Người & đất quê hương

06/09/2021 lúc 15:55

 





T





huở niên thiếu tôi sống ở làng quê, một làng quê thật nghèo, người dân làm lụng đầu tắt mặt tối quanh năm vẫn cơ cực. Ngay cả cái dáng hình của làng cũng vậy, nhỏ mà dài ngoẵng, nhìn cứ thấy tội tội. Cuộc sống của dân quê nhờ vào cánh đồng trước mặt, một năm hai vụ lúa, hạt thóc làm ra trong cái lo ngay ngáy của bao người, bởi có khi hạn lúa cháy đỏ đồng; có mùa lũ nước lên, chưa kịp gặt  thì “hạt ngọc nhà trời” là mồ hôi công sức, ngóng trông, hy vọng... đã thi nhau mọc mầm trắng toát. Quê tôi không có dòng sông, cây đa, sân đình, khép mở dăm ba bến nước thanh bình như những làng quê khác. Chính giữa cánh đồng chỉ có một con mương to và sâu, chạy thẳng tắp. Nó được nối từ những mạch nước ngầm trong vắt của Rú Lịnh, tưới nước qua cánh đồng làng rồi đổ ra tận Bàu Sen - Quảng Bình xa tít tắp ngày thường nước của con mương trong vắt, soi rõ từng cọng rong đuôi chó mềm oặt, ngả ngớn, đông đưa theo dòng nước chảy. Chỉ đến mùa lũ tháng bảy tháng tám âm lịch, nước mới trở nên đục ngầu. Mùa này ở quê tôi thường có mưa, mưa dầm dề, mưa rả rích suốt ngày qua đêm. Cánh đồng làng chỉ qua một đêm mưa thôi đã trở thành một biển nước lênh láng. Đó cũng chính là khởi đầu của một mùa đơm cá lũ thật nhiều cảm xúc, nhất là đối với những đứa trẻ, khi mà từ sáng sớm đã nghe những tiếng gọi ý ới đầu thôn cuối xóm, những bước chân gấp gáp, rộn ràng. Những dụng cụ đơm cá lũ qua một năm hun khói đen bóng trên giàn bếp được mang xuống, bắt đầu một mùa mới thật bận rộn và chỉ kết thúc khi ngoài kia trời bắt đầu chớm những cơn gió lạnh báo hiệu một mùa đông rét mướt đang về.
Không biết nghề đơm cá lũ ở quê tôi có từ bao giờ, thế hệ của chúng tôi đã là thứ mấy chắc đã lâu lắm rồi vì không ai nhớ nỗi. Chỉ biết rằng khi nước lũ ngập đồng không còn thấy bóng dáng những bờ thửa quen thuộc, ấy cũng là lúc từng đàn cá tôm từ Bàu Sen xa lắc lơ bắt đầu ngược dòng mương kéo nhau lên đẻ trứng. Không hiểu ở ruộng đồng quê tôi vốn nghèo xơ nghèo xác lại có cái gì đó cuốn hút chúng đến vậy. Nghề đơm cá lũ đối với các cậu tôi là nghệ sỹ bậc thầy. Lúc nhỏ, tôi thường được các cậu cho đi phụ việc để được học hỏi. Dụng cụ đơm cá lũ rất nhiều thứ và đều được đan bện từ tre; thứ đơn giản như cái xà- róc, chỉ cần năm sáu thân tre chẻ mỏng, bện thành hình như cái loa, dùng để đặt ở những rảnh nước trên bờ ruộng đón cá về; cho đến những thứ phức tạp, cầu kỳ như giá, lờ, đục... Các cậu tôi rất khéo tay, họ đan bện được nhiều thứ rất tài tình. Lũ trẻ chúng tôi cứ ngồi vây quanh mà xem, thích thú đến há hóc cả mồm.
