Hàn, sông Gianh của ta. Mỗi chiếc cầu lại có một vẻ kiều diễm khác nhau tạo nên một bản hoà tấu kiến trúc đa thanh, đa tầng. Nhìn tổng thể không gian kiến trúc Pitsbơt, thật khó nhận ra cái mà ta hay gọi là bản sắc ? Là già hay trẻ, Âu hay Mỹ ? Đó cũng là cái rất riêng của Văn hoá kiểu Mỹ. Từ những khu cao ốc liền kề nhau nằm ở khuôn đất tam giác chật hẹp kẹp giữa hai con sông lớn, bên thềm nó là tua tủa những chiếc cầu với đủ các dáng hình : cầu vồng, cầu giây treo, cầu gắn cổng chào hai đầu kiểu Khải hoàn môn..v..v.. Đối xứng với tất cả những thứ ấy, phía bờ bên kia của những con sông là cây, cỏ, hoa lá và những dãy biệt thự thấp thoáng chất bắc Âu. Thực ra, Pitsbơt là một thành phố cổ được đặt theo tên một vị Thủ tướng Anh xa xưa: Uyliam Pits ( William Pitts ). Như vậy, cả trong máu thịt lẫn hình hài cốt cách, Pitsbơt là đứa con của chủ nghĩa thực dân cũ. Tuy nhiên giờ đây nó đã là rất Mỹ, kiểu cách Mỹ, hơi thở Mỹ và muôn vàn hoa cỏ Mỹ...
Cỏ là bản sắc của tự nhiên. Nhưng để có một màu cỏ lợp dày đất nước như kiểu Mỹ thì tôi không tin cứ tự nhiên mà có. Chăk Sacy(Chuck Seacy) người cựu chiến binh Mỹ nay đang đồng hành với tôi trong một chuyến đi về Mỹ, tâm sự: Người dân Pitsbơt đã trả giá cho sự đại phát triển quá lâu. Tuy nhiên họ đã hồi tỉnh, và quan trọng hơn họ đã biết cách sửa chữa sai lầm. Theo Chăk, cả nền kinh tế Mỹ, cả nước Mỹ đều đã trả giá và đã bừng tỉnh. Bây giờ sẽ đến lượt Trung Quốc... hay bất kỳ mọi quốc gia đang phát triển nào, coi chừng rồi cũng sẽ trả giá! Nói xong, Chăk chép miệng (anh ta rất hay có động tác này) rồi thở dài, kết luận: Với kinh tế, chẳng ai dám nói chắc một điều gì! Lại chép miệng một cái nữa rồi cười rất hiền. Chăk là thế. Tôi biết anh cố tình không kể tên Việt Nam trong cái mớ tên Quốc gia mà anh bảo coi chừng trả giá. Nhưng tôi hiểu người bạn đồng hành cùng tuổi 60 và cực kỳ tốt bụng ấy muốn gửi cho tôi thông điệp gì!
Nước Mỹ có 50 bang. Cả chuyến đi này của tôi ít nhất cũng được mục kích tận mắt 4 bang. Từ thủ đô Oa- sinh -tơn (Washington DC) ra bang vơginia (virginia- ngoại vi Oa- sinh- tơn), từ Pensovainia về Tezax, đâu đâu cũng ngợp mắt vì cây cỏ. Ngay giữa nội quận Oa- sinh -tơn có các đoạn đường phố chui qua các tán cây rậm rịt như đi đường Trường Sơn. Cỏ trên đất Mỹ, với người Mỹ đương nhiên là cỏ nội, nhưng với ta đó là thứ cỏ ngoại, lá nhỏ, mịn, lúc nào cũng ép chặt mình xuống đất chứ không bờm xờm ngông nghênh như cỏ may xứ ta. Loại cỏ ấy ở Việt Nam chỉ nhìn thấy ở một vài sân vườn của khách sạn loại sang, hoặc trong vườn riêng của vài vị trưởng giả. Tôi có thể tóm tắt "cơ cấu" không gian nước Mỹ như sau: Nhà, sân, đường, lề đường, các bãi đỗ xe thuộc về xi măng. Còn lại, tất tật là cây và cỏ. Cỏ lợp kín tất cả những khoanh đất trống, những thềm ta-luy, mặt đồi, vệ đường, sân chơi... Nếu đứng trên ban-công một cao ốc mà nhìn thành phố, hay ngồi ô tô lướt ra vùng ngoại ô, hoặc trên máy bay khi hạ độ cao nhìn xuống, tất cả cứ như những sân gôn nối tiếp nhau, tất cả là cỏ mượt.
Nếu ai hỏi tôi một câu ngắn gọn: Đi Mỹ về, anh có thèm muốn gì ở nước Mỹ không? Tôi trả lời ngay, có. Lại hỏi, là gì vậy? Tôi nó luôn: Là cỏ!
* Robot-chủ nghĩa tự động học và lập trình tính cách Mỹ
Chuyến đi này của tôi theo lời mời của Bộ Quốc phòng Mỹ và với sự tài trợ của Quỹ tưởng niệm Cựu chiến binh Mỹ ở Việt Nam(VVMF) có hai nội dung công việc phải làm. Một là, tham dự Hội thảo khoa học các nhóm Tự động học của Mỹ về thành tựu và ứng dụng công nghệ tự động, người máy vào mục đích quân sự trong chiến tranh, trong cuộc chiến chống khủng bố, sẽ tham quan triển lãm, thao diễn các robot đó tại thành phố Pitsbơt, nơi có trường đại học về công nghệ robot và cũng là trung tâm lớn nhất của Mỹ về loại công nghệ này. Ý đồ của chủ nhà đối với đoàn khách Quảng Trị là quảng bá những công nghệ mới nhất về Tự động học để chúng tôi có thể lựa chọn đưa vào trong nguồn viện trợ của các tổ chức Mỹ cho công việc phá hủy các chất liệu nổ ở Việt Nam. Việc thứ hai là do sự sắp xếp của Bộ Quốc phòng và VVMF,chúng tôi về Oa- sinh- tơn tiếp xúc với một số Thượng nghị sĩ, Hạ nghị sĩ để cùng VVMF vận động chính phủ Mỹ tiếp tục viện trợ cho việc mở rộng dự án Renew tại Quảng Trị... Với công việc thứ hai, chắc chắn tôi sẽ hoàn thành tốt vì tôi là người làm thông tin tuyên truyền. Nhưng với việc thứ nhất thì...
Dự hội thảo khoa học về công nghệ tự động của các nhà khoa học Mỹ. ngay trên đất Mỹ, đối với một người tuyệt nhiên không có một sợi năng khiếu và chút kiến thức gì về chuyện đó, ô hô, thử hỏi có gì tếu bằng. Nhưng tếu hơn là, vì phép lịch sự của khách mời mà suốt cả 2 ngày ròng rã, tôi, và cả Phôi, Hùng-là những cộng sự đồng hành với tôi, đều ngồi chăm chú, có khi cặm cụi ghi chép, có khi lại đưa ca-me-ra lên quay vội những hình ảnh thao diễn trên màn chiếu, hay những số liệu cập nhật ngân sách cho từng công trình ...! Hẳn các nhà khoa học Mỹ sẽ phải ngạc nhiên khi thấy tôi ngồi rất thoải mái, thỉnh thoảng còn tủm tỉm cười. Cho dù họ có cài một con " chíp" vào gáy tôi cũng khó mà biết được rằng, suốt những buổi đó tôi đang tự tưởng tượng ra những đoạn phim viễn tưởng. Nhưng như vậy cũng chưa phải là cao điểm của sự hài hước. Một tiến sĩ đang trình bày các công nghệ tự động trong công tác cứu thương ở mặt trận. Đại để thế này. Người ta đeo vào cổ tay người lính một