Dụng cụ là thứ không thể thiếu nhưng cái quan trọng mang tính quyết định nhất để đơm được cá lũ chính là kinh nghiệm. Làm sao để đón luồng cá lên, về, ở thời điểm nào, bằng dụng cụ gì... đó chính là những bí quyết nhà nghề mà không phải ai cũng làm được, kể cả những người có thâm niên hàng chục năm. Thử tưởng tượng đứng giữa biển nước mênh mông, đục ngàu, chỗ thì lửng lờ bí ẩn, chỗ thì xoáy hung hãn cuồn cuộn mà đoán được hình dáng con cá con tôm thế mới là tài. Cá ở Bàu Sen rất nhiều, nhưng vào mùa lũ ngược dòng mương lên đẻ trứng chỉ có một số loài đặc trưng như chép, diếc, trắm cỏ, lúi, rô đồng... bởi đây chính là mùa sinh sản của chúng. Nhiều nhất phải kể đến là cá chép, ở quê tôi gọi là cá gáy. Cái thứ cá bình thường thì lặng lẽ tận đáy sông, đáy hồ, phải mùa nước lên mới kết nhau thành từng đàn, bụng lặc lè những trứng, bơi ào ạt xé nước để lộ những sơi râu và đuôi màu đỏ như máu. Thường vào đêm mưa to, khi nước đục từ dòng mương bắt đầu đổ vào Bàu Sen là lúc cá gáy bắt đầu lên, đến sáng thì từng nhóm mười đến hai mươi con bỏ mương lớn để rẻ vào đồng, cằn lên tận thửa ruộng cao nhất ngậm cành cỏ thia để đẻ trứng. Người đơm cá gáy tinh ý cứ lặng lẽ theo luồng đi của chúng rồi chặn lối về bằng cách giăng sáo hay đắp bờ cao, dùng nơm to chụp là bắt được trọn bầy. Mấy năm ở quê tôi chỉ một lần được tham gia một cú để đời như vậy. Nhìn những con gáy mình đen xanh hoảng loạn, vùng vẫy chạy xé nước từng đường như tên bắn song đều lần lượt bị tóm, trong thật thích mắt. Lần đó tôi chẳng bắt được con nào, dù từ đầu đến chân bê bết bùn đất. Ở nhà bà tôi đã chuẩn bị sẵn nồi cháo, sau khi bỏ vài con ngon nhất vào nồi, còn lại bao nhiêu bà tôi mang ra chợ bán. Cháo cá gáy nấu với gạo thơm thêm ít đậu xanh ăn ngọt lịm cả cuống lưỡi.
Khác với cá gáy, cá diếc thích đẻ trứng ở chỗ nước sâu nên phát hiện được chúng không phải là chuyện dễ, phần vì đây là loại cá nhỏ, thích đi sâu và lặng lẽ hơn. Cá diếc thường ở lại lâu, chúng cứ bơi vật vờ theo từng đàn, khi nước rút mới chịu đẻ trứng vội vàng quay về. Đơm cá diếc bằng xà- róc là tuyệt nhất. Khi đồng còn lênh láng nước, bờ ruộng ngập lút, các cậu tôi thường dùng chân dò dẫm cứ khoảng ba mươi mét thì đào một rảnh nhỏ đặt vừa cái xà- róc, miệng hướng ngược dòng nước chảy rồi dùng que găm lại thật chắc chắn. Khi nước rút lộ bờ, diếc bắt đầu thoát ra mương để trở về theo các rãnh chảy, thế là chui vào đáy xà-róc mắc cứng. Cứ ba mươi phút đi dỡ cá một lần, thường thì một xà- róc mắc một đến hai con, cũng có khi gặp luồng đi cả đàn chui vào, không gở được, đành phải bẻ từng nan tre một thay vào đó một cái mới. Thông thường một đợt lũ ngập đồng ở quê tôi chỉ diễn ra trong một hai ngày, đến chiều, khi trời quang đãng, lấp ló vài tia nắng yếu ớt sau rạng tre già là tối thể nào nước cũng rút mạnh. Đó cũng chính là thời điểm những cái xà- róc phát huy tối đa công suất. Qua một đêm, cảm giác hấp dẫn và sướng mắt nhất là lúc tưng bửng sáng chứng kiến những cái xà- róc chật cứng cá; màu trắng ánh bạc của diếc, mà xanh vàng của những chú rô đồng béo ngậy, màu xám của lúi... Thi thoảng còn có những ả trắm cỏ tròn lẳn, to như bắp tay hay một vài gả tràu ngốc ngách chết vì ham mồi...
 