thiết bị như một chiếc đồng hồ để phát tính hiệu cấp cứu (Cứ hình dung tính năng của chúng như loại cây nhiệt đới trên hàng rào điện tử Macnamara). Khi bị thương, anh ta chỉ cần ấn nút trên đó, thiết bị phát ra tín hiệu, một Robot tự động chạy đến xác định vị trí, thể trạng người bị thương rồi lại truyền tính hiệu về cho một xe cứu thương không người lái. Xe cứu thương tự động chạy đến, tự động mở cửa và đưa cáng xuống, lại tự động ngoạm người bị thương đưa lên xe rồi tự động quay về... Vân vân và vân vân nữa. Có thể nói, những hình ảnh thao tác của thiết bị được trình chiếu trên màn hình chuẩn xác và tài tình như cảnh phim viễn tưởng. Nhưng khi "nhà khoa học" không biết gì-là tôi đặt câu hỏi với nhà khoa học thực thụ ngồi bên cạnh: thưa giáo sư, tôi có 4 ý rất nhỏ chưa hiểu được mong giáo sư giải thích, một là nếu người bị thương cụt văng mất cái tay đeo thiết bị định vị, hai là bị ngất hoặc choáng, hoặc bị chấn thương não không còn ý thức để ấn nút, hoặc bị chết ngay tức thì, cuối cùng là nếu cái robot kia khi đang xăm xăm chạy đến thì trúng đạn pháo bay mất tiêu thì phải làm thế nào? Người giáo sư quay lại nhìn tôi, mắt ông mở to ra khiến thôi phát hoảng. Tôi vội nói lời xin lỗi rồi kiếm cớ đi lấy cà-phê, chuồn thẳng. Có lẽ đến giờ phút ấy các nhà khoa học tự động Mỹ mới thật sự ngạc nhiên và đặt câu hỏi, không biết Bộ Quốc phòng Mỹ mời cái loại người không biết gì về tự động học kiểu Mỹ đến đây để làm gì?
Ngay khi chưa lên máy bay qua Mỹ tôi đã cảm nhận được sự trớ trêu vì phải dự cái hội thảo khoa học này. Tuy nhiên tôi vẫn rất háo hức. Bởi tôi chợt nhớ tới câu nói của nhà văn nổi tiếng thế giới theo chủ nghĩa hiện sinh Giăng-pôn-Sác, khi được đến nước Mỹ về đã thốt lên: Tôi không biết rồi đây người Mỹ sẽ dùng hai bàn tay để làm gì? Xin được nhắc lại rằng đây là một nhà văn nổi tiếng vào bậc nhất thế giới theo trường phái hiện sinh, một đại trí thức đang sống trong một quốc gia thuộc nhóm phát triển nhất thế giới, chứ không phải là một nông dân Việt Nam hay một nước kém phát triển nào. Và cái câu sửng sốt của Giăng-pôn-Sác trước nền công nghệ tự động của Hoa Kỳ cách đây cũng đã gần nửa thế kỷ rồi. Cho nên chuyến đi này, cho dù tôi chẳng hiểu gì về tự động học thì ít ra cũng để xem xem hiện nay hai bàn tay thừa thải của người Mỹ dùng vào việc gì?
Trở lại với những câu chuyện hài hước của đoàn chúng tôi trong hai ngày tiếp xúc với các nhà khoa học hàng đầu nước Mỹ về tự động học. Cuối giờ chiếu ngày thứ nhất người ta cố tình mời riêng đoàn khách đặc biệt Việt Nam đi xem triển lãm trình diễn robot. Cuộc triển lãm được tổ chức ngoài trời, trên một đoạn đại lộ cạnh trung tâm liên hợp văn hóa-thể thao của thành phố Pitsbơt. Không đông đúc gì lắm, nhưng cũng rất vui, đại để cái không khí gần giống như ở một chợ trời nhưng không có nhiều hàng hoá. Ước có khoảng vài chục loại robot. Tuy nhiên chúng tôi chỉ chú ý nhiều vào loại người máy đước sử dụng cho việc tiến vào hiện trường gắp một vật liệu nổ đem ra ngoài. Con robot này to bằng chiếc xe cút kít của nông dân Việt Nam. Nó có một cánh tay vươn ra và bàn tay như một gọng kìm để gắp vật liệu nổ. Phôi và Hùng là hai cán bộ điều phối viên của các dự án rà phá bom mìn ở Quảng Trị cho nên đương nhiên là hỏi khá cặn kẽ về khả năng của người máy này. Phôi có vẻ thú vị lắm, và để tăng thêm niềm tin vào công nghệ tự động, Phôi đã rút chiếc ví sau túi ra ném xuống đất và lệnh cho Người máy gắp lên. Tôi cũng không kìm nén được sự tò mò vội xán lại gần. Ở trên thềm đường, nhà sáng chế đang lập trình vào máy tính, sau một phút, bắt đầu phát lệnh cho robot tiến vào... Tất cả chúng tôi đều hồi hộp theo giõi. Người máy tiến thẳng vào vị trí chiếc ví, rất chính xác, cánh tay hạ xuống cũng chính xác, bàn tay gọng kìm mở ra và chụp xuống cũng không có gì phải bàn.. Tuy nhiên, đến đây thì có vấn đề. Bàn tay robot không sao nắm được chiếc ví. Một lần, hai lần, ba lần rồi năm sáu lần, chiếc ví của Phôi vẫn nằm nguyên trên đường. Phôi quay lại nhà sáng chế cau có: Làm sao đấy ông? Ông ta còn nhăn nhó hơn cả vị khách Việt Nam - Chẳng sao cả, chẳng qua nó bị yếu pin thôi. Để làm vui lòng chủ nhà, Phôi cười rất tươi rồi xòe bàn tay ra, nói: cái này vẫn nhanh và chính xác hơn. Chiếc ví nằm gọn trong tay Phôi và lại được cất vào túi. Dẫu sao với tôi cuộc xem triển lãm này cũng hữu ích. Tôi đã tạm rút ra được kết luận thứ nhất, bàn tay người Mỹ có lẽ vẫn còn cần để dự phòng khi công nghệ tự động học yếu pin!!
Đúng là tôi không có chút kiến thức gì về công nghệ tự động học. Nhưng tôi vẫn dám liều mạng để nói rằng, về vấn đề này, hay ít nhất là về việc ứng dụng công nghệ này trong kỹ thuật quân sự phục vụ chiến tranh thì Mỹ là nước đứng đầu. Cứ nhìn vào cách thức tiến công từ xa, tấn công phủ đầu của Mỹ trong cuộc tập kích vào liên bang Nam Tư hay tiêu diệt Taliban ở Áp-ga-stan là có thể hình dung được. Lại có dịp để nhớ về câu chuyện huyền thoại- ít nhất là về lí thuyết- của cái hàng rào điện tử Macnamra cách đây đã hơn 35 năm. Hồi đó chúng ta hầu như không có ai có điều kiện xem phim khoa học viễn tưởng Mỹ, nếu không thì đã liệt cái học thuyết tự động điện tử này vào loại ý tưởng kịch bản điện ảnh hay nhất của Ho-li-út. Lại nhớ đến những cuộc tập kích như bão táp của không lực Hoa Kỳ, của pháo mặt đất, của pháo hạm đội vào Vĩnh Linh hay chiến trường Khu Bốn hoặc trên đường mòn Trường Sơn. Không thể phủ nhận được sự khủng khiếp của những cơn bão lửa đó. Nhưng với ý tưởng là đưa miền Bắc Việt Nam trở về thời kỳ đồ đá thì quả thật cũng không khác gì hình ảnh con robot gắp chiếc ví mà tôi mới kể ở trên. Vấn đề không phải ở chỗ "yếu pin" hay nói một cách khái quát hơn, là không phải ở kỹ thuật của máy móc. Vấn đề ở cách tư duy của người lập trình. Nhà khoa học Mỹ đã tròn mắt ra nhìn tôi khi tôi mạo muội nêu lên 4 câu hỏi về câu chuyện bị thương của người lính trên chiến trường. Nếu tôi không vội chuồn đi thì hẳn đã nghe ông ta giả thích: Anh bạn thiếu kiến thức khoa học ơi, đây là lĩnh vực công nghệ cao, là câu chuyện của những kỹ thuật siêu việt chứ không phải là vịêc mày mò của loài bò sát! Có thể tôi đang ở cấp độ của loài bò sát, nhưng tôi vẫn có quyền hỏi các nhà tự động học siêu việt, rằng vì sao người Mỹ đã tính rất kĩ diện tích vùng sẽ ném bom hủy diệt, lại có thông số rất chính xác về sức công phá của mỗi tấn bom, trên cơ sở hai dữ liệu đó để đưa ra một lượng bom đạn có dư để làm cho đất đai Việt Nam không thể tồn tại sự sống. Thế mà... kết cục thế nào thì các nhà khoa học Mỹ đã rõ.