 

06/09/2021 lúc 15:47

Người Pa Cô1 cư trú trên vùng núi của huyện Hướng Hóa và huyện Đakrông từ lâu đời và được xem như là chủ nhân của vùng đất này. Trước đây, địa bàn cư trú của người Pa Cô là một vùng rộng lớn xuôi xuống gần giáp ranh với đồng bằng và sang cả Lào. Dân số của người Pa Cô trên địa bàn 2 huyện Hướng Hóa và huyện Đakrông hiện nay có khoảng 16.423 người, phân bố trên 28 xã và thị trấn.

31/08/2021 lúc 15:16

Những ngày này, cùng với thông tin về tình hình dịch bệnh, bộ phim ngắn “Đại chiến Corona virus” đang được nhiều người dân trên địa bàn, đặc biệt là các bạn trẻ quan tâm. Người sản xuất bộ phim là Hồ Văn Ngởi, sinh năm 1992, trú tại xã Lìa, huyện Hướng Hóa.

16/08/2021 lúc 15:18

Yến Thọ
Quảng Trị là một mảnh đất có bề dày về lịch sử - nơi gặp gỡ, hội tụ và giao lưu của nhiều nền văn hóa; trong đó có cuộc tiếp xúc, hòa hợp, hòa nhập, kế tục, tiếp biến, chuyển hóa của các yếu tố giữa hai nền văn hóa Champa và Đại Việt trong quá khứ. Chính quá trình thừa kế quyền sở hữu đất đai đã dẫn đến quyền sở hữu các thành tựu văn hóa. Người Việt xây dựng làng xóm của mình trên các làng xóm cũ của người Chăm, sử dụng lại các công trình quân sự, hệ thống thủy lợi, công trình tôn giáo tín ngưỡng như chùa chiền, đền tháp... của người Chăm. Và một khi đã chấp nhận sống trên những gì mà người Chăm để lại thì người Việt cũng phải nhanh chóng tìm cách hợp thức hóa ngay những gì thuộc lớp người tiền trú để lại thành cái của mình. Chính điều này là cơ sở, là xuất phát điểm sản sinh ra các huyền tích mà vốn dĩ liên quan đến cuộc sống của người Chăm nhưng lại mang cảm quan tư duy của người Việt. Sự tích về vị Thành hoàng làng Phương Sơn (xã Triệu Sơn, huyện Triệu Phong) chính là một trong rất nhiều câu chuyện ra đời trong hoàn cảnh như vậy.

16/08/2021 lúc 15:41

Trong cuộc trường chinh chống Mỹ cứu nước của dân tộc đã có biết bao lớp người vĩnh viễn ra đi không ngày trở lại. Máu xương, hồn phách của họ đã hòa chung vào lòng đất mẹ để cho hôm nay sỏi đá đổi màu, mầm xanh vươn tốt. Những bước chân vội vã chập chùng của đoàn quân ra trận ngày ấy có các chàng trai cô gái tuổi đời đang còn rất trẻ. Dẫu biết rằng “ra đi từ đó không về” nhưng tiếng gọi của non sông luôn thôi thúc người người cất bước. Có những con người “đi mãi” không lời trăn trối, chỉ để lại cho người thân những dòng thư viết vội dưới giao thông hào hay trên trận địa sát kề tay súng; để lại niềm tiếc thương vô hạn trong tiếng khóc nghẹn ngào của người mẹ chờ con lúc chiều về nơi cuối xóm. Bức thư của liệt sĩ Hồ Kã hiện trưng bày tại Bảo tàng Quảng Trị là một trong số những lá thư từ chiến trường mà người con, người em trai gửi về cho mẹ và chị gái ở trong hoàn cảnh như vậy.

09/08/2021 lúc 09:00

Tiếng súng xâm lăng của thực dân Pháp là điềm báo một đại hoạ cho dân tộc Việt Nam. Chính quyền phong kiến thời bấy giờ đã bất lực trước lực lượng hùng hổ của chúng. Thế là nhân dân ta lâm vào cảnh “nước mất, nhà tan, đời nô lệ”! Biết bao gia đình đang chăm chút làm ăn trong cảnh đoàn tụ êm ấm đành chịu cảnh chia lìa, đau thương tang tóc:

06/09/2021 lúc 15:55

Chính sử ghi chép rạch ròi nói rằng: Ô Châu được đổi thành Thuận Châu và Châu Rí là Hóa Châu. Tuy vậy địa danh Ô Châu cũng như Hóa Châu vẫn được dùng để chỉ một vùng đất mới như lời vịnh về bức dư đồ của vua Lê Thánh Tông.

28/07/2021 lúc 08:14

Thấm nhuần sâu sắc truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”, “Ăn quả nhớ người trồng cây”, Đảng, Nhà nước và Nhân dân ta luôn đặc biệt quan tâm đến công tác thương binh, liệt sĩ và người có công với cách mạng. Qua các kỳ đại hội, Đảng ta đều có chủ trương quan tâm đến công tác ưu đãi người có công với cách mạng, chăm lo tốt hơn đối với các gia đình chính sách và những người có công với cách mạng, bảo đảm tất cả các gia đình chính sách đều có cuộc sống bằng hoặc khá hơn mức sống trung bình so với người dân địa phương trên cơ sở kết hợp 3 nguồn lực: Nhà nước, cộng đồng và cá nhân các đối tượng chính sách tự vươn lên. Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII tại Đại hội XIII của Đảng xác định: “Hoàn thiện và thực hiện tốt luật pháp và chính sách đối với người có công trên cơ sở nguồn lực của Nhà nước và của xã hội, bảo đảm người có công và gia đình có mức sống từ trung bình khá trở lên trong địa bàn cư trú. Cân đối ngân sách để tiếp tục thực hiện việc nâng mức trợ cấp xã hội, trợ cấp ưu đãi người có công, giải quyết căn bản chính sách đối với người có công, nâng cấp các công trình đền ơn đáp nghĩa’’. Có thể nhìn nhận công tác đền ơn đáp nghĩa, chăm sóc người có công với cách mạng từ thực tiễn và bài học kinh nghiệm ở Quảng Trị.

06/09/2021 lúc 15:55

Tìm hiểu hoạt động buôn bán và hệ thống các chợ làng thuộc địa bàn thị xã Đông Hà nói chung và chợ Đông Hà nói riêng, từ lịch sử ra đời, quy mô, hình thức hoạt động đến các mối quan hệ kinh tế... sẽ góp một phần không nhỏ vào sự hiểu biết lịch sử, văn hoá một vùng đất, vì nó là một thành tố tích tụ trong di sản văn hoá truyền thống ông cha ta gầy dựng đời này sang đời khác.

12/07/2021 lúc 09:20

Cồng chiêng là một loại hình văn hóa mang tính đặc trưng vùng miền của đồng bào dân tộc huyện Đakrông và Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị.

10/07/2021 lúc 16:42

Từ bao đời nay, trong tâm thức của mỗi người dân Việt, tết Nguyên Đán được xem là một ngày quan trọng nhất trong năm.

21/06/2021 lúc 16:27

Nghị quyết của Quốc hội đã ấn định ngày 23/5/2021 (Chủ nhật) sẽ diễn ra cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân (HĐND) các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026. Đây là ngày hội của toàn dân, ngày người dân thực hiện quyền dân chủ trực tiếp khi tự tay lựa chọn những người thay mặt mình trong hệ thống cơ quan dân cử. Bên cạnh đó, bầu cử còn là quyền rất quan trọng của mỗi công dân Việt Nam, nếu mỗi người thực hiện quyền này với tinh thần trách nhiệm cao nhất, chúng ta sẽ có những người đại biểu thực sự xứng đáng, có đức, có tài, vì nước, vì dân.

21/06/2021 lúc 15:51

Thực hiện chủ trương Tổng tuyển cử trong cả nước, ở Quảng Trị bắt đầu từ tháng 12/1945 tỉnh đã lên kế hoạch của chính quyền, mặt trận về việc bầu cử đại biểu Quốc hội và kế hoạch bầu cử Hội đồng nhân dân các cấp, Mặt trận Việt Minh giới thiệu danh sách ứng cử viên để cho toàn dân trong tỉnh lựa chọn. Ý thức được quyền lợi và nghĩa vụ công dân của mình, nhân dân khắp nơi trong tỉnh hăng hái thực hiện sắc lệnh tổng tuyển cử của Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

01/06/2021 lúc 15:57

...

23/05/2021 lúc 16:58

Lê Thừa Văn sinh ra và lớn lên tại làng Bách Lộc. Đây là ngôi làng nằm gối đầu bên bờ sông Bến Hải, nơi một thời đạn lửa chiến tranh khốc liệt và ranh giới tạm thời chia cắt đất nước. Từ ngày nhỏ Văn thường được nghe ông nội kể cho nghe về những hy sinh thầm lặng, sự kiên cường bám trụ cùng đồng đội canh phòng chiến đấu bảo vệ giới tuyến để giải phóng quê hương. Những câu chuyện đẹp về tình quân dân, những chiến công oanh liệt của lực lượng công an nhân dân vũ trang ngày ấy qua lời ông kể đã thôi thúc anh quyết tâm, phấn đấu học tập để trở thành người chiến sĩ mang quân hàm xanh. Chính vì thế, năm 2014, khi vừa tròn 20 tuổi, Lê Thừa Văn được kết nạp Đảng tại Học viện Biên Phòng bởi thành tích học tập và rèn luyện xuất sắc.

23/05/2021 lúc 16:48

Một ngày tháng 4, giữa cái nắng chói chang của đất trời Quảng Trị, chúng tôi cùng đoàn công tác lên tàu xuất phát từ cảng Cửa Việt hướng ra đảo Cồn Cỏ để bắt đầu hành trình tìm hiểu vì sao trong quá khứ, Cồn Cỏ vinh dự 3 lần được nhận thư khen ngợi của Bác Hồ. Sau một giờ đồng hồ di chuyển bằng tàu cao tốc, cuối cùng đảo Cồn Cỏ cũng hiện ra trước mắt. Khi tàu vừa cập cảng, những cái bắt tay thật chặt, những cái ôm nồng ấm, những gương mặt rạng rỡ của quân, dân trên đảo giúp chúng tôi thấy được tình cảm và hiểu phần nào lời câu nói Đảo là nhà, biển cả là quê hương.

21/05/2021 lúc 15:41

Ông NGUYỄN VĂN ÁI, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Huyện ủy Đakrông: Tham gia đóng góp tích cực trong các kỳ họp của HĐND, những vấn đề đang được cử tri quan tâm

21/05/2021 lúc 14:17

...