Thưa Giăng-Pôn-Sác, xin thông báo lại với nhà văn rằng, với cách quan sát của loại người trần mắt thịt tôi đây thì, xét về khả năng của công nghệ tự động, nước Mỹ đã tiến xa so với thời ông đến Mỹ có lẽ phải tới hàng ngàn lần. Nhưng cách tư duy để lập trình cho công nghệ đó, chỉ xin nói rất khẽ cho riêng ông nghe thôi, tôi lại thấy họ chưa tiến bộ gì nhiều. Cho nên theo tôi , trong thời gian tới, người Mỹ vẫn cần tới đôi tay chủ yếu là để lập trình. Không phải là để gõ trên bàn phím như tôi đang làm bây giờ đâu. Công nghệ thông tin đã cho ra đời loại máy tính không cần gõ hoặc điều khiển con chuột. chỉ cần một ngón tay để chỉ, rồi cả đến một ngón tay thôi cũng không cần, chỉ cần nói vào hoặc chỉ cần suy nghĩ là máy tính tự nó biết sẽ phải làm gì. Cái sự cần bàn tay để lập trình mà tôi vừa nói chủ yếu là để... gãi tóc.
Cũng có thể như dân gian mình vẫn nói "điếc không sợ súng", tôi là người thiếu kiến thức khoa học nên chưa biết sợ các loại công nghệ tự động ứng dụng cho chiến tranh. Nhưng với cách thức lập trình của người Mỹ cho cuộc sông hiện đại và cho công việc thì tôi thật sự hãi hùng. chỉ xin kể ra đây một ví dụ.
Sau hai ngày phải làm "nhà khoa học bất đắc dĩ" ở Pitsbơt, tối hôm đó chúng tôi nhận được một tờ chương trình cho công việc ngày mai, ngày kia ở Oa-sinh-tơn. Chủ nhà đã "lập trình" sẵn cho chúng tôi cực kỳ chuẩn xác đến từng phút và từng chi tiết sinh hoạt, đến mức nếu chúng tôi để sai lệch đi một chi tiết nào trong đó, đều có thể dẫn đến sự đổ vỡ kế hoạch công việc, thậm chí còn phương hại đến ngoại giao và chính trị! Cụ thể là thế này. Sáng mai chúng tôi phải rời khách sạn lúc 6 giờ (mà 7 giờ các quầy dịch vụ ăn uống mới mở cửa), có nghĩa là sẽ không ăn uống gì, phải mặc sẵn com-lê cavat lên máy bay, có nghĩa là đến Oa-sinh-tơn không có thời gian bố trí cho chúng tôi thay áo quần. Người ta cũng đã ghi sẵn số phòng khách sạn ở Oa-sinh-tơn, thậm chí đã bố trí một phòng đặc biệt cho tôi để hút thuốc trong phòng.(Họ đã biết trước tôi hút thuốc và ở khách sạn tại Pitsbơt suýt nữa tôi bị phạt vì thói quen xấu này, chuyện này xin được kể vào phần sau). Trở lại với tờ "lập trình" công việc, người ta ghi rõ từng giờ, thậm chí từng 30 phút một, công việc hai ngày ở Oa-sinh-tơn, chúng tôi sẽ phải tiếp xúc với ban lãnh đạo VVMF, gặp 11 vị đại biểu cả hai viện trong các toà nhà của Quốc hội Mỹ (cụ thể là 7 hạ nghị sĩ và 4 thượng nghị sĩ), mỗi một vị sẽ tiếp xúc 30 phút, cộng thêm thời gian đi đến chỗ của họ 30 phút nữa vị chi mỗi ngài đúng một tiếng. Tôi không muốn làm mất thì giờ bạn đọc vào những công việc cụ thể này, cái tôi cần kể ở đây là sự hãi hùng của tôi, một vị trưởng đoàn sứ giả Quảng Trị đi thuyết khách cho nguồn viện trợ dự án, trước cách "lập trình" công việc của những người Mỹ, những người theo chủ nghĩa thực dụng điển hình thế giới. Sự thể đã diễn ra như sau. 6 giờ (không ăn uống gì) gọi taxi ra sân bay, làm thủ tục và chờ đợi đến 8 giờ 30 thì bay về Oa-sinh-tơn gần 9 giờ, không được về khách sạn mà đến thẳng trụ sở của VVMF, bỏ tạm hành lý xuống đó. Cuộc hội đàm diễm ra ngay tức thì. Nội dung chủ yếu là chúng tôi - cả Việt Nam và VVMF- phân công nhau ai sẽ nói gì khi vào gặp các vị nghị sĩ. Xong, lên đường ngay. Đi taxi đến khu nhà Quốc hội thì bắt đầu đi bộ. Thượng nghị viện Mỹ có đến 3 toà nhà, Hạ nghị viện cũng vậy. Mười một vị mà chúng tôi phải gặp lại làm việc trong nhiều toà nhà khác. Thành ra phải đi bộ. Từ chỗ ngài nọ đến chỗ ngài kia quả thật xấp xỉ 30 phút. người lập trình mới chính xác làm sao! Từ 10 giờ trưa đến 5 giờ chiều, chẵn chòi 7 tiếng đồng hồ, chúng tôi vừa đi , vừa chạy cho kịp giờ, vừa tiếp xúc trao đổi với 7 vị, đúng y chang kế hoạch. Còn bốn vị nữa là của 4 giờ ngày mai, từ 10 giờ đến 2 giờ chiều. Hơn 5 rưỡi chiều ngày "thử thách" đầu tiên, chúng tôi mới về được trụ sở VVMF lấy đồ đạc. Đúng 6 giờ thì bò vào được cái phòng ngủ khách sạn 5 sao. Tôi không ngạc nhiên chút nào khi thấy ngay trên bàn có sẵn không phải một mà là hai chiếc gạt tàn thuốc. Trong phòng vệ sinh thêm một cái nữa.(Xin lưu ý ở Mỹ hút thuốc trong phòng ngủ khach sạn sẽ bị phạt 50 đô, vi phạm lần thứ hai sẽ báo cho nhà chức trách bắt tống giam. Mà Mỹ đã nói là làm chứ không thích đùa như ta đâu). Tôi đã được báo trước là sẽ được hút thuốc trong phòng này thoải mái, vì tất cả đã được "lập trình" từ trước rồi. Tuy nhiên vào lúc này tôi không còn sức để hút nữa. Tôi bị sưng phế quản và sốt. Tôi nằm vật xuống chiếc đệm dày của phòng ngủ 5 sao và tự càu nhàu một mình: có lẽ có con vi rút nào đó chui vào máy của nhà lập trình rồi. Cái gì cũng chính xác, cái gì cũng đã được tính trước, kể cả nhu cầu hút thuốc lá của tôi, thế tại sao lại để sót chi tiết này: Cả ngày từ 6 giờ sáng đến 6 giờ tối, từ Pitsbơt về Oa-sinh-tơn rồi lặn lội trong mấy toà nhà Quốc hội Mỹ, chúng tôi ăn uống vào lúc nào?
(Còn nữa)
X.Đ
